Leuk dat Winne vrijdag een album uitbrengt, maar laten we het even over Feis hebben

Dit artikel werd gepubliceerd in de week voordat 'Oprecht Door Zee' uitkwam, het meest recente album van Winne. Met het overlijden van Feis blikken we nog eens terug op zijn nalatenschap. Winne brengt vrijdag z’n album uit. Het heet Oprecht Door Zee, en kanonnen, wat duurde dat lang zeg. Toch is het goed nieuws. De vraag die snel in een cynisch en jong brein opkomt wanneer een rapper die jaren niets van zich heeft laten horen opeens een album uitbrengt is al vlug: wat gaat dit nog toevoegen? Maar de singles die tot nu toe uit zijn – Winti en ODZ – hebben tekstueel precies het gewicht dat je van Winne verwacht, terwijl ze tegelijkertijd qua sound prima in het 2018-jaarboek geplakt kunnen worden.

Dat is veelbelovend, maar de beste bijkomstigheid is dat Winne ter promotie van dit album eindelijk terug is gegaan naar de studio van 101Barz voor een vervolg op zijn legendarische studiosessie met Feis. Het is inmiddels langer dan tien jaar geleden dat ze met z’n tweetjes daar aan een hele generatie rappers tentoonstelden dat het platform een perfecte plek is om te laten zien waarom jij de relevantste artiest van het moment bent. En ondanks dit een opwarmertje is voor Winne’s album, is het toch een perfecte aanleiding om het even te hebben over Feis. Omdat hij, in de enorme schaduw van Winne, al die jaren eigenlijk een veel hardere en meer intrigerende rapper is geweest.

De eerste keer dat ik dat besefte moet eind 2006 zijn geweest. The Box leefde nog – dit is het uitgelezen moment om wat Hennessy op de grond te druppelen, een kruisje te slaan en even meewarig voor je uit te staren – en voor mijn gevoel was Klein, Klein Jongetje van U-niq en Feis letterlijk de enige clip die ze daar vertoonden. Daar pakte Feis z’n stijl mij gelijk: waar U-niq als een wijze straatmentor predikt dat je uit moet kijken voor de gevaren die je tegenkomt op het criminele pad, rapt Feis dat hij de ladingen coke die hij binnenkrijgt mixt met soda, en niet snel van plan is om dit achter zich te laten. “Liefst clips in de strap, mattie, dan op tv. Check opsporing verzocht op Nederland 2.” Deze huiverige houding ten opzichte van de mainstream heeft hij nooit echt losgelaten.

En dat vaderlijke en verstandige wat U-niq in Klein, Klein Jongetje heeft, is iets waar Winne z’n hele carrière al mee loopt. Hij is een man van adviezen, iemand die nadenkt voor hij iets doet, en rust zoekt in zichzelf in plaats van externe gebeurtenissen effect te laten hebben op z’n gemoedstoestand. Eigenlijk alles wat de opvliegerige, directe Feis niet heeft en wat hem zo hard maakt. Dit contrast tussen die twee is – zeker in de muziek die Feis heeft uitgebracht na die samenwerking bij Rotjoch in de studio – iets wat zowel Winne als hemzelf enorm heeft versterkt. Ze trekken elkaar ook mee in wat ze goed kunnen: op Superman hoor je een bedachtzame Feis vol zelfreflectie, op Waddup Wadiser hoor je een agressieve Winne veranderen in een goon.

Na Klein, Klein Jongetje, die sessie met Winne en andere losse tracks ontstond er een behoorlijke hype en belofte rondom Feis, en zeker niet in de laatste plaats omdat hij zelf meerdere keren verkondigde dat hij aan z’n plaat aan het werken was. Een album van een van de meest talentvolle, aanstormende straatrappers uit Rotterdam; natuurlijk werkte dat goed op iedereens verwachting. Maar in realiteit was Feis hier helemaal nog niet klaar voor, vertelde hij later in een interview met Noisey.

Z’n naam zoemde steeds minder luid rond, maar nog steeds werd hij niet vergeten. Vooral omdat hij, als hij dan toch iets van zich liet horen, dat altijd op zo’n indrukwekkende manier deed dat zijn belofte genoeg leven in werd geblazen om op z’n minst een paar maanden staande te blijven. Een goed voorbeeld hiervan is een 101Barz-cypher die hij deed met Adje, Scarface en Kleine Viezerik. Misschien moeilijk voor te stellen, maar dit was in 2012 een monster line-up vol mannen van het moment, waar Feis met kinderlijk gemak opent en overeind blijft.

Twee jaar later, in de zomer van 2014, bracht hij eindelijk een project uit. Gebouwd Voor Dit, een EP van tien nummers die precies bracht waar jaren naartoe gewerkt is: het ruwe leven verteld in de hese stem van een jonge jongen aan de Kruiskade in Rotterdam, vol verhalen over drugstransporten richting Maastricht en Brussel, verstopte wapens onder bijrijdersstoelen, kat-en-muisspelletjes met politie en justitie, grimmige telefoongesprekken over liters en marges op grammen. De clip voor Wolverine is letterlijk het beeld van een dag rondrijden in Rotterdam, en direct het bewijs dat het nog steeds de plek is waar je moet zoeken als je op zoek bent naar problemen.

Het is tot op de dag van vandaag een van m’n favoriete Nederlandse straatrapprojecten ooit, en toen ik het voor het eerst hoorde dat het diende als opwarmertje voor z’n album, dat later in 2014 zou uitkomen, sprong ik volledig op de Feis-bandwagon. Onterecht, bleek later, want een groot gedeelte van de gevoelige nummers die daar op staan zijn lang niet zo gedetailleerd en meeslepend als de tracks op die EP. Gezapig, haast, wat misschien te verwachten was van een plaat met de titel Hard van Buiten, Gebroken van Binnen. Klinkt verdacht veel als iets waar Winne in de rol van A&R invloed op heeft gehad.

Na dat werk is er nog weinig van Feis uitgekomen, maar de dingen die hij laat horen zijn zonder uitzondering indrukwekkend. Hij is genadeloos op Hefs album Geit en z’n flow op Helemaal Niks is helaas een van de weinige hoogtepunten van het Bangbros-album. Maar wat echt bewijst dat hij nog steeds iemand is die nooit vergeten mag worden is Streetlife van Jozo. Daar, in een Rotterdams onderonsje met Hef, Kevin en Heinek’n, laat hij zien dat hij nog steeds een koning is in die wereld en dat je eigenlijk niet onbestraft U-niq en Winne kunt noemen zonder ook in dezelfde adem de naam Feis mee te nemen.