FYI.

This story is over 5 years old.

Muziek

De problemen waar zwarte dj’s in Nederland tegenaan lopen

Lucien Foort werd door de beveiliging aangezien voor cokedealer en Philou Louzolo werd gevraagd om een dashiki aan te trekken.
DJ

Een tijdje geleden kwam mijn vriend Philou Louzolo – dj en producer van voornamelijk Congolese afkomst, die allerlei verschillende soorten Afrikaanse muziek draait – thuis na een nacht werken. Hij vertelde me hoe de boeker van het feest waar hij zojuist gedraaid had hem even apart had genomen en hem had gevraagd "of hij de volgende keer alsjeblieft een dashiki wilde aantrekken." M'n oren begonnen een beetje te klapperen, ondanks het feit dat hij gedurende de jaren dat hij actief is als dj al de nodige misplaatste en ronduit absurde opmerkingen naar z'n hoofd geslingerd heeft gekregen. Zoals die keer dat hij door een jongen uit het publiek benaderd werd, die hem grijnzend wist te vertellen dat hij voor Philou's volgende gig zijn Tanzaniaanse peniskoker uit de kast zou trekken.

Advertentie

We raakten in gesprek over sluimerend racisme en het gebrek aan etnische diversiteit in de Nederlandse dj-scene. Al eerder was het me duidelijk geworden dat dit gebrek aan diversiteit een onderwerp is waar hij en zijn bevriende, niet-witte collega's veel mee bezig zijn. Daarom ging ik, samen met Philou, op onderzoek uit en vroeg ik verschillende zwarte dj's en producers hoe zij dit gebrek aan diversiteit ervaren, en wat de industrie zou kunnen doen om die diversiteit te bevorderen.

Allereerst besloot ik om een kleinschalig onderzoekje uit te voeren. Ik nam vijf grote, Amsterdamse clubs onder de loep (namelijk Shelter, Claire, De School, Radion en de Marktkantine) en telde het aantal niet-witte soloartiesten dat daar in november geboekt was, versus het aantal witte soloartiesten.

Claire: 70 procent wit – 30 procent niet-wit
Shelter: 76 procent wit – 24 procent niet-wit
De School: 79 procent wit – 21 procent niet-wit
Radion: 90 procent wit – 10 procent niet-wit
Marktkantine: 85 procent wit – 15 procent niet-wit

Deze cijfers leken geen van de mannen die ik voor dit artikel sprak te verbazen, want ze zien het in de praktijk dagelijks om zich heen gebeuren.

Philou vertelde me later: "Omdat mensen binnen de culturele sector hun zakelijke netwerk vaak vermengen met hun sociale netwerk, denk ik dat het voor witte promoters onbewust vaak voor de hand ligt om witte artiesten te boeken, zelfs als die artiesten muziek draaien die van oorsprong zwart is. Dan heb ik het niet alleen over Afrikaanse muziek, maar ook over disco, funk en house afkomstig uit Chicago en techno uit Detroit." Hij vervolgde: "Daarnaast denk ik dat het nu vaak als 'hip en edgy' wordt gezien wanneer witte dj's zwarte muziek draaien, maar als 'te black' wanneer een zwarte dj dit doet." Toen ik later het dashiki-incident nog eens ter sprake bracht, legde hij uit: "Het voelt dan alsof ze me als een karikaturale clown presenteren, die even z'n kunstje op komt voeren."

Advertentie

Ranie Ribeiro Fortes, alias D-Ribeiro, is van Kaapverdische afkomst en kan over deze problemen meepraten. Hij vertelde me: "Ik merk tijdens m'n werk vaak dat er mensen zijn die bepaalde vooroordelen hebben ten opzichte van mij vanwege m'n etniciteit. Ze linken m'n huidskleur dan aan bepaalde stereotypen. Zo kwam er pas iemand uit het publiek op me af, nadat ik een houseset gedraaid had, die tegen me zei: 'Ik had verwacht dat je hiphop zou gaan draaien!'" Ook Fortes heeft niet zelden het idee te hebben als 'excuus' te worden geboekt. Hij vertelde me: "Er hangt dan een bepaald thema aan de avond, waardoor een zwarte dj beter binnen het plaatje past: avonden met een West-Afrikaans thema, of Afro-house feesten, terwijl dat mijn stijl helemaal niet is." Hij vervolgde: "Ten opzichte van de Nederlandse hiphop- en R&B-scene loopt de Nederlandse house- en technoscene qua diversiteit ver achter."

Ook Lucien Foort, half-Surinaams en half-Antilliaans, wilde me te woord staan over deze kwestie. Aan de telefoon vertelde hij me: "Ik heb weleens meegemaakt dat clubs en boekers niet verwachten dat er een donker persoon op komt draven – en je dan vervolgens bij de deur van de club moet uitleggen dat jij toch écht de artiest bent." Toen Foort een jaar of tien geleden geboekt werd voor de Winter Music Conference in Miami, werd hij door drie kerels van de beveiliging van het terrein af gebonjourd, want "ze dachten dat ik een cocaïnedealer was." Hij vervolgde: "Iedereen mag de muziek op z'n eigen manier interpreteren, dat is ook wat de muziekindustrie tot zo'n mooie samensmelting maakt. Maar toch vind ik het dan moeilijk wanneer iemand als Richie Hawtin ongeveer bekend komt te staan als uitvinder van de techno-sound. Terwijl witte dj's toch echt gebruik maken van baanbrekende genres die door zwarte mensen zijn uitgevonden."

Advertentie

Vervolgens ging ik een gesprek met Rafique, alias RAFF, aan. Rafique is Surinaams en ook hij is van mening dat de Nederlandse dj-scene wel wat meer diversiteit kan gebruiken. Zelf heeft hij weleens meegemaakt de organisatie van een evenement hem vroeg of hij niet 'te black of urban' wilde draaien, want "daar zou de verkeerde doelgroep op af kunnen komen." Ik vroeg hem wat hij vervolgens met zulke verzoeken doet, waarop hij zei: "Dan ga je in gesprek met de boeker om tot een soort compromis te komen. Het blijven uiteindelijk wel je werkgevers, natuurlijk. Mensen zijn voorzichtig met de woorden die ze gebruiken, dus ze zullen niet zeggen dat ze mensen met een bepaalde huidskleur van hun feesten proberen te weren. In plaats daarvan wordt er dan gezegd: we trekken liever geen mensen met gouden tanden uit de getto aan."

Omdat ik benieuwd was naar hoe een professional uit de scene tegen deze kwestie aankijkt van buitenaf, nam ik contact op met Jamie 3:26: een Afro-Amerikaanse dj en producer uit Chicago, die veel werkzaam is in Nederland. Via e-mail wist hij me te vertellen: "House en techno zijn in de zwarte wijken van Chicago en Detroit ontstaan en hebben belangrijke, zwarte aspecten: zowel op cultureel als op historisch gebied. Veel mensen weten dit niet, en zeker in Europa zijn zwarte mensen naar mijn ervaring meestal gechoqueerd als ze erachter komen. In Nederland zijn er gewoon te weinig niet-witte dj's en producers werkzaam in de scene. Dat geldt trouwens niet alleen voor Nederland, maar voor de industrie wereldwijd." Jamie vergeleek de situatie met die in de Verenigde Staten: "Buiten bepaalde steden, zoals Chicago, New York en Detroit, is het percentage zwarte mensen dat house- en technofeesten bezoekt vrij laag, en dat geldt ook voor dj's en producers die op de line-up staan." Maar daar tegenover staat, volgens Jamie, dat er in de Verenigde Staten wel festivals georganiseerd worden door zwarte organisaties, met meer diversiteit in de line-up, zoals Collective Minds in Baltimore, House in the Park in Atlanta en Charivari in Detroit.

Ik vroeg ieder van de Nederlandse dj's en producers die ik voor dit artikel sprak waarom meer diversiteit naar hun mening belangrijk is. Philou antwoordde: "Ik denk dat het belang van diversiteit hand in hand gaat met erkenning van de oorsprong van die muziekgenres. Wanneer een gemarginaliseerde groep een prestatie levert [Afro-Amerikanen die house uitvonden], is het goed als dat erkend wordt. Dat heeft niet alleen een vergrote eigenwaarde van die groep als gevolg, maar zorgt er ook voor dat er binnen de scene, en vervolgens hopelijk ook de maatschappij, meer plaats voor hen gemaakt wordt." Fortes pleit vooral voor meer diversiteit om het fenomeen 'zwarte dj' te normaliseren, en zo te voorkomen dat hij en anderen als gimmick geboekt worden: "Er zou puur op iemands draaikunsten en stijl afgegaan moeten worden, in plaats van of iemands huidskleur bij het thema van de avond past."

Foort vindt diversiteit van belang, omdat er een duidelijk gebrek is aan dj's van kleur en de oorsprong van de muziek op die manier niet goed weergegeven wordt: "Het blijft een feit dat, wanneer je niet weet waar je vandaan komt, je ook niet weet waar je naartoe gaat. Muziek is een universele taal die zorgt voor verbroedering, maar dan nog denk ik dat het heel duidelijk mag zijn waar dingen vandaan komen." Rafique is van mening dat een diversere scene ervoor zou kunnen zorgen dat verschillende etniciteiten elkaar op de dansvloer kunnen vinden: "Er komen meestal maar weinig zwarte mensen op house- en technofeesten af. Meer diversiteit aan dj's zou die drempel misschien minder hoog maken, waardoor het publiek gemengder wordt en mensen meer met elkaar in aanraking komen. Hopelijk vertaalt zich dit ook naar de rest van de maatschappij," besloot hij.

Maar hoe zouden we ervoor kunnen zorgen dat de etnische diversiteit gestimuleerd wordt? Philou antwoordde daarop: "Dj's die het zich kunnen veroorloven om zich hierover uit te spreken, vanwege de grootte van hun platform, zouden dit het beste kunnen doen. En dan het liefst ook witte dj's, want wanneer zwarte dj's zich hierover uitspreken, wordt het vaak afgedaan als gezeur." Fortes denkt dat het hebben van bepaalde zwarte rolmodellen in de house- en technoscene voor beginnende dj's, zowel op nationaal als op internationaal gebied, ook zou kunnen bijdragen aan meer diversiteit in de industrie. Hij legde uit: "Dat zijn mensen met wie zwarte dj's zich kunnen identificeren, zoals Derrick May en Kerri Chandler. Leg jezelf als niet-witte dj in het begin niet te veel beperkingen op en pas je in sommige situaties aan. Benny Rodrigues heeft eens op Sensation Black gespeeld, al past dat niet helemaal bij zijn stijl. Toch werd het goed ontvangen."

Foort is van mening dat het aanbod van individuele feesten uitgebreid moet worden. Hij legde uit: "Er zijn maar weinig concepten waarbij je wereldmuziek, R&B, techno, house en chill-out in één venue vindt, terwijl je op die manier vanzelf een diverser aanbod aan dj's zou hebben." Ook zou het volgens hem helpen als de grondleggers van house en techno uitgenodigd worden op grote dance-evenementen als ADE, om bijvoorbeeld workshops te geven. Rafique sluit zich bij Philou aan en denkt dat bewustwording uiteindelijk de sleutel zal zijn: "Ik hoop dat meer media bereid zijn dit onderwerp aan te kaarten om duidelijk te maken dat dit speelt. Leg anderen voor hoe zij zelf met een positie als de onze om zouden gaan. Ik hoop dat mensen er daardoor anders naar zullen gaan kijken."