Is Angela hier?

“Heb je een probleem? Voel je je niet veilig? Je kunt altijd even bekomen bij een van onze partners en het barpersoneel vragen om Angela. Zij zullen je onmiddellijk naar een veilige plek brengen en je voorstellen de politie of een naaste te bellen.”

Voila, dat is ongeveer de pitch van de bedenkers van de codenaam Angela. Maar werkt dit systeem om niet lastig gevallen te worden echt? Of is het gewoon een manier om eerherstel uit te zoeken na het hele #BalanceTonBar gebeuren? Deze vragen spoken door mijn hoofd bij het starten van dit kleine onderzoek. 

De “Ask for Angela” code werd voor het eerst gebruikt in 2016 in het VK, in een pub in Lincolnshire, een kustregio. Een foto van de poster werd meer dan 10.000 keer gedeeld. Het initiatief bevalt, intrigeert,...zelfs tot in Hollywood. Het bezit simpelweg alle nodige ingrediënten om het protocol te verspreiden, en dan… niets. Geen geheime code. Geen gepiep. 

In 2019 proberen de drie woorden het Kanaal over te steken en komen terecht in Frankrijk. Het zal nog twee jaar duren tegen ze de Belgische grens oversteken en we ze te horen krijgen in de bars van drukke buurten. 

Het idee an sich is simpel; een safe word uitvinden dat niet noodzakelijk bedoeld is geheimzinnig te zijn, maar eerder ontmoedigend. Bars die deelnemen aan het Angela initiatief tekenen een charter waarmee ze instemmen zich in te zetten en de poster op hun muur te plakken, vaak hangt die in de vrouwen wc’s. 

Terwijl de #BalanceTonBar beweging zichtbaarheid gaf aan een probleem dat al jaren lang werd genegeerd - en zorgde er zelfs voor dat Het Brusselse Gewest een budget van 610.000 euro vrijgaf voor het bestrijden van seksueel geweld in het nachtleven - lijkt het debat ondertussen stil te staan. Desondanks de specifieke, maar zeldzame, initiatieven zoals het SACHA plan (Safe Attitude Against Harassment and Assaults) voldoen ze toch niet aan de opleidingsbehoeften van de instellingen die erom vragen.

Dus in een context van horecapersoneel met te weinig opleiding - en dat constant vernieuwt - lijkt het Angela initiatief wel meest de gemakkelijke en toegankelijke manier van werken. Maar, volgens sommige bronnen, zijn er niet veel geneigd om effectief te vragen om Angela. 

Dat concludeert het vooronderzoek. Nu we weten “wat de bars horen te doen”, is het tijd om over te gaan naar “wat ze effectief doen”. 

Objectiviteit. Ik herhaal dit woord telkens opnieuw voor ik eraan begin. Objectiviteit. Dit onderzoek moet objectief en doortastend zijn. Ik moet echte situaties opzoeken. Een zaterdagavond na 10 uur, in de Begraafplaats van Elsene - het epicenter van de #BalanceTonBar beweging - lijkt me de ideale tijd en plek om deze tool uit te testen. Er zijn negen bars in deze wijk die partners zouden zijn van het Ask for Angela initiatief. Vandaag test ik er vier van uit. 

Ik word vergezeld door een kerel van mijn eigen leeftijd, we tonen onze affectie voor elkaar niet expliciet, maar we zijn wel partners in crime. Hij zou een vriend kunnen zijn, een Tinder date of een kerel die ik af en toe opbel. Ik ga nog eens door het scenario met hem: “Ik ga een bediende vragen of Angela hier is. Jij probeert te vermijden om me elke twee minuten aan te staren met een brede glimlach, want het personeel mag je niet kunnen identificeren. Ik wil niet dat dit fout loopt, ik moet gewoon weten hoe het personeel me kan helpen. En vanaf ik die info heb, leg ik het plan uit.” 

In de eerste bar zijn er heel wat mensen en weinig verlichting. Achter de bar staan twee jonge serveersters rusteloos, bij hen staat een man - waarvan ik later zal ontdekken dat hij de manager is - rond te kijken en doet af en toe een klusje. Ik kies ervoor om een van de serveersters aan te spreken. Ik overtuig mezelf ervan dat dit is hoe een aangevallen vrouw zou reageren in de meeste gevallen, een andere vrouw aanspreken. Ik vraag een pintje en doe alsof ik zat ben om mezelf in een meer kwetsbare positie te steken (het is geen nieuwtje dat agressors in een bar eerder een kwetsbaar persoon zullen kiezen). 

“Is Angela hier?” vraag ik. De serveerster kijkt me met grote ogen aan. Ze lijkt het niet goed te snappen. Toch hangt de poster nog geen meter naast haar, op ooghoogte. Ik herhaal mijn vraag “Is Angela hier?!” Ze draait zich nonchalant naar haar collega en fluistert iets in haar oren. De ene zucht en de andere trekt haar wenkbrauwen op. Ik heb geen idee wat te doen. Ze laten me daar achter, zonder een woord te zeggen, en gaan richting hun manager die aan het einde van de bar staat. Ik volg ze en de manager komt naar me toe gewandeld: 

Ik pauzeer dit transcript van ons gesprek hier om de ‘absolute klasse’ van deze manager bloot te leggen. “Uhm, … we moeten nog een uurtje wachten. De security is er nog niet.” Geweldig, dat stelt me gerust. Ons gesprek ging nog even voort; ik herhaalde dat ik hulp nodig had. Hij vertelde me dat als de security er was we de kerel konden aanspreken om te vertellen dat “het niet oké is om meisjes lastig te vallen.” 

De nonchalance van zijn reactie brengt me ertoe hem te vertellen dat ik op onderzoek ben. Terwijl hij nog een "onze prioriteit is veiligheid" toespraak houdt, kijk ik naar de slecht verlichte deur en begin te dagdromen, ik denk aan alle meisjes die hun moed verzamelden om te getuigen over hun slechte ervaringen, en hoe dom de manager is. 

De manager bleef nog even door ratelen over hoe de bar “nog nooit problemen heeft gehad” (wat helemaal niet waar is, het is al meerdere keren vermeld geweest in verschillende getuigenissen). Ik bedankte hem voor zijn eerlijkheid en antwoorden en vertrok. 

De twee volgende bars van mijn tour zijn meer bescheiden dan de eerste. Het zijn twee “buurtcafés”, met een warme sfeer en de geur van hout doorheen het etablissement. Het is bijna 23 uur en de nacht valt over de begraafplaats van Elsene, wat gepaard gaat met het gejoel van zatte studenten. 

De manager begroet mijn vraag om hulp kalmpjes. Hij is nogal hardhorend: ik moet Angela een paar keer vermelden voor ik een reactie kan uitlokken bij hem. En dan, plots, verdwijnt hij onder de toog. Ik ga op de toppen van mijn tenen gaan staan om te zien wat hij van plan is. Misschien begreep hij niet goed waar ik om vroeg? Misschien zoekt hij de pint van de maand om me te doen proeven? Nee. Hij komt van onder zijn toog met de handen vol. In de ene heeft hij een nunchuck vast en een matrak in de andere. Met zicht op mijn awkward, maar geamuseerde gezicht, geeft hij me wat uitleg: “Als ik zie dat er iemand zich hier niet gedraagt, dan gooi ik hem er zo uit, met geweld. Ik heb 40 jaar martial arts getraind.” Ik lach door de verrassing van dit beeld en zet mijn onderzoek verder. 

De eigenaar van de volgende bar houdt haar etablissement onder een ijzeren vuist, gehuld in een fluwelen handschoen. Deze koppige bazin verzet zich nog steeds tegen het gebruik van een security. Haar gekozen wapens tegen intimidatie en lastigvallen zijn camera’s en haar temperament. Ze besloot twee jaar geleden lid te worden van het Angela initiatief, maar het codewoord werd sindsdien nog nooit gebruikt. Wanneer ik de bar binnenstap, is er maar een tafel bezet. Ik ga uiteindelijk gewoon gaan praten met haar over mijn onderzoek met de vraag om eerlijk te antwoorden: 

Ze is enorm lief wanneer ze praat. We wisselen een glimlach uit en dan verlaat ik de bar om me opnieuw te focussen op mijn onderzoek. 

Ik kijk even naar mijn gsm, het is ondertussen 1 uur ‘s nachts. Tijd vliegt. Oké, nog een bar en dan kunnen we naar huis. De laatste bar lijkt verdacht veel op de eerste. Grote zaal met de muziek op maximum. Er is een verjaardagsfeestje aan de gang. De serveerster achter de toog neemt mijn handen vast als ik haar het codewoord vertel. Ze kijkt me geschokt aan, is in paniek en vraagt me om haar te volgen. Ze spreekt de uitsmijter aan die onmiddellijk op me af komt en voorstelt om ergens te gaan zitten. We gaan aan een tafeltje gaan zitten dat plakt van het opgedroogde bier. Ik kan zijn gezicht amper zien in de schemerige verlichting. Hij lijkt een beetje nerveus. Hij spreekt best snel en vraagt me verschillende dingen over wat er is gebeurd, de persoon, mijn situatie (ben ik samen met iemand, single). Ik weet niet hoe te antwoorden want ik wil geen heel verhaal verzinnen. Daarom blijf ik maar herhalen: “Ik vertel het je straks, maar ik wil weten wat het plan hier is.” 

Hij kijkt naar mij, neemt een kijkje rond de zaal en legt het plan uit. Eigenlijk heb ik een aantal keuzes. Ofwel gaat hij praten met “de kerel die me lastigvalt” om te zeggen dat het niet oké is ofwel gaat hij hem “buiten smijten”. Geslaagd met een 10 op 10. Ik werd onmiddellijk veilig gesteld en werd serieus genomen. Reactie, compassie, dialoog en verschillende oplossingen voorstellen, deze bar tikte alle vakjes om het Angela initiatief te doen werken.

Om mijn success te vieren, bestel ik nog een laatste pintje. De buitenwipper komt toevallig net de rokersruimte binnen en ik geef hem een vriendelijke glimlach. Dan besef ik dat ik dat beter niet had gedaan… Hij haalt een stoel tevoorschijn uit het niets, zit neer en begint een hele monoloog af te steken. Hij praat over individualisme, dating apps, Romeinse decadentie, marinebiologie… Ik luister en hij stopt maar niet. Ik wil hem ergens onderbreken, maar ik wil ook weten waar dit naartoe leidt. Na 30 minuten van zijn speech, komt hij op het einde: “De jonge mensen komen hier niet meer voor het plezier maar om te ontstressen. Als meisjes zich willen kleden in rokjes en met decolletés, laat ze dan met rust. Mannen komen ook niet in een kilt. Iedereen moet zich gedragen. Zo’n meisje wil gewoon pronken.” 

Ik laat hem nog even verder zeveren voor ik aangeef dat ik wil vertrekken, hij zegt salut en vraagt me om de naam van de bar in het artikel te verwerken. 

Toen ik contact opnam met de mensen van de Ask for Angela Belgium campagne, deelden ze hun bevindingen na een anderhalf jaar van het systeem in gebruik te nemen: “Klanten die feedback geven over bars en clubs vertellen ons dat ze zich veiliger voelen door het systeem. Verschillende klanten hebben al gebruikgemaakt van het systeem en hun vraag werd steeds serieus beantwoord.” Het team vertelde dat er ook testen werden uitgevoerd in de bars om te zien of het personeel de code kende. “Ze wisten telkens wat te doen en reageerden redelijk snel,” vertellen ze me. Als de vereniging de efficiëntie van het systeem vermeldt - ik weet niet of er al onderzoeken zijn gedaan naar dit onderwerp - komt dat toch niet overeen met hoe ik het ervaarde tijdens mijn tocht door de begraafplaats van Elsene. 

Eigenlijk is Angela een beetje zoals die vriendin die je best graag ziet en je altijd goed advies geeft, maar je bent nooit zeker of ze wel zal afkomen. Dus een beetje de soort vriendin waar je niet altijd op kan vertrouwen. 

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.