Zeal & Ardor hoopt zijn logo nooit te hoeven brandmerken op zijn fans

Manuel Gagneux, beter bekend als Zeal & Ardor, dook vorig jaar rond deze tijd uit het niets op met zijn debuutplaat Devil is Fine, een album waarop genres op de meest ondenkbare manier worden gecombineerd; soul, chaingang-vocals, spirituals, jazz, black metal en een toefje elektronica. Het geheel klinkt fris, vernieuwend en tegelijkertijd volkomen logisch; je moet het horen om het te geloven. Het idee kwam naar verluidt boven tijdens een sessie op het beruchte forum 4chan. Manuel vroeg aan willekeurige gebruikers om een genre te noemen, om die vervolgens in een nummer te combineren. Op een dag, zo vertelde hij eerder tegen Noisey US, zei één iemand "nigger music" en de ander "black metal", en zo geschiedde.

Gagneux bracht zijn album uit op het Nederlandse Reflection Records, die hem contacteerden nadat ze zijn muziek op Bandcamp vonden. Het album was meteen uitverkocht en daarom kwam begin deze maand de officiële re-release uit via het Britse MVKA. Op de hoes prijkt een foto van Robbert Smalls, een man die in de negentiende eeuw leefde. Hij sloeg er op jonge leeftijd in zichzelf te bevrijden op een slavenschip en het roer over te nemen, het tot kapitein te schoppen en uiteindelijk in de politiek te belanden. Over zijn buste prijkt een Lucifer's sigil – zo is het meteen duidelijk waar Manuel heen wil. Binnenkort doet hij voor het eerst Nederland aan; op vrijdag 21 april staat hij op Roadburn. Een betere aanleiding om hem te spreken konden we niet bedenken (en is eigenlijk ook niet nodig).

Noisey: Hi Manuel. Het klinkt een beetje alsof Zeal & Ardor als een grap begon, zeker wat het 4chan-gegeven betreft. Is het dat nog steeds voor je?
Manuel Gagneux: Welja, als je op zo'n website inspiratie opdoet, begint een project als dit niet erg serieus. Maar op dit moment is het nog allesbehalve een grap. Sowieso was het altijd meer een soort van oefening; ik wou uitgedaagd worden door de 4chan-community om uitzonderlijke genres te combineren. Nu zit er tonnen passie in deze band en werk ik er heel erg hard voor.

Nu speel je spirituals, blues, jazz, gospel, melodische black- en death metal en een beetje trap en electronica. Met welk genre voelt Zeal & Ardor het meest verwant?
Ik ben het eerlijk gezegd nogal beu om de band met een genre te vergelijken. Ik voel allesbehalve de noodzaak om muziek in hokjes te duwen. Een zekere vrijheid hebben vind ik essentieel, en door op muziek labels en genres te plakken limiteer je die vrijheid. Ik speel graag, het is leuk om totaal nieuwe dingen te maken. Ik zou mijn werk niet aan banden willen leggen door het te hard in een hokje te duwen (lacht).

Wat betekent de titel van het album voor jou?
Het eerste nummer dat ik voor deze plaat heb geschreven is Devil is Fine, wat ook de naam van het album is geworden. Voor mij gaat die track over het accepteren van je impulsen en instincten. Heel wat van het christendom en het katholicisme gaat over je eigen impulsen onderdrukken. In het satanisme focust men dan weer heel erg op het individualisme – daarom leek het me mooi een fel contrast te scheppen tussen het christendom dat bij de oude chaingang-liedjes centraal staat en het satanisme van black metal. De twee achterliggende ideologieën nemen het tegen elkaar op.

Waarom werkt combinatie van stijlen zo verdomd goed?
Ik denk dat beide elementen – de spirituals en de black metal – kunnen zorgen voor geestelijke reiniging. Beiden hebben ze een erg emotionele output, en net daarom werken ze volgens mij ook zo goed samen, ondanks de grote verschillen in zowel stijl als achterliggende ideologie. Ik heb gewoon mijn gevoel gevolgd. Dat het succes bracht is echt een enorme verrassing voor me. Maar goed, wie weet word ik het allemaal al snel beu en begin ik weer aan iets compleet anders. Het feit dat zoiets kan is net wat het zo leuk maakt.

Had je het gevoel dat muziek in het algemeen je niet genoeg uitdaging kon bieden?
Jawel, heel veel uitdaging zelfs. Muziek spelen is echt fucking moeilijk! Wat mij betreft moet het uiteindelijk vooral leuk zijn, en ik denk dat het daar allemaal om draait, om het achternajagen van alle fun. En dat is ook net de uitdaging. Kijk maar naar black metal. Dat ging vroeger allemaal over de norm breken en rauw zijn. Plots alle regels moeten volgen klinkt dan ook niet erg als black metal.

Wat vind je dan van de huidige blackmetal-scene?
Op dit moment vind ik het best mooi. Er zijn veel avant-garde-bands actief. En dan heb ik het nog niet eens over de ladingen aan bands zoals Liturgy en Deafheaven. Er is ook een beweging richting meer elektronica. Geen flauwe piano, echt experimenteren. Het is leuk om te zien hoe de scene open staat voor synthwave zoals bijvoorbeeld Pertubator die maakt. Hij heeft vroeger in tal van Parijse blackmetalbands gespeeld, en speelt nu als Pertubator op tal van metalfestivals. Black metal had ooit een van de meest extreme sounds, en nu is het bijna achterhaald. Dan is het ook niet meer dan logisch dat de bands openstaan voor nieuwe elementen.

Wat ook wel black metal is, is dat je een brandijzer in de vorm van je logo op het podium hebt staan waar gewillige fans mee gebrandmerkt kunnen worden. Heb je al veel klanten gehad?
Nee, gelukkig niet en dat moet je ook niet willen. Het dragen van een populair symbool heeft eigenlijk wel veel weg van slavernij. Je geeft jezelf eraan over, en daar is het brandijzer een knipoog naar. Ik raad het echter niemand aan.

Je zou zo'n fan dan toch op z'n minst voor het leven gratis naar Zeal & Ardor-shows laten komen?
Zoiets zou dan wel echt moeten gebeuren (lacht). Want het is inderdaad behoorlijk permanent. Tot nu toe bestonden de slachtoffers gelukkig alleen uit wat platencovers van Devil is Fine.

Ben je overigens klaar voor Roadburn volgende maand?
Nou, ik ben vooral doodsbang. Het is gewoon zo'n cool festival en ik wou altijd al eens gaan maar ik ben straatarm, dus ik kon het me nooit veroorloven. Via deze weg heb ik mezelf toch maar mooi bij Roadburn naar binnen gewerkt.

Noisey is dit jaar partner van het luidste festival van Nederland. Roadburn is van 20 t/m 23 april in Tilburg, Zeal & Ardor speelt op de vrijdag. foto's @ Matthias Willi