Het verhaal achter de legendarische Think-beat

Op maandag 24 april 1972 staat Lyn Collins achter de microfoon in de Cavern Sound-studio even buiten Kansas. Ze zingt dan net een jaar bij soulzanger James Brown, de strakste bandleider die je je maar kunt voorstellen. Mr Brown schrijft ook de meeste nummers en produceert zijn eigen platen. Hij heeft een nummer voor Lyn, die hij als solo-artiest wil lanceren op zijn eigen label People Records. De 23-jarige zangeres heeft als bijnaam ‘the female preacher’ en in het intro van Think (About it) spreekt ze namens de ‘sisters’ alle schuinsmarcherende mannen toe: ‘You aren’t doing anything for us. We can do better by ourselves. So from now on, we gonna use what we got to get what we want! So… you’d better THINK.

Tegelijk met die laatste ‘think’ slaat de drummer zijn eerste beat, één die James Brown-fans meteen herkennen als de snaredrumsound van John ‘Jabo’ Starks, ook te horen op de funk-classics als Sex Machine, Super Bad, Hot Pants, Make it Funky en The Payback. Het klinkt alsof de beat er in Think (About it) nog harder in komt dan normaal, wat misschien met de opnamestudio te maken heeft: Cavern Sound bevindt zich onder de grond in een oude mergelgrot. De band speelt het nummer live in en de microfoon staat ook open voor wat enthousiaste aanmoedigingen van hypeman/organist Bobby Byrd en James Brown zelf. Op 1 minuut en 21 seconden is er voor de eerste keer even sprake van een muzikale break. We horen alleen nog Jabo drummen. En dan: ‘Yeah!’ Het is Bobby Byrd, krachtig en afgemeten. ‘Whoo!’, James Brown, verrukt. Eigenlijk is het anno nu bijna niet mogelijk om de geluiden nog te horen als geslaakte kreten van menselijke personen, zo zeer zijn deze ‘whoo!’ en deze ‘yeah!’ onderdeel geworden van het collectieve bewustzijn van zowel hiphop- als dance-fans. Ze hebben nota bene een geheel eigen Wikipedia-lemma.

Lyn Collins wordt geen solo-ster, maar Think (About it) is in 1972 wel een toptienhit in de Amerikaanse soulchart. En terwijl de rest van het land het nummer vervolgens weer vergeet, houden in New York dj’s als Grandmaster Flash en Afrika Bambaataa de single in hun platenkoffers. De breaks van drummer Jabo Starks worden in hun handen hiphop, een sound die zich moeilijk naar de studio laat vertalen als vanaf 1979 de eerste rapsingles worden opgenomen. Samplen bestaat nog niet. Zo hoor je op een old school-hit als Rapper’s Delight een studioband Good Times van Chic naspelen. Het geluid van hiphop verandert als drummachines hun entree maken, en acts als Run-D.M.C. een kale, rauwe sound ontwikkelen. De tijd van breakbeats als Think (About it) lijkt begin jaren tachtig voorbij.

Twee verschillende trends brengen de Think-beat terug in de belangstelling. Waar clubbers in met name Engeland uitgekeken zijn op disco – en house zijn intrede nog niet heeft gedaan – vullen dj’s de leeggelopen dansvloeren met obscure, oude en vooral energieke funk-, soul- en jazzplaten. ‘Rare groove’ heet het en de muziekindustrie speelt er op in met verzamelalbums op het lucratieve nieuwe medium dat compact disk heet. In 1986 komen er twee cd’s uit in de serie James Brown’s Funky People. Op de eerste staat ook Think (About it). Het nummer is aan de vergetelheid ontrukt. In New York ontdekt producer Marley Marl rond die tijd min of meer per ongeluk dat hij beats kan maken met de E-mu SP-12, die maximaal 1,2 seconden kan samplen. Met een volgend model zijn dat al 5 seconden. Ineens opent zich een wereld aan mogelijkheden, en is iedereen weer op zoek naar de inmiddels klassieke breakbeats van dj’s Kool Herc, Flash en Bambaataa.

Omdat menigeen niet eens weet welke platen dat precies waren, en als je het al weet, ze moeilijk te vinden zijn, duiken twee slimme jongens in dit gat. Hiphopnerds Lenny Roberts en Luis Flores brengen een serie verzamel-lp’s op de markt met de titel Ultimate Breaks & Beats, die gretig aftrek vindt. De namen van de artiesten worden niet eens vermeld op de hoes, maar de kenners weten genoeg. Op deel 16 uit 1987 staat ook Think (About it). Maar niet precies de originele versie. Van sommige nummers op de lp’s heeft Flores een speciale edit gemaakt. Aan Think verandert hij twee dingetjes, te beginnen met dat stukje yeah! en whoo! Hij loopt het. In plaats van één keer yeah en whoo rekt hij deze seconde in het nummer tot een hele maat: maar liefst vier keer yeah! whoo! achter elkaar. Daar kunnen we wat mee. Verderop in de track – op 2 minuten en 2 seconden zat ook nog een mooie break – doet hij hetzelfde. Dit is de Think die hiphop-producers in de sampler gooien. De grootste en bekendste hit met de Think-breakbeat is ongetwijfeld It Takes Two (1988) van Rob Base & DJ E-Z Rock. Je weet dat ze hun sample bij Ultimate Breaks & Beats vandaan hadden omdat het intro van het nummer, een stuk met zware synthesizers, rechtstreeks afkomstig is uit Space Dust van The Galactic Force Band, dat nota bene direct na Think (About it) op dezelfde kant van dezelfde Ultimate Breaks & Beats-lp staat.

It Takes Two is alleen niet de eerste hiphop-plaat met de Think-beat. Die eer is voor Females (1987) van de Londense meidenrapgroep The Cookie Crew, dat de feministische boodschap van de originele versie een paar stappen terugdraait door andere vrouwen in de scene te diskwalificeren als valse wannabe’s: ‘Females, like friends they act / But when you turn around they stab you in your back’. De Think-break is de afgelopen dertig jaar niet meer uit de popmuziek verdwenen. Hij is de basis van rave-classics als Papua New Guinea van The Future Sound Of London en Charly van The Prodigy. Hij is niet weg te denken uit de geschiedenis van jungle en drum ’n bass dankzij platen als Burial van Leviticus en Valley Of The Shadows van Origin Unknown. Hij zat in Get Ready For This, de eerste hit van 2 Unlimited, en in 2000 namen de Bomfunk MC’s de opgevoerde beat naar de nummer-1-positie met Freestyler.

In de Amerikaanse stad Baltimore werd de Think-break de basis voor een compleet eigen genre clubmuziek. In de hiphop duikt hij om de zoveel tijd op, van 911 Is A Joke (Public Enemy) tot Lost In The World (Kanye West). Jamie xx ging er kort geleden nog mee aan de slag en maakte Gosh. Vermoedelijk was Yuri Dokter alias Da Juice in 1991 de eerste in Nederland met C’mon C’mon (Mental Bass Mix). Veertien jaar later ging Think in de mix bij landgenoten SIROJ en FS Green voor Wakker. Net als Lyn Collins begint Sef zijn nummer eerst met een klein toespraakje, waarna de beat van drummer Jabo Starks (bijna 77 jaar inmiddels, hij leeft nog steeds) er nog minstens zo hard in knalt als toentertijd in Cavern Sound, onder de grond in Kansas.

Vrijdag 9 oktober zag Sefs nieuwe album In Kleur het levenslicht. Het album gaat gepaard met een magazine dat door Yousef Gnaoui zelf in samenwerking met VICE is gemaakt. Enkele artikelen uit het tijdschrift verschijnen ook op Noisey, VICE en i-D, zoals dit stuk over de Think-beat. Haal het album hier.