Hoe het is om een zwarte vrouw in de Vlaamse muziekindustrie te zijn

Muziekjournalist Jessica Hopper vroeg een tijd terug in een tweet naar de getuigenissen van vrouwen in de muziekindustrie. Al snel bleek dat velen het gevoel hadden dat ze vooral gezien werden als irrelevante stagiaires of een geil ding waar je als man op je gemak naar kan staren. Jaren later staat de muziekwereld nog steeds bol van seksisme, maar beseffen vrouwen dat ze mogen terugbijten. We vroegen drie vrouwen die actief zijn in deze industrie om hun ervaringen te delen. Vandaag doet de Gentse zangeres Charlotte Adigéry van WWWater hier haar verhaal, waarbij ze vertelt hoe het is om in de Vlaamse muziekindustrie te werken als zwarte vrouw.

Hoewel seksistische en racistische uitlatingen me soms diep kunnen raken, voel ik dat ik sterk in mijn schoenen sta. Die negativiteit is slechts een fractie in mijn leven, want ik heb ontdekt dat die denigrerende uitingen van mensen vooral komen vanuit een ongelukkigheid en onwetendheid van die persoon zelf. Ik weet wat ik waard ben en daardoor kan ik alsmaar vaker voor mezelf opkomen en mijn grenzen stellen.

Ik heb het hierover in mijn nieuwe nummer Screen. Ik zing: “Fill the void inside of me, encourage my vanity, love me when I am pretty, masturbate on my selfie.” Die zin is uit het leven geplukt. Jaren geleden zat ik op een feestje met een manager die samenwerkte met mijn vriend. Plots fluisterde hij in mijn oor: “Ik heb al eens aan mijn fluit getrokken terwijl ik naar uw facebookfoto’s aan het kijken was.” Ik wilde hem een klap verkopen, maar kon enkel ongemakkelijk lachen. Nu besef ik dat die man te ver is gegaan, en dat ik zulk gedrag niet meer hoef te slikken. Vindt hij mij een bitch? Mooi zo, dan ben ik tenminste van hem verlost.

Diezelfde kracht probeer ik te behouden in de muziekwereld. Hier worden vrouwen nog steeds anders behandeld dan mannen. Toen ik onlangs vertelde aan een man die werkte voor de radio dat mijn vriend twee kinderen had, was hij verward. “Hoe kan je zo’n carrière hebben als zangeres en tegelijkertijd voor twee kinderen zorgen?” vroeg hij. Hij snapte niet dat ik perfect een carrière kon hebben gecombineerd met een gezin. Diezelfde mensen van de muziekwereld gaan er trouwens vaak vanuit dat ik enkel de zangeres ben van de band, en niet dat ik de muziek ook zelf schrijf en produceer. Dat verklaart waarschijnlijk waarom mijn mannelijke bandleden eerder aangesproken worden dan ik, als het gaat over technische of organisatorische zaken. Dit raakt me gelukkig niet meer, en ik heb er ook geen probleem mee om mensen te vertellen wanneer ik vind dat iets niet oké is. Toen een van de grootste kranten van België bijvoorbeeld over WWWater schreef dat “de donkere zangeres” als “het nichtje van Coely” is, vond ik dat denigrerend. Mijn muziek lijkt helemaal niet op die van haar, dus de vergelijking ligt louter bij de huidskleur en het feit dat we allebei vrouwen zijn. De recensent had niet geluisterd naar mijn muziek, maar gewoon naar het plaatje gekeken. Ik stuurde een woest mailtje naar die krant en ze hebben het artikel aangepast en hun excuses aangeboden. Gelukkig kan ik zulke dingen ook wel relativeren. Recensies kunnen nu eenmaal een beetje slordig geschreven worden, ook over mannelijke muzikanten. Maar dat is jammer, want wat is dan het nut van een recensie als het met slechts één oor en oog werd geschreven?

Het is vermoeiend om keer op keer gewezen te worden op je huidskleur. Zelfs goedbedoelde grapjes, zoals die keer dat iemand bijvoorbeeld na een optreden zei: “Oké, nu betaal ik je gewoon in het zwart” zijn na een tijdje vervelend om te relativeren. Toch probeer ik dat te blijven doen. Ook al heb ik niet altijd zin om mijn filter aan te zetten, probeer ik toch die kleine zaken me niet te laten raken. Ik wil niet dat het een effect heeft op mijn leven, en het is cruciaal om in zulke situaties zo empathisch en positief mogelijk met elkaar om te gaan.

Ik krijg bijvoorbeeld geregeld complimenten over mijn afrokapsel. En soms gaat die fascinatie voor mijn haar zodanig ver dat ze het eens willen aanraken. En het wordt vooral een beetje vermoeiend als ik opmerkingen krijg als: “Als je haar zo vervelend is om te onderhouden, waarom steek je je vinger gewoon niet in het stopcontact?” In zulke gevallen zeg ik: “Als je graag eens wilt voelen aan mijn afro, mag je dat gewoon vragen. Dan zal het poedeltje wel laten weten of ze het ziet zitten of niet.” Ik vind het belangrijk dat we elkaars emoties niet minimaliseren of compenseren met een oppervlakkig positief tegenargument, iets wat wel vaker dreigt te gebeuren in Vlaanderen. Laten we gewoon luisteren naar wat een minderheid te zeggen heeft.

Ik heb nog een reeks aan anekdotes die ik zou kunnen opsommen, zoals die keren dat ik ‘negerinneke’ genoemd werd of toen mijn moeder in de gevangenis gegooid werd, puur omdat ze haar portefeuille kwijt was. Maar ondanks het feit dat het onder mijn huid kruipt, weet ik dat ik me niet mag laten raken hierdoor. Toen ik voor de zoveelste keer te horen kreeg dat ik een ‘vuile negerin’ was die ‘terug naar haar land moest’, zag ik het even niet meer zitten. Ik twijfelde aan mezelf, maar was tegelijkertijd zo ongelooflijk woest op de wereld. Toen zei een vriendin tegen me dat ik niet die persoon ben voor wie ik uitgemaakt word. En ze heeft gelijk. De realiteit is soms pijnlijk, maar het is vooral belangrijk hoe je hiermee omgaat. Iemand anders definieert niet wie je bent, dat doe je zelf. Ik mag mezelf niet de mond snoeren en die onwetendheid van mensen mag mijn leven niet meer bepalen. Ik besef meer dan ooit dat ik vrijheid bezit, en dat niemand die nog van me af kan nemen.

Eigenlijk is dat de manier hoe ik in het leven sta. Die strijd tegen racisme en seksisme is belangrijk. Toch ga ik niet hierop reageren vanuit mijn eigen angst of pijn. Ik wil me door niemand onzeker laten maken. Tegen een racist ga ik geen uitgebreid argument geven over waarom het woord ‘negerin’ negatief is. Nee, ik ga hem vragen waarom hij dit doet. Ik hoef mezelf namelijk niet te verdedigen, en ik ben geen hulpeloos vrouwtje dat de negativiteit van een ander gaat blijven ondergaan.

En bovenal besef ik dat ik niet hoef te veranderen. Op het podium zit ik goed in mijn vel. Ik ontdek er mezelf, en leer er ook dat ik mezelf voor niets of niemand moet veranderen. Ik hoef op het podium niet te strijden. Ik wil gewoon mensen samenbrengen met een ongecompliceerde viering van de schoonheid van muziek.

Luister hieronder naar de debuut-EP van Wwwater, 'La Falaise':