Fat Front is een film over hoe het is om dik te zijn en het woord ‘fat’ te gebruiken

Het gebruik, of zelfs toe-eigenen van het woord ‘fat’, staat centraal in de film. Als kijker volg je vier vrouwen uit Noorwegen, Denemarken en Zweden die allemaal actief zijn in de body-positivity-beweging of in fat-activism. Je ziet hoe ze zich hebben ontworsteld van negatieve stereotypes rondom dik-zijn, maar ook hoeveel moeite dat nog altijd kost. In interviews vertellen ze over hoe het was om op te groeien als dik kind. En ook al kennen de vrouwen elkaar niet, er zit veel overlap in hun ervaringen – ook met goedbedoelende ouders die het verkeerd aanpakken.

Ik sprak de hoofdpersonen – Wilde, Marte, Pauline en Helene – en vroeg ze hoe het was om de film te zien en wanneer zij het woord ‘fat’ of dik begonnen te zien voor wat het was: een bijvoeglijk naamwoord van drie letters. De portretten van de vrouwen zijn gemaakt door de Deense fotograaf Marie Hald, en die worden tijdens IDFA geëxposeerd in Lil Amsterdam in het Centraal Station.

Het was te gek om de film voor het eerst te zien. Ook door de reacties uit het publiek: er werd gelachen, gehuild, en we kregen een staande ovatie. Mensen kwamen na afloop naar ons toe en bedankten ons voor het delen van onze verhalen. Vrouwen die net als wij dik zijn, zeiden dat ze zichzelf eindelijk gerepresenteerd zagen op het witte doek, voor de eerste keer ooit. Ongelooflijk bijzonder vind ik dat.

Ongeveer vijf jaar geleden begon ik beter en anders over mezelf na te denken: het is niet illegaal om dik te zijn, het is gewoon een deel van wie ik ben. Ik heb lang haar, blauwe ogen, en ik ben dik. Ik volgde een aantal mensen uit de fat-activist-beweging op Instagram, en daardoor kreeg ik meer en meer zelfvertrouwen. Wel vond ik dat er nog te weinig van dit soort accounts waren van mensen uit Noorwegen, waar ik vandaan kom. Op een dag zei een goede vriend tegen me: “Er gaat niet opeens een Noors account verschijnen waardoor jij je beter gaat voelen over jezelf – waarom begin je er zelf niet een?”

De allereerste post die ik maakte, was een video van mezelf dansend in de keuken, in nieuw ondergoed. Mijn zus had het gefilmd en vond dat ik het online moest zetten. Eerst was ik nog voorzichtig – ik blockte mijn baas en andere collega’s, maar inmiddels doe ik dat niet meer. Nu ken ik geen grenzen meer.

Direct kwamen er al allerlei positieve reacties binnen: ‘Dit is te gek!’, ‘Ik ben zo blij om dit te zien’, en mensen wilden weten waar ik die bikini had gekocht. Het voelde zo goed, dus ging ik ermee door. Het voelde alsof ik een jas uitdeed, ik voelde dat het oké was om dik te zijn en gelukkig tegelijk. Nu wil ik andere mensen laten zien dat zij dat ook kunnen en mogen zijn.

Het heeft een hele tijd geduurd om te komen waar ik nu ben.

Lange tijd durfde ik geen selfies van mezelf online te zetten. Ik dacht: wie wil daar nou naar kijken, hoezo zou ik bijzonder genoeg zijn? Maar een jaar of zes geleden ontdekte ik de body-positive-beweging. Ik begon mensen te volgen op Instagram en las een inspirerend interview met Tess Holiday. Ik zag mijn eigen ervaringen weerspiegeld in die van mensen online, en ik zag ook hoe mensen dealden met dik zijn op een hele krachtige manier.

Ik begon met foto’s van mezelf maken in de spiegel, en op een dag heeft een vriend bij wie ik me comfortabel voel veel foto’s van me gemaakt. Ik postte deze niet eens online, maar het was voor mij heel belangrijk dat die foto’s er gewoon waren, dat ik ze had durven maken. En wat ik nu op Insta plaats, is eigenlijk ook vooral voor mezelf. Ik besloot dat likes en volgers vooral een extraatje moeten zijn, het belangrijkste is dat ik mezelf blijf inspireren.

Het woord ‘fat’ gebruik ik nu ook gewoon, maar het hangt wel af van wie er tegenover me zit. Misschien zijn andere mensen nog niet zover, het kan een heel proces zijn weet ik. Dik zijn in onze samenleving wordt nog altijd gezien als iets negatiefs: mensen maken lelijke grappen over dikke mensen, iedereen wil dun zijn, en als je tegen iemand zegt dat zij of hij ‘gewicht heeft verloren’, is dat bijna altijd bedoeld als compliment; zeggen dat iemand is aangekomen, is daarentegen een belediging.

Eerst zei ik het woord ‘fat’ tegen mezelf als ik voor de spiegel stond, en toen ik me begon in te zetten als body activist, begon ik het woord gewoon te gebruiken zoals het is: als een beschrijvend woord. Toen ik de andere vrouwen uit deze film voor het eerst ontmoette, voelde het goed om het woord gewoon te gebruiken. Dat was een bevrijdende ervaring voor me.

Ik vind de film geweldig en ik ben er ook heel trots op. Het is een goed begin en ik hoop dat meer mensen nu films gaan maken over dik zijn en verschillende lichaamstypes. De Deense activisten van FedFront hebben een kritisch artikel geschreven over de documentaire: ze vinden de personages – wij dus – wel leuk en goed, maar ze vinden ook dat er weinig diversiteit in zit, wat genderidentiteit en etnische achtergronden betreft. En ze vinden dat de titel van de film suggereert dat het over activisme gaat, terwijl dat niet zo is: het is meer een film over body positivity.

Ik ben het er wel mee eens dat de film nogal wit en cis is – waarschijnlijk is dit een keuze geweest van de regisseurs omdat de film dan beter in de markt gezet kan worden. Dat begrijp ik wel. Maar ik hoop dat deze film het begin is, de eerst stapjes: er zijn zoveel verschillende lichamen in de wereld, en ze verdienen allemaal evenveel aandacht.

Het woord ‘fat’ is voor mij niet veranderd, het is nog steeds een drieletterwoord. Ook de betekenis ervan is niet veranderd, het betekende altijd al: een groot lijf. Wat wel is veranderd, is dat ik het niet meer gebruik in een negatieve context. Dat komt doordat ik erachter ben gekomen dat het niet erg is om dik te zijn. Ik weet altijd al dat ik dik ben, maar ik wilde het nooit hardop uitspreken omdat ik dacht dat het iets slechts was. Nu weet ik dat dat niet zo is, en dus dat het woord zelf niet slecht is.

Het idee dat ik op een dag wakker werd en helemaal gelukkig was met mijn lijf, is een sprookje dat niet bestaat. Zoiets verandert niet van de ene op de andere dag, het gaat veel geleidelijker. En het is iets waar ik nog steeds aan werk: sommige dagen heb ik problemen met mijn lijf, en dat zal waarschijnlijk voor de rest van mijn leven wel zo zijn. Maar dat komt door de wereld waarin wij leven – ik ben gebrainwasht als het op dik-zijn aankomt.

In de film zie je dat het lastig kan zijn om dik te zijn, maar ook dat het soms helemaal niks uitmaakt. Het is mijn grote droom dat de film vertoond zal worden op scholen, en dat jonge mensen gaan nadenken over hoe ze praten over lichamen – zowel die van zichzelf als die van anderen. En dat daardoor het pesten van dikke mensen stopt.

Ik zit nu een jaar of 2,5 in de fat-activist-beweging, maar toen ik begon op Instagram waren mijn foto’s eerder body-positive dan activistisch. Het verschil tussen deze bewegingen is dat body positivity meer gaat over acceptatie, en toegankelijk is voor iedereen. Fat activism is radicaler, we willen echt dingen veranderen en onderliggende structuren in de maatschappij aanpakken.

De foto’s die ik online zet zijn beelden die buiten de norm vallen, ik laat mijn lichaam zien op manieren die je niet vaak ziet. Ook bespreek ik dingen waar niet vaak over gesproken wordt, en ik heb bijvoorbeeld een tweedehands kledingmarkt georganiseerd voor dikke mensen. En nu zit ik natuurlijk in deze film, dat vind ik ook nogal wat. Het is niet zozeer een activistische film, het is meer positief ingestoken. Je kan zien dat dikke vrouwen een geweldig leven kunnen hebben, ondanks het feit dat ze dik zijn.

Fat Front is tijdens IDFA te zien in het programma IDFA Meets: Beyond Labels. Tijdens IDFA Meets worden films op verschillende locaties vertoond met randprogrammering. Je kunt de documentaire op 22 november zien in Kriterion in Amsterdam, met een introductie door plussize model Lotte van Eijk en een Q&A met de regisseur en hoofdpersonen van de film. Klik hier voor tickets.