Afro-techno, Belgische gabber en multiculturaliteit volgens Nkisi

Het NON Worldwide! Collectief in een paar zinnen uitleggen is zoals proberen iemand te beschrijven aan de hand van wat er op zijn of haar identiteitskaart staat: je loopt de essentie volledig mis. Het collectief werd opgericht door Chino Amobi (Verenigde Staten), Angel-Ho (Zuid-Afrika) en Nkisi (eerst België, maar nu Londen), en verenigt allerlei kunstenaars, dj’s, producers, muzikanten en dichters. Al is 'collectief' misschien niet de meest toepasselijke term. Het is het digitale platform van een onafhankelijke staat, een virtuele mediaruimte die een stem geeft aan de wereldwijde Afrikaanse diaspora. Maar goed, Nkisi legt je dat ongetwijfeld beter uit dan ik.

Noisey: Hi Nkisi! Kan je proberen uitleggen wat NON Worldwide is?
Nkisi: Kort gezegd is het een platform dat dient om informatie uit te wisselen. Ons doel is om zwarte artiesten met een gemeenschappelijk doel te verenigen. Samen met Chino en Angel-Ho kwam ik erachter dat daar in feite onze kracht schuilt: we delen hetzelfde wereldbeeld. Alles begint bij die uitwisseling van informatie, ideeën, advies, referenties, allemaal gebaseerd op een gemeenschappelijke doel. Al is het evengoed is verzet. We willen niet meer wachten tot mensen voor ons gaan praten, of over ons. We willen onze identiteit zelf bepalen, kwestie van niet op de verkeerde manier gepresenteerd te worden door een media-apparaat dat de boel white-washt. NON is een medium waarmee we ons kunnen uitdrukken, maar ook een manier om onze eigen achtergrond uit te spitten. Want onze verhalen zijn allemaal met elkaar verbonden door dezelfde boodschap: we bestaan en we hebben het recht en de kracht om te bestaan.

Is dat ook waar “NON” in NON Worldwide naar verwijst?
Ja zeker. Waar het in de eerste plaats om gaat, is weigeren ons neer te leggen bij wat ons ooit geweigerd werd: een plaats in de maatschappij, de mogelijkheid om op te klimmen in de kunstwereld, erkenning, succes. En nog meer dan dat: een eigen stem hebben. “Nee” is het eerste woord dat in ons opkomt als we denken aan de regering, de muziekindustrie, de geschiedenis en de maatschappij in de breedste van het woord.

Dat is behoorlijk vrijpostig als uitgangspunt. Ik heb de indruk dat er best veel positieve agressie in je collectief en je muziek zit.
Voor ons draait het niet om geweld, of dat nu positief of negatief bedoeld is. We zijn niet “tegen” iets, we zijn geen verzetsbeweging, het laatste wat we willen is de bestaande verdeling in onze maatschappij nog harder benadrukken. We willen alleen de perceptie van mensen ten opzichte van Afrikaanse cultuur en Afrikanen zelf veranderen, en vooral zwarte mensen autonoom maken in hun eigen gemeenschap. Eigenlijk gaat het meer om een soort van empowerment.

Een machtsverschuiving, dus?
Ja, dat is het. We willen de macht terugkrijgen die ons al veel te lang is ontzegd.

Beschouw jij je muziek als een wapen?
Niet als een wapen in de letterlijke zin van het woord, nee. Maar wel als een middel om informatie uit te wisselen en te produceren. Muziek laat mij toe om ideeën die ik met mijn publiek wil delen een vaste vorm te geven. Het is een uitwisseling van energie en waarden die zich op de dansvloer afspeelt en waarvan ik hoop dat ze mijn publiek even uit zijn lood slaat. Ik wil een poort openen met mijn muziek en via geluid overbrengen wat geen enkele taal ooit in woorden heeft kunnen uitdrukken — ook praat ik er voortdurend over.

Trouwens, voor degenen die je muziek niet kennen, een bondige poging tot omschrijving?
Ik zou zeggen afro-techno, lo-fi techno, confronterende clubmuziek?

Dat is meer dan bondig, maar wel lekker duidelijk. Hoe stop jij al die verschillende culturele achtergronden van jou in je nummers?
Ik speel veel met het feit dat ik verschillende referentiekaders heb en mix verschillende genres door elkaar. Muziek is mijn vehikel om de emoties aan te pakken die zich een weg door mijn lijf banen. Afrikaanse klanken en Congolese ritmes maken deel uit van mijn opvoeding. Ze bieden mij opties die ik gevoelsmatig interessant vind en beantwoorden perfect aan waar ik muzikaal naar op zoek ben.

En waar horen we jouw Belgische roots in dat alles?
Die hele hardcore- en gabberkant, die komt van daar. Ik heb heel mijn leven in Vlaanderen gewoond, hè, vergeet dat niet! Haha.

Net daarom! En waarom ruilde je dan toch België voor Londen?
Ik denk dat ik in België nooit de juiste plek vond voor het gesprek dat ik wilde aangaan, de onderwerpen die ik wilde aankaarten. Ik heb nooit een erg gezonde relatie gehad met België. Daar wonen hielp me niet met mijn persoonlijke emancipatie. Toen ik de eerste keer in Londen kwam, kreeg ik meteen het gevoel dat er een plaats was voor de vragen die ik niet eerder kon stellen. Dààr waren de belangrijke gesprekken gaande. Zes maanden later pakte ik mijn koffers en was het bye-bye Leuven.

Vind je dat België nogal enggeestig is? Dat multiculturaliteit hier niet echt een plaats heeft?
Nee, niet helemaal. Ik denk er sinds mijn vertrek wel een en ander veranderd is en dat het de juiste richting op gaat. Er broeit wat. Als ik zie wat de Beursschouwburg en de KVS programmeren, denk ik dat we de geboorte van iets nieuws aan het meemaken zijn. Maar het probleem is altijd hetzelfde: die diversiteit bestaat, maar wordt niet aanvaard. Dat was voor mij altijd het heikele punt in België: ondanks al de initiatieven die als paddestoelen uit de grond schieten — en dat zijn er nooit genoeg — heerst er nog steeds diezelfde algemene bekrompenheid van geest.

Kan je me een concreet voorbeeld geven?
Het zit bijvoorbeeld al in de taal. Ik ben opgegroeid in Vlaanderen, en als je uit een ander land komt word je daar een “vreemdeling” genoemd. Daar zit dus al meteen een tweedeling, een vorm van uitsluiting. Zo gewelddadig, zo radicaal. Als ik in België kom, zie ik dingen waarvan ik denk: ai. Ik zie al die jongeren die net als ik deel uitmaken van een generatie die in België is opgegroeid, die perfect Nederlands of Frans spreken en gestudeerd hebben. Ze zijn honderd procent Belg, maar werden nooit als dusdanig geaccepteerd. Op artistiek niveau denk ik dat er veel goeds kan komen uit al die teleurstellingen. Zelf stop ik al die frustraties gewoon in mijn muziek. Het plan is om de heersende machten uit te roeien aan de hand van de muziek.

Herinner je je de eerste keer dat je je hier in België uitgesloten voelde?
Ik woonde in Leuven, sowieso al een minder diverse stad dan pakweg Brussel. In de klas was ik altijd de enige zwarte persoon. Ik herinner me opmerkingen à la: “Hé, jouw bloed, is dat hetzelfde als dat van ons?” Maar het zat hem meer in de blikken en houdingen van anderen dan in specifieke voorvallen. Onbewust voel je zulke dingen automatisch aan als je klein bent, al begrijp je ze pas veel later.

Hoe reageerde je daarop?
Ik ging huilen in de armen van mijn moeder. Zij wist mijn angsten altijd slim te temperen. Ik hoor haar het nog zeggen: “Melika, niet iedereen zal je leuk vinden. Net zoals jij niet iedereen leuk vindt.” Ik heb ermee leren leven.

Vind je dat de Belgische muziekindustrie en het artistieke milieu hier een tekort hebben aan andere huidskleuren dan wit?
Nee, die zijn er wel. Ze bestaan en ze doen dingen. Maar het komt neer op een gebrek aan slagkracht. Degenen die binnen het bestaande systeem aan de touwtjes trekken, kiezen wie er deel van mag uitmaken en waar de aandacht heen gaat. Wat je uiteindelijk ziet is zelden representatief van wat er zich echt afspeelt. Alles is aanwezig, het is bij de selectie dat er wat schort. Daarom blijft het ook underground: de spotlights worden nooit die kant uit gericht. De Afrikaanse cultuur en de onderdrukte groepen staan nog altijd aan de basis van die underground bewegingen.

Is dat waarom jouw collectief vooral online actief is?
Ja, want daar zit de power. Online kun je een internationaal publiek bereiken zonder via bestaande logge systemen te moeten passeren die je visibiliteit beperken. Het Internet blaast alle grenzen op, het geeft iedereen toegang. Dat maakt dat elk zwarte persoon die onze goesting om de dingen te veranderen deelt en die zijn stem wil laten horen, ons makkelijk kan vinden.

Wordt jullie soms aangewreven dat NON Worldwide een exclusieve zwarte gemeenschap wil opbouwen die zich afkeert van de rest?
Bij mijn weten niet, maar zonder twijfel zijn er mensen die niet begrijpen waar we mee bezig zijn. We hebben NON opgericht om te benadrukken dat er een breuklijn bestaat, niet om een nog diepere kloof te slaan. Maar dat communautaire idee van jou is interessant. Dat is net waarom we het woord geven aan verschillende stemmen en visies: het gaat er ook om kritisch te zijn ten opzichte van onze eigen gemeenschap. We willen niet ter plaatse blijven trappelen en ons vastrijden in één bepaalde formule, met een identiteit die voor eens en voor altijd vastligt.

Ik zag dat je eerder al in België hebt gespeeld. Hoe reageert het publiek gewoonlijk op je set?
Ik ben altijd al erg goed ontvangen geweest. Ik heb eens in Recyclart gespeeld voor een mooie mengeling van Belgisch publiek: LGBT, Afrikaans, queer, Spanjaarden, Arabieren, jong en oud volk. Het deed me plezier dat te zien. Zo’n publiek reageert super positief en er gebeurt van alles. Dankzij het ritme en de vibe ontstaat er echt een soort verbondenheid. Het levert voor mij wel meer stress op om in België te spelen. Diep in mij heb ik altijd die nood om er geaccepteerd te worden. Omdat ik Belgische ben en omdat mijn manier van zijn en werken geïnspireerd is door dit land. Maar goed, in je eigen land erkenning krijgen is natuurlijk altijd het moeilijkst. Dit artikel werd eerder gepubliceerd op VICE Belgium.