Hoe komt het eigenlijk dat metal en Tilburg zo goed samengaan?

Tilburg is een rauwe stad. Lelijk, zeggen mensen soms. Er zijn geen grachten, geen schattige pleintjes, en mooie, oude gebouwen worden meestal vergezeld van spuuglelijke nieuwbouw. Het is niet verwonderlijk dat Gummbah er woont. Loop een rondje door de stad en je komt minstens één persoon tegen die rechtstreeks uit een van zijn tekeningetjes komt gelopen. Het is een harde stad, waar mensen niet bang zijn om wat werk te verzetten – wellicht een overblijfsel uit de tijd dat de textielindustrie zich voor een groot deel hier afspeelde.

Het is ook bij uitstek een stad voor harde muziek, want zeg je Tilburg, dan zeg je metal.

Roadburn, Neurotic Deathfest (tegenwoordig Netherlands Deathfest), Mario’s Metal Meeting, de Little Devil: als je van harde gitaren houdt en lang haar hebt zit je hier goed. Maar hoe komt het eigenlijk dat metal en Tilburg zo goed samen gaan? Is er iets bijzonders gebeurd in de geschiedenis? Zit er iets geks in het water?

Om erachter te komen wat er precies aan de hand is, leg ik de vraag onder meer voor aan Vincent Koreman, artistiek directeur bij Incubate en connaisseur van harde geluiden.

“Ik zou hier natuurlijk een hele lange, filosofische verhandeling kunnen houden over 'het dna van de Tilburger’, maar ik denk eigenlijk dat het komt omdat in de jaren tachtig metal en hardrock de dominante tegencultuur was. In die tijd zat er een poppodium in Tilburg, Noorderligt, waar vaak metalbands optraden. Op die manier kwamen jonge muzikanten veel in aanraking met het genre, en kregen bands gestaag steeds meer fans. De Batcave was ook zo’n plek die in die tijd heel veel invloed had op lokale muzikanten, omdat je daar bands vaak voor het eerst zag optreden. Zo heb ik Neurosis er een keer voor zeventig man zien spelen.”

Klinkt logisch: hoe vaker je iets ziet of hoort, hoe leuker je het gaat vinden. En als de omstandigheden goed zijn, en er een plek is waar je met je band kunt oefenen en optreden, ben je al een heel eind. Maar de Batcave is opgeslokt door 013 en heet tegenwoordig Stage01 (echt een veel betere naam) en Noorderligt bestaat al bijna twintig jaar niet meer. Maar metal zwaait nog steeds de scepter in Tilburg. What’s up daarmee? Vincent Koreman heeft nog een praktische verklaring:

“In poppodium 013 is metal goed vertegenwoordigd. Niet in de laatste plaats omdat er veel bier gedronken wordt bij de meeste metalconcerten. Daarnaast zijn de agenten en bands in de traditionele metal heel realistisch qua prijzen. Er zijn relatief weinig ‘hypes’ en gages worden meestal bepaald door de geschiedenis van verkochte tickets. Het is een vrij solide business.”

Metalbands zijn dus makkelijk en goedkoop, en concerten halen een boel winst uit drankverkoop. Maar toch moet er meer achter de populariteit zitten dan een goed businessmodel. Ik hoopte dat Walter Hoeijmakers, oprichter en baas van het internationaal geprezen Tilburgse festival Roadburn, een lampje kon laten branden in de ijzige duisternis.

“Ik ben geen Tilburger van origine, maar ik weet wel dat er in de jaren negentig veel bekende metalbands uit Tilburg kwamen. Zo had je bijvoorbeeld Acrostichon, een van de eerste metalbands met een vrouwelijke grunter. Die band heeft flink naam gemaakt met hun debuutplaat Engraved in Black. Maar ook tegenwoordig lopen er bands rond die het internationaal erg goed doen, zoals Nihil en Dodecahedron.”

Dat kan weleens de grootste impuls zijn geweest voor beginnende bands: als je ziet dat je stadsgenoten lekker gaan, en aandacht krijgen in de internationale muziekpers, dan wil je dat natuurlijk ook. Gelukkig zijn metalliefhebbers vriendelijk, en gunnen ze iedereen de kans op succes. Daar toont zich volgens Vincent Koreman ook de echte kracht van de Tilburgse metalscene: een goede DIY-instelling.

“Jarenlang hadden we in Tilburg vijf tot tien metalbands die veel optraden, die samen shows deden en elkaar hielpen met deals en demo’s. Bovendien bestond in de jaren negentig de 'Muzikanten Service', een groep vrijwilligers met veel ervaring in de muziek die jonge bands op weg hielp. Tips, contacten, en dan heb ik het over het pre-internettijdperk, dus was het superfijn dat iemand een database bijhield met belangrijke adressen. Daar hadden niet alleen beginnende metal- en punkbands veel aan, ook Guus Meeuwis repeteerde er toen zijn band nog geen versterker kon aansluiten. Helaas kwam die organisatie niet zo best uit de fusie met 013 in 1999, en daarmee ging veel kennis en drive verloren in de Tilburgse muziekscene, en dus ook in de metalscene. Acrostichon en Crustacean, twee van de grootste bands, trokken voornamelijk de kar. Maar met het ouder worden van de muzikanten en door een gebrek aan goede, jonge aanwas, ontstond er ook een flink gat. Pas nu weer vult de scene rondom Little Devil dat gat op. Je hebt altijd een plek nodig waar mensen elkaar ontmoeten en samen over muziek lullen voor ze een band beginnen.”

Dat was vroeger, maar hoe zit het nu? Hoeijmakers: “Ook tegenwoordig gaat het goed met Tilburgse metalbands. Zo kreeg Nihil een lovende recensie op Pitchfork, en ook bands als Dodecahedron en Ggu:ll worden internationaal echt gezien als kvlt-bands, en dat uit Tilburg!”

Afsluitend heeft Vincent Koreman nog wijze woorden, die niet alleen op de metalscene in Tilburg betrekking hebben, maar op elke willekeurige muziekscene waar dan ook ter wereld. Zie het als een handige checklist om te kijken waar je stad aan moet voldoen, wil je ook ooit ontvangen worden door Thor in Valhalla, waar het bier in grote pullen zit en je tot in de lengte der dagen aan lange tafels zit met je strijdmakkers.

Vincent Koremans ingrediëntenlijstje voor een vruchtbare scene:

- Een plek waar je goede bands kunt zien die een scene kunnen beïnvloeden. Over het algemeen is dit geen grote zaal, maar juist een plek waar je nog niet doorgebroken bands kunt zien

- Een plek waar de lokale scene zelf kan optreden. En als die er niet is, kan die ook zelf opgestart worden.

- lokaal succes of lokaal gehaat, dat kan allebei, het werkt allebei in de hand dat er een kleine en hechte groep ontstaat die keihard werkt.

- Coaches/kartrekkers/oude zakken die alles al een keer meegemaakt hebben en hun ervaring kunnen delen

- DIY attitude. Handen uit de mouwen.

Incubate Festival is van 14 tot en met 20 september, met onder meer Cabaret Voltaire, Converge en Shining; van 14-17 april 2016 is Roadburn en 26 t/m 28 februari 2016 vindt Netherlands Deathfest plaats.