De mensen die geloven dat ze Jezus zijn

Magnum-fotograaf Jonas Bendiksen fotografeerde drie jaar lang mensen die in het openbaar beweren dat ze de Messias uit de Bijbel zijn. In totaal verzamelde hij zeven mannen – uit Engeland, Brazilië, Rusland, Zuid-Afrika, Zambia, Japan en de Filipijnen – die allemaal afzonderlijk van elkaar geloven dat ze de Heiland zijn.

Sommige van hen verspreiden hun boodschap via Facebook en YouTube, zoals Inri Cristo uit Brazilië, die zijn discipelen opdraagt om liedjes als Umbrella van Rihanna te coveren om nieuwe volgelingen te rekruteren. Anderen hebben aanhangers uit de hele wereld om hen te helpen met het vertalen van preken en geschriften. Weer anderen krijgen nauwelijks hulp.

Het is niet vreemd dat als iemand zegt: "Ik ben de reïncarnatie van Jezus Christus" er rollende ogen en schampere lachjes volgen, maar er zijn miljarden christenen die wel degelijk geloven in de terugkeer van Jezus, zoals in de Bijbel staat geschreven. Je vraagt je af: hoe kunnen gelovigen ervan overtuigd zijn dat een van deze mannen niet écht de Messias is? Maken ze dezelfde fout als tweeduizend jaar geleden door hem niet te herkennen? Hoe zou een christen hem vandaag de dag eigenlijk moeten herkennen?

Ik belde Bendiksen op, om meer te weten te komen over de Jezussen die hij fotografeerde voor zijn nieuwe boek The Last Testament. We bespraken de bovenstaande vragen, moderne wonderen en wat deze mensen hebben meegemaakt sinds ze publiekelijk verkondigen de wederkomst van Jezus te zijn.

VICE: Waarom wilde je mannen fotograferen die zeggen dat ze Jezus zijn?
Jonas Bendiksen: Ik heb altijd geleefd aan de hand van wetenschap, logica en rede. Ik wilde religie onderzoeken en ik realiseerde me dat ik Jezus daadwerkelijk kon opzoeken. Ik kon hem aanraken en hem vragen stellen en antwoorden krijgen.

Dus je trok eropuit om de wederkomst van Jezus te vinden?
Nou, ik ben altijd gefascineerd geweest door het einde van de Bijbel. Het christelijke schrift zoals we het kennen – waaronder de laatste regels van het Nieuwe Testament – gaat over de profetie van zijn terugkeer. Het verhaal eindigt met een mysterieus open einde. En dan lees je bijvoorbeeld de geschriften en brieven van Paulus: hij en zijn tijdgenoten waren er compleet van overtuigd dat Jezus in hun leven al terug zou komen. En nu, tweeduizend jaar later…

Wat dacht je in eerste instantie van deze mannen die beweren dat ze de Messias zijn?
Ik dacht: waarom niet? Er zijn zoveel verschillende profetieën en verschillende overtuigingen die mensen hebben over hoe dit in z'n werk zou moeten gaan, waarom zou dit hem niet zijn? Waarom zou het niet Vissarion, de Siberische Messias of Inri Christo, de Braziliaanse Messias zijn?

Denk je dat ze allemaal honderd procent geloven dat ze de wederkomst van Jezus zijn?
Van de zes mensen die ik persoonlijk heb ontmoet, zegt mijn gevoel dat ze er echt van overtuigd zijn. Ze leven ernaar – in de meeste gevallen al tientallen jaren lang – en ze geloven het echt. God heeft op de een of andere manier met hen gepraat, wat dat ook betekent, en ze gaan door zoals ze zouden moeten. Ik kreeg niet het gevoel dat een van hen een gigantische manipulator is.

Kun je me iets vertellen over Inri Cristo, de Braziliaan die beweert dat hij de Messias is? Je hebt een mooie foto van hem op een scooter.
Inri Cristo kreeg de eerste openbaring dat hij de reïncarnatie van Christus was in 1979. Hij doet dit al heel lang, hij laat een enorme hoeveelheid geschriften na en heeft toegewijde discipelen, die alles voor hem opgegeven hebben om met hem te kunnen leven, hem steunen en promoten.

De meeste van zijn discipelen zijn vrouwen, toch?
Hij woont samen met twaalf discipelen en de meeste daarvan zijn vrouwen, die flink wat jonger zijn dan de mannen. Veel mensen trekken te snel conclusies, omdat ze met elkaar samenwonen. Als je hem vraagt waarom de meeste van zijn discipelen vrouwen zijn, zegt hij: "Kijk wat er de vorige keer gebeurde. Ik had twaalf discipelen, twaalf mannen. Petrus verraadde me, Judas verraadde me, of ze renden weg toen de Romeinen kwamen. Ze waren nutteloos. De enigen die overbleven toen ik aan het kruis hing, waren de vrouwen."

Hoe ziet zijn dagelijks leven eruit? Draagt hij zijn witte gewaad als hij gaat winkelen?
Hij gaat niet naar winkels, maar hij draagt zijn gewaad wel altijd. Tegenwoordig verlaat hij het terrein waar hij woont niet echt.

Hoe gebruiken deze Messiassen moderne media om te communiceren?
Veel van hen zitten op YouTube en Facebook. Inri en zijn volgelingen zenden alles uit op Facebook Live en Youtube. Zij hebben iets wat ze 'The Mystical Version' noemen, omdat ze weten dat de jongere generaties geen geschriften lezen – ze lezen immers ook nauwelijks de krant. Dus pakken ze liedjes – Britney Spears, Gangnam Style, The Eagles, wat dan ook – en vervangen de tekst met hun eigen teksten. Dan nemen ze een video op en zetten ze het resultaat op YouTube. Daarmee proberen ze jonge mensen aan te trekken.

Wat voor soort reacties krijgen deze mannen op hun openbaring als de reïncarnatie van Christus?
Ik ben met Messiassen geweest die op straat in elkaar zijn geslagen, die geweld hebben ervaren. Ze vieren dat [Jezus] een buitenbeen was, dat hij aan de rand van de maatschappij stond en er kritiek op gaf. Hij ging niet om met rijke en machtige mensen; hij ging juist om met de melaatsen, de prostituees en de onderdrukten. Dus je zou niet verbaasd moeten zijn dat hij [nu] ook aan de kant van de mensen in een achterstandssituatie staat.

Zijn het over het algemeen christenen die hen aanvallen?
In de gevallen die ik heb gezien wel. De aanvallen kwamen van de reguliere leiders van de reguliere kerken, omdat het in hun ogen godslastering is.

Hebben ze het gehad over wonderen verrichten?

De meeste van hen zeggen iets als: "Het wonder was een communicatiestrategie die in die tijd werd gebruikt en toentertijd geschikt was, omdat niemand kon lezen of schrijven. Tegenwoordig is dat niet meer nodig, omdat we het internet hebben. Iedereen kan lezen en schrijven, je kan de waarheid op andere manieren nastreven." Ik denk dat Inri het goed verwoordt. Hij zat eens in een radioprogramma waarin hij vragen van luisteraars moest beantwoorden, en een van hen vroeg: "Waarom verricht je geen wonderen?", waarop hij antwoordde: "Het grootste wonder van alles is dat ik jullie verdraag – dat ik de traagheid van de mensen om de ware boodschap te accepteren verdraag."

Op welke manier hoop je dat dit project een discussie over geloof zal ontketenen?
Ik hoop dat mensen zich gaan afvragen waarom iemand deze Messiassen of dit geloof wel uitlacht, maar niet lachen om een ander geloof dat niet te bewijzen valt. Zijn deze figuren of hun theologie minder geloofwaardig dan een reguliere religie? Laat me zien waar de scheidslijn ligt tussen gekheid en waanzin en het geloof. Mensen geloven in wederopstanding, een leven na de dood en zijn ervan overtuigd dat de schepper van het universum zich persoonlijk bezighoudt met onze kleine leventjes, maar lachen Inri uit? Waarom?

Als men verwacht dat Jezus terugkeert aan het einde der tijden – en veel christenen wachten hierop – waarom zou het dan niet een van deze personen zijn? Waarom zou dat niet mogelijk zijn? Wie bepaalt wat er lachwekkend en aannemelijk is? Waarom lach je Vissarion uit, maar niet 1,3 miljard christenen?