De aangekondigde zelfmoord van Herman Brood

Na de monumentale boeken van Bart Chabot, een film en nog meer boeken, gaat zaterdag op IDFA de nieuwe documentaire Unknown Brood​ in première over Herman Brood. De 27-jarige regisseur Dennis Alink kreeg van vermaard en inmiddels ook berucht Brood-manager Koos van Dijk een hele zooi bandjes van de grootste rock-'n-roll legende die Nederland heeft gekend. Op basis van die bandjes, die Brood zelf vol schoot, leren we hem niet alleen kennen als proto-vlogger, maar ook als een gevoelige en uiteindelijk gebroken ster die, volgens deze documentaire, zijn zelfmoord al jaren voor hij daadwerkelijk sprong aankondigde. Hoe kijkt een twintiger naar Herman Brood? En wat kunnen wij (en Boef en Enzo Knol) eigenlijk nog leren van de man die eigenlijk nooit een waardige opvolger kreeg?

Noisey: Je was elf toen Herman Brood van het Hilton sprong. Waar komt je fascinatie voor hem vandaan?
Dennis Alink: Ik was nog jong, maar toen hij sprong dacht ik al wel van: wat interessant, daar moet iets achter zitten. Later, na de middelbare school, ging ik naar de Filmacademie in Amsterdam, en op kamers. Ik was veertien uur per dag met film bezig, dan nog zo'n zes uur aan het feesten. De resterende uren sliep ik. Dat hield ik een paar jaar vol. Met zo'n levensstijl begon ik de teksten van Herman steeds beter begrijpen. Het ging van: snuifje en weer verder knallen. Herman romantiseerde dat bestaan, waardoor zijn teksten heel erg tot de verbeelding spraken. Elf jaar na zijn overlijden organiseerde ik een ode aan Herman in OT301. Daar leerde ik zijn manager Koos van Dijk kennen. We  hielden contact. Hij is degene die op een gegeven moment aan kwam zetten met een doos videobanden met opnames die Brood van zichzelf had gemaakt. Of ik daar niet iets mee kon. Natuurlijk.

Wat voor bandjes waren het?
Het zijn hele intieme opnames die Herman van zichzelf heeft gemaakt, opgenomen met een goedkope camera. Hij laat dingen zien die hij niet altijd aan vrienden liet zien. Hij is kwetsbaar en laat je heel dichtbij komen. In wezen is hij een soort vlogger die heel graag zichzelf aan anderen wilde laten zien.

Herman leefde bij aandacht. Is er een verschil tussen wat hij liet zien in interviews, op tv en optredens en in deze opnames?
Ik vind van wel. Herman zag zich altijd als merk, en Koos en hij probeerden dat lang in stand te houden. Dat is ook opvallend aan de film Wild Romance, waarin hij wordt geportretteerd als de man van de seks , drugs en rock-'n-roll. Je ziet af en toe wel een flard van de betrokken man die van zijn kinderen hield. Maar het gaat toch voornamelijk over de rock-'n-rolljunk met wie je kan lachen. Maar dat is alleen de buitenkant.

Unknown Brood is een kroniek van een aangekondigde zelfdoding. In de film interview je meerdere mensen uit zijn omgeving, waaronder zijn biograaf Bart Chabot en zijn ex-vrouw Xandra Jansen. Konden zij zich in je observatie vinden?
Xandra minder, Bart Chabot wel. Bart heeft vier boeken over hem geschreven, daarin komt het Hilton ook naar voren. In een gesprekje tussen de twee vraagt Herman aan Chabot of hij van het Hilton of Okura moet springen. Bart dacht dat het een grapje was en antwoordt: spring van het Hilton, want dat is lekker dicht bij je huis. De ironie wil dat het allang geen overweging meer was. In de jaren zeventig had hij al besloten van het Hilton te springen. En vier jaar voor zijn dood huurde hij een huis vlakbij het hotel. Dat hij die vraag stelde aan Chabot is enkel zodat hij wist dat het op die manier in het boek zou komen. Alles voor de anekdote.

Hoe weet je dat?
Als je alle tapes bekijkt, kun je niet anders concluderen. En ook andere bandleden zeggen het. Behalve zijn familie, het gezin heeft er minder van meegekregen. Zijn producer zegt op een gegeven moment in de film dat ze elke dag in de studio zaten. Tot half vier, het tijdsstip dat Lola thuiskwam van school. Dan werd hij nerveus. Het was natuurlijk ook niet met elkaar te rijmen: een gezinsleven en een zelfmoordwens.

Aan het einde zie je beelden van Brood die naar het dak van het Hilton gaat, alsof hij zelfmoord pleegt.
Hij deed daar veel interviews. Twee maanden voor zijn dood nam hij een journalist mee naar boven om te laten zien hoe hij zou sterven. Dat werd gefilmd. Niemand nam het serieus. Hij heeft het ook aangekondigd aan Henkjan Smits. Als maatschappij gaan we moeilijk met zelfmoord om, maar wat moet je ook als iemand ernaar hint? Dan moet je actie ondernemen. Het is veel makkelijker om te denken dat het een grap is, en niet echt. Brood was natuurlijk ook een grappenmaker, dat maakte het gecompliceerder. Ik kan me goed voorstellen dat ze dit ook als een grap zagen.

Wat heeft Herman de huidige generatie te bieden?
Ik denk dat Herman actueler is dan ooit, helemaal gezien de vlogs. In de jaren negentig zou men over een man die zichzelf de hele dag filmt zeggen: dat is een narcist. Als je kijkt naar hoeveel mensen nu bezig zijn zichzelf te verkopen op Instagram, Snapchat en Facebook – dat zou nog wel eens alarmerend kunnen zijn. Ik denk dat Herman misschien wel de eerste vlogger was, en je ziet in die vlogs zijn denkpatronen en wat hij fout doet. De millennial zou nog meer naar zichzelf kunnen kijken. Dat klinkt ironisch, maar dan bedoel ik: met een andere bril. Wat is-ie nou precies aan het doen? Laatst was ik bij een voorstelling van theatermaker Bart van de Woestijne. Daarin geeft hij een andere betekenis aan narcisme. Van een narcist wordt gezegd dat hij in de spiegel kijkt omdat hij verliefd is op zijn spiegelbeeld. Maar wat als een narcist in de spiegel kijkt om bevestiging te krijgen van zijn eigen bestaan? Shit, dacht ik, dat is het gewoon. Narcisme is niet liefde voor jezelf, maar de angst om niet te bestaan. Ik denk dat dit ook naar voren komt in de Herman-tapes.

Was Herman een narcist?
Ik zou zeggen van wel, maar dan wel volgens de definitie van Bart van de Woestijne.

Wat is er samen met hem overleden? Wat mist Nederland nu?
Sinds zijn dood heeft Nederland nooit meer zo'n rockster gehad. Het zou leuk zijn als we weer eens zo iemand krijgen die minder bezig is met leuk gevonden willen worden.

Brood was toch juist bij uitstek iemand die bezig was wat de buitenwereld van hem vond?
Ja, maar hij tastte wel veel meer de randen af van wat maatschappelijk toegestaan was dan anderen. Hij nam risico's door zich te laten interviewen terwijl hij aan de heroïne zat. Op een gegeven moment is het publiek hem leuk gaan vinden en daar hechtte hij zeker veel waarde aan. Hij was zichzelf op een riskante manier, en dat zie ik steeds minder.

Een van zijn grote liefdes vertelt dat ze hem het dilemma voorlegde: kies je voor mij of voor de dope. Dat klinkt niet alsof zijn drugsgebruik een keuze was, maar eerder een verslaving.
André Hazes was alcoholist omdat-ie niet anders kon, ik denk dat Herman op een andere manier zijn verslaving omarmd heeft. Hij wist dat het bij zijn imago paste. Hij is uiteindelijk afgekickt.

Wat zijn einde betekende.
Ja, het is waarschijnlijk niet handig om op latere leeftijd af te kicken.

Zoals eerder ter sprake kwam, heeft Bart Chabot na Broods dood vier boeken over hem geschreven. Wat voegt jouw documentaire nog toe?
Zoals je misschien al wel hebt kunnen zien: Herman is niet altijd eerlijk geweest, hij heeft zijn mythe bewaakt. De boeken geven een kijkje in zijn leven, maar hebben geen narratief. Ze zijn vermakelijk en lezen alsof je een dagje met hem optrekt. Mijn film is echt een verhaal.

Zeg je daarmee dat jouw film dichterbij de werkelijke Herman komt?
Dat denk ik wel, en dat heeft kunnen gebeuren omdat de boeken er al waren. Je bouwt ergens aan verder. Chabot heeft het fundament gelegd. Xandra heeft laatst nog een boek uitgebracht, Koos ook. Chabot was honderd procent oprecht, maar Herman is niet altijd eerlijk tegen hem geweest. De film gaat ook meer om het perspectief op Herman.

Ben je ook geschrokken of teleurgesteld van sommige dingen die je zag?
Absoluut niet, ik ben sowieso niet het type dat snel oordeelt. Hij is al lang mijn held, met deze documentaire dook ik letterlijk zijn leven in. Ik kijk nu heel anders naar roem, succes en ook drugs. Door deze film ben ik gestopt met drugs. Het leven is wel saaier geworden, het betekent direct minder feesten. Ik kan me goed indenken dat Herman dat niks vond. Ik droomde echt van een rock-'n-roll-bestaan, maar dat is helemaal weg.

​Unknown Brood draait tijdens IDFA op de volgende dagen

Carré, 19 november
Unknown Brood + Live: Dany Lademacher's Wild Romance

Melkweg, Rabozaal, 20 november
Unknown Brood + Live: Breaking Levees + David Hollestelle

Het Ketelhuis, 21 november
Unknown Brood

Brakke Grond, Expozaal, 22 november

Vanaf 1 december draait Unknown Brood in de bioscoop.

​foto Herman Brood door Govert de Roos

​