Pride is veel meer dan een grootstedelijk feestje

De kans is groot dat je bij de woorden “Pride in Nederland” aan de canal pride denkt, waarbij de Amsterdamse grachten tot aan de rand toe gevuld zijn met vrolijke partyboten. Of je ziet de Reguliersdwarsstraat voor je, waar je als een ingeblikt sardientje geplet wordt tussen met glitter besmeerde mannenbasten en hier en daar een blote tiet. Maar Pride is veel meer dan een leuk feestje – het is ook de voortdurende strijd voor gelijkheid. En die strijd vindt niet enkel plaats in de randstad: ook op het platteland, in dorpen en in steden buiten de randstad wonen lhbti’ers die ieder op hun eigen manier Pride vieren en vechten voor gelijke rechten. Daarom laten we deze week op VICE zien hoe Pride en protest er “in de polder” uitzien.

Deze week interviewen we lhbti-jongeren over hoe het is om queer te zijn buiten de randstad, we spreken activisten in de polder die zich hard maken voor gelijke rechten, we schrijven over het belang van fysieke queer spaces en over de geschiedenis van het woelige lesbische leven in Nijmegen. 

Hoe is het nu gesteld met queer mensen in de polder? Betekent gay zijn op het platteland iets anders dan in de stad? Is het vervelend of juist fijn om op een plek te wonen waar je elke ochtend met een buur aan de haag kunt staan met een dampende kop koffie om het te hebben over alle smeuïge details van je liefdesleven?

“Er zijn wel pogingen gedaan om te onderzoeken hoe het gesteld is met de acceptatie van lhbti’ers op het platteland, ook door de GGD, maar het is heel lastig om hier goede cijfers over te vinden,” vertelt Freerk Jager als we hem hierover opbellen. Jager werkt bij het COC Twente-Achterhoek, een organisatie die ondersteuning biedt aan lhbti’ers in de regio Twente en Achterhoek. “De materie is complex, en er is een grootschalig onderzoek voor nodig om hier echt een onderbouwd en correct beeld van te kunnen scheppen.” 

Wat we wel weten: uit het rapport ‘Anti-homogeweld in Nederland’ van de politie uit 2013 blijkt dat zestig procent van de geregistreerde gevallen van homogeweld plaats vindt in Amsterdam. Dat ligt waarschijnlijk deels aan het feit dat de hoofdstedelijke politie meer doet om geweld tegen lhbti’ers te registreren, waardoor je automatisch een hoger cijfer krijgt. Uit datzelfde onderzoek blijkt dat er vooral in Amsterdam, Utrecht, Nijmegen, Den Haag, Eindhoven en Tilburg meldingen zijn van incidenten. Ook hier is het moeilijk om echt glasharde conclusies te trekken: in deze steden zijn er bijvoorbeeld meer gaybars, waardoor er meer zichtbaarheid is – en daardoor zou er ook meer discriminerend geweld kunnen plaatsvinden. Uit een ander onderzoek blijkt dat vooral PVV-stemmers moeite hebben met homoseksualiteit, en de meeste PVV-stemmers bevinden zich aan de randen van het land. “En sowieso is er ook op het platteland, net zoals in veel grote steden, sprake van onderrapportage van lhbti-gerelateerd geweld,” vult Jager aan. “De cijfers die we nu hebben zijn slechts het topje van de ijsberg.”

“Wat volgens mij een duidelijk verschil is tussen queer zijn in de polder of in een grote stad, is dat je op het platteland meer sociale verbondenheid vindt in de gemeenschap waar je woont,” vertelt Jager. Daar kleven volgens hem voor- en nadelen aan. Enerzijds zijn mensen meer met elkaar verbonden, en voelen ze dus ook meer persoonlijke betrokkenheid bij hun naaste buren. “In dit geval geldt de uitspraak: onbekend is onbemind,” vertelt Jager. “Als dorpelingen eenmaal beslissen dat je een goed persoon bent, gaan ze ook gemakkelijker accepteren dat je queer bent. En anders dan je misschien zou verwachten, gaat het dus vaak heel goed bij bijvoorbeeld homostellen die in een dorp gaan wonen. Op het moment dat de dorpelingen denken: ‘nou, dit is gewoon een leuk stel’, dan is er helemaal niets meer aan de hand.” Volgens Jager ben je in de stad anoniemer, waardoor je er vaker door een willekeurig persoon veroordeeld kan worden vanwege je seksualiteit. 

Anderzijds heeft die anonimiteit van de grote stad ook weer een voordeel, zegt Jager. “In een grote stad kan je veel meer onder de radar verdwijnen. Je kan er veel onzichtbaarder zijn, als je daar zin in hebt,” vertelt hij. “De diversiteit in het straatbeeld is bij dorpen in Twente en de Achterhoek veel lager dan in bijvoorbeeld Amsterdam. Dat geldt op alle gebieden. Je ziet hier bijvoorbeeld veel minder ‘paradijsvogels’ rondlopen,” vertelt hij. “Je moet echt sterk in je schoenen staan als je jezelf wel op die manier wilt laten zien.” 

Een ander probleem is dat het aantal uitgaansplekken gericht op lhbti’ers overal in Nederland al jaren afneemt. In 2006 schreef NRC al een stuk over het feit dat veel gaybars failliet gaan, deels doordat het internet een plek werd waar je gelijken kan vinden, en ook doordat ‘jongeren niet massaal de hele tijd bezig zijn met gay zijn’. Doordat er in de randstad sowieso veel meer horeca is, zijn er ook meer queer-vriendelijke plekken overgebleven. “Toen ik in Enschede uit de kast kwam, waren er vijf homotenten waar ik terecht kon. Nu hebben we er nog maar één,” vertelt hij. “Enerzijds is het goed nieuws dat er niet altijd meer aparte plekken nodig zijn waar lhbti’ers zich veilig kunnen voelen tijdens het uitgaan, maar hierdoor trekken mensen wel steeds meer naar de grote stad omdat ze daar anoniem zichzelf kunnen ontdekken, op een manier die in een gesloten gemeenschap moeilijker is.”

“En ook: de laatste jaren zien we een forse stijging in genderproblematiek, ook in onze regio kloppen veel meer mensen hiervoor bij ons aan. Het aantal mensen dat problemen ervaart omdat ze homo zijn, wordt juist kleiner,” vertelt Jager. Dat brengt weer andere uitdagingen met zich mee, ook voor mensen die niet in de randstad wonen. “Die worsteling met jezelf is überhaupt ingewikkeld, maar je hebt in de polder vaak minder plekken waar je hiervoor terecht kan. Sommige trans personen moeten vier uur reizen voor een simpele consultatie. Dat is lastig,” vertelt hij. 

Toch denkt Jager dat er niet zo’n groot contrast is tussen Pride in de polder of Pride in een stad als Amsterdam. “Onze vormen van Pride en protest zijn kleinschaliger, vaak ligt tijdens Pride de focus op Amsterdam. Wat wij doen, is ons concentreren op Coming Out-dag op 11 oktober. Rondom die datum organiseren we vanalles: we houden roze filmavonden, workshops en er is ook een Pride-walk. Ook buiten de randstad wordt er volop gestreden voor gelijke rechten voor iedereen.”