Sociale spinnen bestaan(!) en verdelen taken aan de hand van hun persoonlijkheid

Als er één beest is is dat onze collectieve afschuw over zich afroept is het wel de spin (en de koboldhaai, maar ik mag van mijn hoofdredacteur niet meer in elk artikel dat ik schrijf linken naar het horrorbeest der horrorbeesten dus bij deze laat ik de referentie maar schoorvoetend achterwege).

Maar dat is onterecht, vindt gedragsecoloog Jonathan Pruitt van de University of Pittsburgh. Hij doet onderzoek naar sociale spinnensoorten, die met een groep soortgenoten samenleven in een soort spinnencommunes. Hij heeft een interessante ontdekking gedaan (gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences) over de anelosimus studiosus, een sociale spinnensoort die vooral voorkomt in Centraal- en Zuid-Amerika. Deze hippies van de spinnenwereld blijken een nauw samenwerkingsverband te hebben en lijken taken te verdelen aan de hand van de individuele persoonlijkheid van elke spin.

Dat is fundamenteel anders dan bij mieren, waar een werker en een soldaat er fysiek anders uitzien. Deze spinnen hebben daadwerkelijk spinnenkarakters. De ene spin is agressief, de andere verlegen, sommige gaan nieuwe dingen uit de weg en anderen zijn juist dol op avontuur. En de taakverdeling in het nest hangt dus af van de persoonlijkheid van de spinnen, zo sterk dat elke spin doet waar hij (of zij) het beste in is.Terwijl sommige spinnen eropuit trekken om gevangen prooi aan te vallen of het web te repareren, blijven andere spinnen liever achter in het nest om voor de spinnenbaby’s en eitjes te zorgen. Het resultaat van een dergelijke samenwerking is dat ze prooi kunnen vangen die voor een eenzame spin veel te groot zou zijn. “Ik heb zelfs skeletten van ratten en vogels in zulke webben gevonden”, zegt Pruitt.

De spinnen komen ter wereld met een aangeboren set van karaktereigenschappen, maar die eigenschappen komen pas echt sterk tot uiting in een sociale setting. Zodra de dieren in een stabiele sociale omgeving verkeren, zoals wanneer ze een aantal weken samenleven met dezelfde groep spinnen, worden hun karakters versterkt.

De onderzoekers van Pittsburg simuleerden een vijandbeest door het web met een spuitje met lucht te verstoren. De natuurlijke reactie van de spinnen is in zo’n situatie om zich op te rollen tot een balletje en enorm op een kiezelsteentje te gaan liggen lijken. Elk spinnetje doet dat, maar het verschil onderling zit erin hoe lang ze opgerold blijven liggen. De meer verlegen spinnetjes blijven veel langer voor steen spelen dan de wat meer voortvarende exemplaren. Dat onderlinge verschil bleek enorm versterkt te worden in kolonies van spinnen die langer bij elkaar bleven. Als ze eenmaal in een rolverdeling gestapt zijn, strekken de agressieve spinnen soms al na een paar seconden hun pootjes weer, terwijl de passieve spinnen vaak tot tien minuten blijven stenen.

Het is uiterst interessant om een dergelijke verdeling van persoonlijkheid te zien in de natuur, vooral omdat het ons mogelijk veel zou kunnen vertellen over hoe het menselijke karakter evolutionair tot stand is gekomen. “Ik vind het erg mooi dat één van de meest gehate diersoorten ons misschien wel iets kan vertellen over hoe de mens in elkaar zit”, zegt Pruitt tegen NY Times.