Worden hiphopfestivals dé festivals van Nederland?

Hiphop is razend populair. Toen Kendrick Lamars nieuwe album uitkwam brak hij meteen alle records op Spotify, de views van rapvideo’s op YouTube zijn amper bij te houden, en er werd massaal geprotesteerd tegen de mogelijke verdwijning van 101Barz. Daarnaast is het opvallend hoe goed de hiphopfestivals ervoor staan, ook in Nederland. Vorig jaar kwamen er twee grote festivals bij, en dit jaar zijn de grote namen op de line-ups niet te negeren: komende zomer kan je headliners als Mobb Deep, Rae Sremmurd en Cypress Hill zien op verschillende podia in ons land.

Met Appelsap, ENCORE Festival, WOO HAH!, Rotterdam Beats en Boogie Down Breda is er niet alleen een breed aanbod, er is blijkbaar ook steeds meer vraag naar. Hoe is dat zo gekomen? Met de festivals voor de deur lijkt dit hét moment om eens dieper in deze bloeiende markt te duiken. Worden hiphopfestivals dé festivals van Nederland? Het genre lijkt een nieuw tijdperk in te gaan met een generatie van liefhebbers die zich anders kleedt, anders consumeert en anders feest dan de klassieke hiphopper met hoodie en rugzak.

HIPHOP IN DE PROVINCIE Hiphop was lange tijd een genre in de marge – uitzonderingen als Biggie en Snoop daargelaten –, maar de laatste jaren is het niet langer te negeren. De hiphopmarkt staat in volle bloei en Nederlandse hiphopfestivals stromen nu sneller vol dan de gemiddelde Nederlandse regenpijp. Of, zoals Ruud Lemmen van WOO HAH! het zegt: “Dit is dé tijd. Er gebeurt nu zo veel en het genre is zo happening.”

WOO HAH! is het hiphopfestival dat in Tilburg wordt gehouden en vorig jaar voor het eerst plaatsvond. In de provincie dus, en met dit jaar al bizar grote namen op de line-up: Run The Jewels, Joey Bada$$ en Vince Staples. WTF, inderdaad, hoe krijgen ze dat voor elkaar?

Wat meteen opvalt is dat WOO HAH! een samenwerking is tussen poppodium 013 en Mojo, het grootste boekingsbureau van Nederland. Dat Mojo achter een festival gaat staan gebeurt niet zomaar. Dan hebben ze er vertrouwen in. Jeps Salfischberger, die als boeker vanuit Mojo nauw betrokken is bij WOO HAH!, bevestigt dit: “Wij hebben allereerst liefde voor de muziek, maar ook zien we dat er wat te verdienen valt.” Hiernaast krijgt het festival ook steun vanuit een andere hoek: onlangs ontving de organisatie een aardig zakcentje van 375.000 euro van het Brabants Cultuurfonds, om zo toekomstdromen – zoals een meerdaagse editie – te kunnen realiseren.

Volgens Lemmen – die als programmeur van 013 allround is georiënteerd maar een persoonlijke interesse heeft in rock en hiphop – heeft het er ook mee te maken dat er tegenwoordig binnen hiphop organisatorisch meer mogelijk is. “Er zijn betere afspraken te maken, er gebeuren minder fratsen dan voorheen – zoals artiesten die met gemak uren na de oorspronkelijke aanvangstijd van hun show komen opdagen. Veel artiesten zitten bij steeds gerenommeerdere agenten en hebben hun zaken steeds beter op orde. En dat resulteert weer in betere shows.” Daar raakt Lemmen een gevoelig punt – hiphop heeft heel lang met vooroordelen te kampen gehad: met rappers valt geen afspraken te maken, de muziek draait om geweldsverheerlijking, er is veel drugs in omloop en de liveshows zijn ruk. Dat Mojo er nu geld in durft te investeren is een bewijs dat het tij is gekeerd: hiphop wordt niet langer achtergesteld op rock en pop. Kunnen we spreken van een genre dat zijn rebelse tienerjaren inmiddels achter zich heeft gelaten?

Gaétan van de Sande is medeorganisator van ENCORE Festival – dat vorig jaar samen met poppodium de Melkweg en concertpromotor Greenhouse Talent voor het eerst werd gehouden op de NDSM-werf in Amsterdam – maar twijfelt of het daar wel over gaat: “Ik weet niet of hiphop volwassen is geworden, maar wij als consumptiemaatschappij wel. De vraag ernaar is nu breder. Neem het feit dat Typhoon in HMH staat en Adje gewoon de Melkweg uitverkoopt, dat is een overwinning voor hiphop.”

"IN ‘96 WAS DE KUIP GEWOON AL PACKED"

Volgens hiphopjournalist Saul van Stapele, die met het boek Van Brooklyn Naar Breukelen de ontwikkeling van twintig jaar hiphop in Nederland optekende, heeft het niets met een recente ontwikkeling te maken. “Deze cultuur is al decennia volwassen. Iedereen vergelijkt de situatie van nu met een paar jaar geleden, maar dat Notorious B.I.G. in 1996 op Real Hot in de Kuip heeft gestaan, gelooft bijna niemand meer.” Die tijd herinnert Van Stapele zich als een steengoede periode voor hiphop op festivals – op het Drum Rhythm Festival stonden toen acts als Run DMC, Ol’ Dirty Bastard, The Fugees, Snoop Dogg en Warren G. “Hiphopacts met fantastische liveoptredens op een meerdaags festival in Nederland; en dat is twintig jaar geleden.”

De doelgroep is er altijd wel geweest, denkt Van Stapele. “In ‘96 was de Kuip gewoon packed zonder enige steun van televisie of radio – die zaten snoeihard te slapen.” De kracht van hiphop zit volgens hem juist in de scene zelf, en tegenwoordig wordt die vooral bereikt door sociale media. “Facebook is minstens zo belangrijk als de krant, misschien nog wel belangrijker, ” zegt Van de Sande hierover.

In deze hoogtijdagen van sociale media moet je volgens Rogier Smalhout van Appelsap, het Amsterdamse hiphopfestival dat dit jaar voor de vijftiende keer wordt gehouden, wel op blijven letten. Naast grotere en betere shows spreekt hij van internethypes die online heel groot zijn, maar op het podium echt door de mand vallen. Volgens hem gaat het door internet razendsnel in hiphop – artiesten breken nu veel sneller door. In 2011 zag hij een debuterende A$AP Rocky opkomen, maar een halfjaar later was de artiest al een maatje te groot voor Appelsap. Dat zou in de begindagen niet zijn gebeurd. De truc is nu om de stroomversnelling voor te zijn – zo boekten ze in 2011 de toen nog vrij onbekende Kendrick Lamar.

HIPHOP OP GROTE NIET-HIPHOPFESTIVALS Opmerkelijk is daarnaast dat er dit jaar ook veel op hiphop wordt ingezet bij de grote niet-hiphopfestivals. A$AP Rocky stond afgelopen weekend op Best Kept Secret, en Kendrick Lamar én Joey Bada$$ staan op Lowlands. Dat hiphop dit jaar stevig vertegenwoordigd is in Biddinghuizen, schrijft Salfischberger – die ook bij die line-up betrokken is – toe aan het aanbod van dit moment. “Dit jaar halen we de krenten uit de pap, maar dat zou volgend jaar zo weer anders kunnen zijn.” Extreem vernieuwend is het verder niet: voorheen was de top uit de Nederhop, net zoals grote buitenlandse acts, er ook al te vinden. Wel maken de programmeurs volgens journalist Van Stapele nog erg veilige keuzes, en durven ze namen als Young Thug of Mr. Polska niet aan.

Nieuwe namen of niet, het valt niet te ontkennen dat hiphop zich in een nieuw tijdperk begeeft waarin het genre er compleet anders uit is gaan zien. Het clichébeeld van een hiphopper die met een pet en rugtas passief naar een show tuurt en jonko rookt, heeft plaatsgemaakt voor een clubtype dat er gelikter uitziet en continu bezig is met zijn of haar instagramaccount.

En daar zet ENCORE Festival voor de volle honderd procent op in: het festival richt zich op een uitgaanspubliek dat niet alleen naar een festival gaat om optredens te checken, maar ook om te dansen. En dus heeft ENCORE naast een groot live-podium in ieder geval ook een groot danspodium. Daartussen tref je ook mensen die bijvoorbeeld naar Mysteryland of Latin Village gaan. “Daarmee is het een dancefestival in een urban jasje, en vervult het een brugfunctie tussen de traditionele festivalganger die bandjes kijkt en de mensen die willen dansen,” aldus Van de Sande. Dit zie je ook bij Appelsap gebeuren, waar meerdere dj’s en elektronische invloeden op de line-up staan. Volgens Smalhout zijn ze op het juiste moment stappen gaan zetten naar verbreding, en zagen ze al vroeg dat artiesten als Travi$ Scott, Disclosure en French Montana eraan kwamen.

De toekomst van de hiphopfestivals lijkt veelbelovend. Rappers zijn vrijer dan ooit: ze kunnen experimenteren met andere genres waardoor ze eenvoudiger te boeken zijn voor eclectische muziekfestivals – ook daardoor worden hiphopfestivals interessanter voor een breder publiek. Maar volgens Van Stapele is het te vroeg om te spreken van een megasucces: twee van de drie bovengenoemde festivals zijn nog maar toe aan hun tweede editie. Echt succes zou zich op de lange termijn moeten uitwijzen, zoals Appelsap heeft gedaan. Wel denkt hij dat er veel toffe dingen kunnen gebeuren. Van Stapele’s ideaalbeeld van een hiphopfestival in Nederland is de evolutie van een van de bestaande festivals naar een meerdaagse editie. Alleen één ding: “Laat hiphopliefhebbers alsjeblieft niet kamperen, daar houden we niet van.”

Bekijk ook eens de VICE Festivalpagina, een site vol doldwaze festivalgerelateerde stukken en een plek waar je kans maakt op heel veel tickets voor festivals in Nederland en ver daarbuiten.