Rapfactcheck controleert of rappers wel de waarheid vertellen

Beeld via Instagram

Eens in de zoveel tijd staat er iemand op die de enorme berg informatie die de popcultuur op ons werpt kan duiden. Sinds een tijdje genieten we op het instagramaccount Rapfactcheck van diepgravende analyses en grafieken gebaseerd op teksten van Nederlandse rappers. Het brein achter deze pagina is Yordi Dam, wij spraken hem over zijn pagina en we kregen de primeur van twee van zijn illustraties.

Hoi Yordi, wanneer ben je hier mee begonnen?
Yordi Dam: Eigenlijk is het begonnen in de winter van 2015. Ken je nog dat 'krakaka'-interview van AT5? Ik heb daar toen de 'Krakakaart' voor ontworpen, een heatmap met grafiekjes rondom dat incident. De reacties daarop waren zo goed dat ik er meer mee wilde doen.

Wat doe je verder in het dagelijks leven?
Ik ben datajournalist, en ik maak met mijn bedrijf Localfocus graphics bij nieuwsberichten voor onder andere NRC, Volkskrant en Telegraaf. Ik ben vandaag bijvoorbeeld bezig met een overzicht over het aantal verkeersongevallen. Dat is toegenomen, en ik probeer dan overzichtelijk in beeld te brengen waar en wanneer de meeste ongelukken gebeuren.

Is dat niet saai?
Die associatie hebben mensen snel. Het is ook moeilijk om grappen te maken over auto-ongelukken. Daarom is het leuk dat ik in Rapfactcheck wel humor kan verwerken en zo kan laten zien dat grafieken leuk zijn. Het is veel leuker om een cirkeldiagram over Lijpe te bekijken dan over iets anders. Voor mij is het vooral een manier om mijn werk, hobby en favoriete muziekgenre te combineren.

Want je bent vooral fan?
Ja, ik hou ontzettend van Nederlandse hiphop, vooral van de spitsvondigheid in de teksten. Sinds ik dit doe let ik daar wel meer op, ik ben gerichter op zoek naar dingen om te gebruiken. Bijvoorbeeld naar beweringen die rappers doen: altijd interessant om even naar te kijken, en vooral als je er dan een officieel onderzoeksdocument van tweehonderd pagina's aan kunt koppelen. Dat maakt het grappig.

Het klink wel alsof je er serieus mee bezig bent.
Ik probeerde alle muziek die uitkwam al bij te houden, maar ik nu hou ik ook echt een agenda bij met dingen die uitkomen. Zo blijf je actueel. Ik heb bijvoorbeeld ook bewust gekozen om alles op Instagram te zetten. Natuurlijk werkt het goed voor beelden en is het makkelijk te verspreiden, maar ik heb ook het gevoel dat de jonge mensen die ik wil bereiken daar het beste te vinden zijn.

Wij mogen twee van je nieuwe illustraties laten zien, kun je iets vertellen over hoe je te werk ging?
Ik luisterde die track van Big2, en het viel me gelijk op dat hij zegt dat hij in zijn zone zit. Zoiets is vrij tastbaar. Wat is bijvoorbeeld nodig om in die zone te komen? Om overzicht te krijgen schets ik al die factoren op papier, en als ik het duidelijk heb, zet ik het in Illustrator. Daar kwam deze flowchart uit.

Dit idee voor Kleine is een tijdje blijven liggen. Toen die hele hype rondom Drank & Drugs op gang kwam, was ik net een dossier van het Trimbos-instituut aan het bekijken, en heb ik gecheckt of alle tieners inderdaad 'ja' zeggen tegen MDMA. Maar hieruit blijkt dat maar 3,7 procent van de tieners MDMA gebruikt. Het blijft factchecken met een knipoog.

Wat zijn je toekomstplannen voor Rapfactcheck?
Het liefst wil ik eerst kijken hoe ver het hier in Nederland kan komen, en proberen om zo actueel mogelijk te blijven. Als er een nieuwe single wordt uitgebracht wil ik het liefst diezelfde dag een graphic online hebben. Maar er is heel veel mogelijk, zo zit ik er ook aan te denken om er misschien een site omheen te bouwen met tools, zodat fans ook zelf aan de slag kunnen. Of misschien iets met locaties. Hef noemt bijvoorbeeld heel veel locaties in Hoogvliet, het lijkt me leuk om daar iets mee te doen. Het zou vet zijn als je aan de hand daarvan een Hef-tour door Hoogvliet zou kunnen lopen.

En het buitenland?
Ik heb bij het kiezen van de naam wel bewust gekozen voor iets wat ook in het buitenland kan aanslaan. Misschien zelfs op de korte termijn, ik ben rondom de Amerikaanse verkiezingen bijvoorbeeld bezig met hoe vaak de naam Trump in raps wordt genoemd. Maar met alles wat hij zegt is het nu misschien wel minder tof om het over hem te hebben.

Zit er eigenlijk een verdienmodel in?
Ik denk het wel. Het is misschien interessant voor labels om rondom een heel album illustraties te hebben. Het is reclame die niet echt op reclame lijkt. Maar voor nu wil ik vooral grappige dingen maken en kijken hoe ver het kan groeien.