Deze mensen 3D-printen hun eigen prothese na een amputatie

Over de hele wereld dragen miljoenen mensen protheses, omdat ze ledematen zijn kwijtgeraakt tijdens een ongeluk, aan ziektes als diabetes of omdat ze simpelweg zo zijn geboren. Er zijn esthetische protheses, die heel erg lijken op armen, handen en benen maar eigenlijk niet zo praktisch zijn. Andere protheses zijn juist weer minder realistisch, maar werken wel een stuk beter.

Kunstmatige ledematen zijn hoe dan ook niet goedkoop. Een esthetische prothese kan al  snel 4000 euro kosten en hightechmodellen zelfs 100.000 euro. In Nederland worden protheses in veel gevallen vergoed, maar in de Verenigde Staten moeten mensen vaak zelf voor de kosten opdraaien – omdat ze niet verzekerd zijn, of hun verzekeraar het niet dekt.

Zowel dure als betaalbaardere modellen kunnen moeilijk zijn om aan te wennen – soms duurt het jaren voordat ze perfect zitten, en als ze kapotgaan kan het maanden duren voordat ze gerepareerd zijn. Simpele modellen kunnen je huid irriteren als je ze de hele dag draagt, en dagelijkse dingen als je veters strikken of koken moeilijker maken. Daarom nemen mensen die een of meerdere armen missen ook vaak liever geen prothese, zegt Jean-Pascal Hons-Olivier van ADEPA, een Franse vereniging voor mensen met een amputatie — ook in Frankrijk worden protheses meestal vergoed. “Ze vinden het dan fijner om gewoon een stompje te hebben. Daarmee kun je nog tenminste je eten bereiden.”

Veel mensen met een amputatie, zoals Hons-Olivier zelf, passen kleine dingen aan aan hun prothese, om het comfort te verbeteren. “Maar sommige mensen veranderen ook wel weer heel veel, te veel misschien zelfs, en niet in overleg met hun prothesemaker,” zegt hij.

Voor mensen die lekker zelf met protheses aan de slag gaan, hebben nieuwe ontwikkelingen als 3D-printen al veel verschil gemaakt. Nadat hij zich in 2014 op zijn werk in 3D-printen had verdiept, stuitte IT-consultant Thierry Quidam bijvoorbeeld op e-NABLE, een gemeenschap van mensen die ontwerpen voor protheses ontwikkelen die iedereen zo kan 3D-printen, en dat met elkaar delen. Een paar maanden later kocht hij zijn eigen printer en richtte hij de Franse tak op van e-Nable.

Zijn organisatie brengt nu mensen die protheses nodig hebben – vooral kinderen – in contact met mensen die ze kunnen maken. De ‘Unlimbited’-arm heeft onder meer elastieken of draden die als pezen dienen, waardoor dragers een bal kunnen vangen of kunnen fietsen. “Elke prothese is op maat gemaakt, en afgestemd op het lichaam van de drager,” zegt Quidam. Met behulp van 3D-printen kunnen ze de protheses ook personaliseren met prints, kleuren en thema’s naar keuze.

Dat lijkt misschien wat oppervlakkig, maar volgens Quidam is het sociale aspect belangrijker dan de functionaliteit, vooral bij kinderen. “Als kinderen met een amputatie voor het eerst naar school gaan, verlaten ze de veiligheid van hun gezin en zitten ze ineens tussen allemaal andere kinderen,” zegt hij. “Hun nieuwe hand kan bepalen of ze bekendstaan als het ‘gehandicapte kind’ of juist het ‘unieke kind’ – misschien dat anderen er zelfs jaloers op kunnen worden.”

e-Nable is niet de enige organisatie die zich met DIY-protheses bezighoudt. De 35-jarige Nicolas Huchet, die zijn rechterhand verloor bij een ongeluk op werk, besloot om zijn eigen prothese te maken nadat hij een myo-elektrische hand (een soort prothese die wordt geactiveerd door spieraanspanningen) had gekocht bij een groot prothesebedrijf. Het was het duurste model, maar hij was niet tevreden. “Een prothese dragen kan behoorlijk vervelend zijn,” zegt hij. “Het kan lastig zijn om het comfortabel te laten voelen, en ervoor te zorgen dat ze goed blijven zitten.” De sensoren kunnen kapotgaan als er te veel zweet en vocht in komt, en de apps waarmee je de hand in werking stelt bezorgden hem ook kopzorgen. In 2013 richtte hij Bionicohand op, om zijn eigen myo-elektrische prothese te ontwikkelen.

Om zijn model te maken, maakte Huchet gebruik van 3D-printtechnologie en Thingiverse, een online bibliotheek voor opensource-ontwerpen. Hij liet zich inspireren door de 3D-printbare robot van kunstenaar Gaël Langevin, en ontwikkelde een myo-elektrische hand op basis van zijn eigen stomp – elke vinger was te besturen met een computer. Het prototype, dat ongeveer 400 euro kost, kreeg veel media-aandacht en een beurs van 200.000 euro van Google.

In eerste instantie was Huchet wat teleurgesteld in het uiterlijk van het prototype, maar hij begon het gaandeweg steeds meer te waarderen. “De 3D-geprinte hand verborg mijn handicap niet – het liet het juist zien,” zegt hij.

Ondanks hun gebreken blijven professionele producten voorlopig nog wel leidend, maar zelfgemaakte protheses zijn wel aan een gestage opmars bezig. Mensen met een amputatie moeten een vrij intensief proces doorlopen om een prothese te krijgen, en krijgen vaak het gevoel dat grote bedrijven meer geven om winst dan de behoeften van hun klanten. “Je kunt niet vanuit winstoogmerk naar de gezondheid van mensen kijken,” zegt Huchet. “Anders kun je net zo goed insuline op de beurs verhandelen.”

Nu ontwikkelt hij een nieuw systeem waarmee klanten grote bedrijven kunnen omzeilen, dat bestaat uit allemaal kleinere workshops. Het idee is dat prothesedragers actieve deelnemers in het proces worden, in plaats van alleen maar klanten. Ook kinderen zouden bij zo’n systeem gebaat kunnen zijn, aangezien hun lichamen sneller doorgroeien. De nieuwe organisatie van Huchet, My Human Kit, staat aan de leiding van dit project. “Het idee is om de klant zijn macht terug te geven,” zegt hij. “Grote bedrijven hebben dan wel een businessplan, maar wij hebben een sociaal plan.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Frankrijk

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram