De Nederlandse underground is soms net een kerk met verstikkende regels

Het mogen tumultueuze tijden zijn in de bovenwereld, het rommelde afgelopen week ook in de onderwereld. Ik heb het niet over het criminele, maar over het muzikale circuit dat zichzelf  afgelopen weekend presenteerde in de vorm van een 24-uurs festival met de klinkende naam 'Van Onderen'. Naar aanleiding daarvan ontstond een discussie over het belang van de underground en of de hoeveelheid media-aandacht die het festival kreeg terecht was. Ik was zelf niet op het festival, maar voelde naar aanleiding van de discussie iets opborrelen wat al een tijdje borrelde in mijn vooronder.

Wat je moet weten: de mens is een religieus wezen. Net zoals de mens diep van binnen ook een racistisch wezen is. Dat is allebei niet erg. Het is wel handig om daarbij te weten dat er twee manieren zijn waarop dit mis kan gaan. De bekendste optie is het te serieus nemen van je religieuze of racistische overtuiging. Voorbeelden daarvan zijn de SGP, de PVV, Donald Trump, Andries Knevel, ISIS en de Nederlandse underground scene.

Wat vaak niet als een probleem gesignaleerd wordt is het ontkennen dat je religieus en racistisch bent. En dat terwijl dit enorm zou helpen ter bevordering van de wereldvrede. Voorbeelden van types die zich hier schuldig aan maken zijn witte mannen, atheïsten, zwarte Piet-voorstanders en de Nederlandse underground scene.

Wat opvalt is dat de Nederlandse underground scene in alle gevallen als voorbeeld naar voren komt. Daarom gaan we die even onder de loep nemen. De manier van denken binnen de underground is heel erg vergelijkbaar met de manier van denken binnen een kerkgenootschap. Laten we dit genootschap de indie-kerk noemen. Het is een vrij jonge religie, dus er is nog ruimte voor discussie over welke bands tot de indie-canon behoren. Er is wel consensus over welke bands absoluut niet tot de gemeenschap der heiligen behoren.

Zo'n band is Bløf. Een band die daarentegen tot de canon behoort zoals Genesis een onderdeel is van de bijbel zijn The Smiths. (Verwarrend genoeg is Genesis dan weer een band die niet tot de uitverkorenen behoort). De religieuze trekken van de underground komen mooi bloot te liggen op het moment dat Bløf een liedje speelt van The Smiths. Die indie-kerk reageert hierop als een ChristenUnie-wethouder op een Death Metal-band. Heiligschennis! Verkrachting! Enzovoorts!

Kortom: een prachtig voorbeeld van het te serieus nemen van je geloof. Onder deze reactie zit namelijk een religieuze (of zo je wil: muzikaal racistische) overtuiging. Sommige bands zijn 'goed' en sommige 'fout'. Deze manier van denken is heel menselijk. We zijn immers religieuze / racistische wezens, weet je nog? Op het moment dat je dat toegeeft kun je kiezen of je het fijn vindt om je geloof heel serieus te nemen of niet.

Want laten we wel wezen: het is heel lekker om je over te geven aan religieuze gevoelens. Muziek is veel meer dan een verzameling noten en frequenties. Muziek gaat verder dan logica. Een goed concert is een mystieke ervaring. Muzikale helden zijn de heiligen van deze tijd. En Leonard Cohen is mijn profeet. Afgelopen jaar nog gestorven voor mijn zonden en alles. Maar hé, als jij gelooft in Martin Garrix dan vind ik het fijn als je dat met dezelfde overtuiging doet. Om met The Manic Street Preachers te spreken: "This is my truth, tell me yours".

Terug naar de underground. Ik word zelf regelmatig gezien als een onderdeel van de Nederlandse underground. Dit zal te maken hebben met het gematigde commerciële succes van mijn muzikale projecten. Zelf ben ik er nooit zo bewust mee bezig. Ik heb zelfs een dubbel gevoel bij de term underground. Ik voel oneindig veel liefde voor alle eigenwijze knurften die hun ziel en zaligheid stoppen in prachtige muziek die geschikt is voor <0,0003 % van de mensheid. Maar ik voel beduidend minder compassie voor de zwarte-kousen afdeling van de indie-kerk. Om een geblondeerde politicus te parafraseren: "ik heb geen hekel aan de underground, ik heb een hekel aan de uitwassen van de underground". Ook aan de uitwassen van de mainstream overigens, maar daar gaat het nu niet over.

Door het eerder genoemde goed/fout denken hebben de zwaardere broeders van de indie-kerk namelijk soms de neiging om te denken en te handelen vanuit een superioriteitsgevoel. Een soort VOC-mentaliteit zo je wilt. Je wilt het aantal muzikanten die vinden dat ze veel meer publiek en media aandacht verdienen met hun 13-in-een-dozijn-indie niet de kost geven. En hoor ze piepen over hoe onterecht het is dat Kensington de Ziggodome uitverkoopt met dezelfde inspanning die het Thom Yorke kost om te loensen.

Voor die muzikanten heb ik nieuws. Je verdient helemaal niks met je witte billetjes. Je keuze om muziek te maken die de meeste mensen lelijk vinden is geen offer waar de mensheid je dankbaar voor moet zijn. En als je vindt dat dat wel zo is, ga dan als de bliksem andere muziek maken.

Maar blijf de muziek maken waar je in gelooft. Waar je luisteraars in kunnen geloven. Of dat nu gebeurt in een Ziggo-kathedraal of een huiskamer-kapelletje. Aan het einde van de rit is muziek gewoon te mooi om op welke manier dan ook ingeperkt te worden. Niet door de indie-kerk. Niet door de muziekindustrie. Zoek je eigen weg. Voel je vrij om te doen wat je wil doen. En organiseer volgend jaar vooral nog een editie van Van Onderen.

Pim van de Werken is muzikant en producer. Volg hem op Twitter .

Beeld door Tim Ditzel