Schilderijen van zweterige moshpits, raves en een bescheiden orgie

Zweterige lichamen die hutjemutje tegen elkaar aanschuren. Als je naar de schilderijen van Dan Witz kijkt krijg je al snel het idee dat de kunstenaar redelijk voyeuristisch is ingesteld. Zijn nieuwste schilderijenserie, getiteld Mosh Pits, Raves and One Small Orgy, gaat over momenten waarop mensen op verschillende manieren samenkomen en zich, te midden van de rest, van hun meest extatische en dierlijke kant te laten zien.

Afgelopen week opende Witz zijn nieuwe expositie in de Jonathan LeVine Gallery in New York. We spraken met hem over zijn werkproces, het achterlaten van je tourgezelschap om stiekem naar musea te gaan, en hoe hij nog ooit de bijeenkomsten van Donald Trump wil schilderen.

The Creators Project: Kun je me ten eerste wat vertellen over het ontstaan van je moshpitschilderijen?

Dan Witz: Ik aarzel vaak een beetje om het toe te geven maar de grootste invloed op mijn werk heeft niets te maken met elitaire, hoogstaande kunsttheorieën. In plaats daarvan ligt de oorsprong van mijn werk in de muziek waarmee ik ben opgegroeid. Muzikanten zijn de artiesten die ik het meest bewonder en mijn beste ideeën komen voort uit de energie van rock-‘n-roll.

Toen ik begin twintig was, speelde ik in New Yorkse post-punkbandjes. Ik was nooit echt een goede muzikant, maar ik vond het wel ontzettend inspirerend om erbij te horen. Achteraf was die periode net zo belangrijk voor mijn artistieke vorming als de kunstacademie. Toen we op tour waren in Europa, glipte ik er altijd stiekem tussenuit om naar musea te gaan. Ik had een slaaptekort, vaak een kater en ik was daardoor ontzettend vatbaar voor prikkels. Als ik naar oude schilderijen keek, keerde me dat helemaal binnenstebuiten. Ik was totaal verbijsterd door wat ik zag. Het duurde even voordat mijn hersenen de twee verschillende werelden van het touren en de kunst konden verwerken, maar uiteindelijk bracht ik ze samen en zo ontstond het idee om hardcore optredens in een academische stijl te gaan schilderen.

Hoe gaat dat dan precies in zijn werk? Van show naar atelier naar tentoonstelling?

Het begint al lang voordat ik pas echt ga schilderen. Ik kies het juiste optreden – het liefst druk en ongecontroleerd –met zorg uit, en daar maak ik foto’s van de moshpits. Die vormen dan de basis van de uiteindelijke schilderijen. Het schilderij staat of valt met hoe chaotisch of verlaten het concert is en hoe goed ik in staat ben om dit vast te leggen. Daarom geef ik de voorkeur aan oldschool bands zoals Agnostic Frontof Vision of Disorder. Bij dat soort optredens laat het publiek zich vaak helemaal gaan.

Hierna begin ik met fotograferen, ik probeer op te gaan in het moment. Ik hou echt van het gevoel dat je in een soort stroomversnelling terechtkomt. Daarna ben ik gesloopt en soms ook een beetje beurs. Ik sleep mezelf dan naar huis en bewerk de foto’s die ik heb gemaakt met Photoshop. Dat is ook iets waar ik echt gek op ben en waar ik mezelf helemaal in kan verliezen.

Het samenstellen van de juiste compositie kan soms wel maanden duren. Elke compositie bestaat uit verschillende foto’s en het vergt heel wat gefrunnik om alles er natuurlijk uit te laten zien. Vervolgens komt het echte harde werk: het schilderen zelf. Eerlijk gezegd is dit soms best frustrerend en moeilijk. Het wordt nooit helemaal routine.

Ergens in mijn jeugd heb ik de pech gehad overtuigd te raken van het idee dat aan écht goede kunst een vorm van lijden vooraf moet zijn gegaan. Het is moeilijk om te accepteren dat ik dit principe ook op mijn eigen werk toepas, want ondanks dat het proces uiteindelijk veel voldoening geeft, kwalificeer ik het toch als creatief lijden.

De optredens duren vaak uren. Hoe kies je het moment dat je wil vastleggen?

Tijdens het fotograferen van de moshpits raak je langzamerhand bekend met de muziek. Na een tijdje voel je aan wanneer er een opbouw plaatsvindt. Op dat moment staat het publiek op het punt om helemaal los te gaan. Ik heb mijn camera vastgemaakt aan een stok, tel vervolgens de maten af en steek de stok in de lucht boven de pit op het moment dat die losbarst, hopend dat ik op precies het juiste moment een foto kan maken. Het is een kwestie van geluk, maar als ik een goede foto te pakken heb, dan is dat net zo bevredigend als zelf optreden.

Je werk wordt gekenmerkt door invloeden uit de barok, zowel naturalistisch als theatraal. Zie je zelf een relatie tussen de gewelddadige gebeurtenissen op barokke schilderijen en de agressie in de moshpit?

Ik heb de barokkunstenaars lang en uitvoerig bestudeerd en ondanks dat ik veel van hun methoden gebruik, ben ik eerlijk gezegd geen groot fan – behalve van misschien Caravaggio en een paar van zijn aanhangers. Ik keek laatst naar wat foto’s van rauwe, tegendraadse graffitimuurschilderingen en die kunst is eigenlijk een uitstekende visualisatie van de beleving van een hardcore concert. Rubens en zijn theatrale barokke consorten waren druk met het narratief en het navolgen van de academische regels, maar moshpits ondermijnen zulke conventies juist.

Wat betreft mijn schildertechniek, moet ik toegeven dat mijn houding veel minder dramatisch van aard is dan die van de barokkunstenaars. Mijn kunst lijkt wat dat betreft veel meer op de academische schilderkunst uit de negentiende eeuw. Ik weet niet precies waarom, maar ik heb een aanpak gevonden waarbinnen stilzwijgende observatie en rustig schilderen beter werken om de dierlijke driften van een publiek te vangen dan wanneer ik snel zou werken en de verf op het doek zou smijten.

In het middelpunt van alle chaos geef je de mensen op je schilderijen ook een zekere kwetsbaarheid mee; pijn en extase. Hoe zie je deze paradox?

Dit gaat me echt nooit vervelen. Ik heb gekeken naar video’s van die rare, gewelddadige bijeenkomsten van Trump en ik wil er echt heel graag één fotograferen. Er zit natuurlijk iets helemaal fout daar, en ik wil dat heel graag gaan onderzoeken op dezelfde manier als ik dat bij concerten doe. Het zou denk ik op meerdere niveau’s een inzicht kunnen bieden.

Ik was altijd bang dat als ik zou stoppen met het maken van muziek en me volledig op mijn kunst zou richten, dat ik dan mijn rauwheid zou kwijtraken. Maar het blijkt dat een kunstenaarsleven zo gek nog niet is. Het zit vol nieuwe uitdagingen. Elke keer als ik denk dat ik helemaal klaar ben met het thema van chaos, gebeurt er iets, bijvoorbeeld die bijeenkomsten, waardoor ik weer het gevoel heb dat er nog zoveel uit te halen valt.

Tenslotte, waar werk je momenteel aan?

In mijn atelier werk ik op het moment aan wat grote ravedoeken, die gebaseerd zijn op een aantal gestoorde foto’s die ik eerder heb gemaakt. En ik sta ook op het punt om te beginnen aan een aantal enorme straatkunstinstallaties.

Kijk voor meer werken van Dan Witz op zijn website. Mosh Pits, Raves, and One Small Orgy is tot 30 april 2016 zien in de Jonathan LeVine Gallery in New York.