Een overlevingsgids voor de ambitieuze punker

Niels Backer is drummer bij een hele lading punkbands zoals O.D. Kids, Jonestown Aloha en sinds kort ook Diesel Breath. Omdat hij alle mooie en lelijke dingen in het leven van een tourende punker al eens heeft moeten doorstaan, vertelt hij hier aan alle punkertjes in spe hoe je aan optredens komt, wat een DIY-ethos je allemaal kan opleveren en in hoeverre je politiek geëngageerd moet zijn tijdens je shows.

De punkwereld kent een aantal subgenres en groepen, van poppunk tot crust en van skapunk tot hardcore, en de ene beweging is zichtbaarder dan de ander. Punks waren nog redelijk onderdeel van het straatbeeld in Nederland tot de jaren negentig, maar daar is weinig van over. Hanenkammen zijn zeldzaam geworden, en het dragen van een Misfits-shirt geeft alleen nog aan dat je vaste klant bent bij de H&M. In zalen als de Melkweg spelen natuurlijk nog weleens wat oude lullen, maar het echte broeiende hart van punk is verschoven naar plekken die voor de meesten onzichtbaar blijven; kleine barretjes, kelders, punkfestivals, en kraakpanden. Punk is dus niet verdwenen, je moet gewoon wat beter zoeken.

Nu kan het zijn dat jij in een punkband zit. Misschien hebben jullie zelfs al heel wat optredens achter de rug, en is er met bloed, zweet, en tranen een plaat uitgeperst. Touren is de volgende logische stap in jullie punkloopbaan. Naast de voor de hand liggende problemen van shows boeken, vervoer regelen, en de zweetlucht van je bandleden doorstaan terwijl je uren achter elkaar in een warme bus zit opgesloten, komt hier nog veel meer bij kijken. Om jou te helpen je eerste punktour door te komen, is hier een overlevingsgids, zodat je niet dezelfde domme fouten hoeft te maken als ondergetekende. Doe er je voordeel mee.

Om daadwerkelijk op tour te kunnen, moet je eerst ergens kunnen spelen. Maar waar vind je een plek die geschikt is voor jouw band? Als je in een melodische hardcoreband speelt, kom je waarschijnlijk niet zo veel enthousiast publiek tegen bij een show in een kraakpand. Een crustband zal zich daarbij niet helemaal thuis voelen in een jongerencentrum met een mooi wit systeemplafond. Een geschikte boeker vinden die je op de juiste plek zet, is dan best handig. Daarnaast is het ook fijn als de boeker verstand heeft van al het andere dat bij een show komt kijken, denk aan een backline, afspraken met andere bands en promotie. Helaas is dit lang niet altijd het geval.

Je moet er dus op voorbereid zijn dat het kan gebeuren dat bij aankomst de gear van het huis blijkt te bestaan uit een kapot, bijeengeraapt zooitje uit het jaar nul, met een autoradio als PA. Of dat je, net zoals ik, op tour in Italië na vijf uur rijden erachter komt dat er toch maar één band werd verwacht in plaats van twee. En dat die ene band tien minuten mag spelen, daar wel een heel biertje per bandlid voor betaald krijgt, en zonder benzinegeld op het strand mag slapen. Op een gebrek aan goede gear kan je je voorbereiden door simpelweg (bijna) alles zelf mee te nemen. Spelen met je eigen instrumenten en versterkers is niet alleen de veilige optie als het gaat om geluid, het speelt ook nog eens fijner dan andermans spullen. Voor de rest is het handig om de boekers een beetje te kennen, zodat je niet voor onverwachte verrassingen komt te staan.

Het kan lastig zijn om goede plekken te vinden om in te spelen, om meerdere redenen. Ten eerste speelt het kraakverbod hier zeker mee. Kraakpanden kunnen geweldige broedplaatsen zijn voor allerlei soorten kunstenaars die zich niet focussen op geld verdienen, of zelf weinig geld hebben. Punk heeft een speciaal plekje in het hart van de internationale kraakbeweging. Na het kraakverbod zijn er veel zaaltjes verdwenen, en ook al wordt er nog gekraakt, is het lastiger geworden om projecten zoals concertzalen of oefenruimtes op te zetten in verband met de snelle ontruimingen in veel steden.

Spelen in plekken als de kluis van een gekraakte bank of een kunstenaarsdorp op een oud fabrieksterrein zoals het ADM past met alle rafelrandjes en vrije sfeer ook perfect bij punk. Een nadeel wat kan kleven aan plekken als kraakpanden is dat niet alles altijd even goed geregeld is. Zo kan het weleens voorkomen dat degene die de coördinatie tussen de bands had moeten regelen geen idee heeft wat een backline nou eigenlijk is, en dat pas een klein uurtje voor de show aan een van zijn huisgenoten vraagt. Probeer op zaterdagavond zonder budget maar eens een PA naar een kraakpand in Haarlem te krijgen, het is een interessant avontuurtje.

Commercialisering bij de gebruikelijke popzalen is ook een probleem. Punks vinden het niet fijn om veel geld neer te leggen om binnen te komen, en duur bier kan de doodssteek zijn voor een goed feestje. Omdat het als beginnende groep lastig is volle zalen te krijgen en ook nog veel geld te vragen, maakt dit het voor veel bands ongelofelijk moeilijk om tours te regelen als boekers of venues alleen maar naar het winstplaatje kijken. Desondanks is het niet onmogelijk om in het centrum van een grote stad een harde show neer te zetten. Er zijn commerciële podia, zoals de Winston Kingdom en Maloe Melo in Amsterdam, waar je met een goed idee voor een show best iets leuks kan neerzetten. Ook is er bijvoorbeeld bijna elke maand een punkshow in het Patronaat die nog vaak gratis is ook. Je moet de plekjes en de mensen kennen, en zelf initiatief tonen. Hiermee komen we aan bij de kern van de punk-ethos: DIY.

Zelf concerten organiseren is een goed begin voor elke punkband, en er zijn op de meeste plekken wel mensen te vinden die graag shows boeken zonder winstbejag. Maar het kan soms lastig zijn om de goede mensen en venues in een lokale scene te vinden. Wat kan helpen is het allemaal zelf doen. Vind een plek waar je kan spelen, boek bands, regel een backline, maak de flyers. Langzaamaan kom je hierdoor steeds meer mensen tegen, en groeit je netwerk waardoor het makkelijker wordt om ver van huis niet voor een lege zaal te staan (ook wel betaald oefenen genoemd). Natuurlijk helpt het ook als je zelf vaak bij punkshows te vinden bent. Mensen die hun scene bijstaan krijgen hier dus ook echt iets voor terug.

Iedereen wil natuurlijk wel door Europa gerold worden in een sjieke dubbeldekker, maar ik heb nieuws voor je: je bent Slayer niet. Met de budgetopties voor touren kom je automatisch terecht bij oude aftandse busjes en trucks, wat heel aantrekkelijk klinkt tot de onderkant van je motorblok eruit knalt midden op de autobahn vlak voor de eerste show van de tour. Een volle dag wachten op de ADAC (Duitse variant van de ANWB) doet niet echt wonderen voor de feeststemming. Het is dus aan te raden betrouwbaar vervoer te vinden, wat jou en je bandgenootjes voor een schappelijke prijs heelhuids naar de andere kant van het continent kan dragen.

Veel plekken waar je speelt en een hoop subgenres waarin je je kan bevinden, hebben hun eigen omgangsnormen. In een jongerencentrum vindt het personeel het vaak niet zo tof als je op je dooie gemak een lijntje pep op de bar legt, en in sommige kraakpanden wordt het als seksistisch ervaren als je op het podium geen shirt aan hebt. Dit soort verschillen zijn vaak terug te leiden tot een politieke ideologie. Je kan je hier als band van proberen afzijdig te houden, en leuk zeggen dat politiek je niet uitmaakt en je gewoon wil spelen, maar je moet dan niet gek opkijken als een van je optredens wordt afgezegd omdat je de week ervoor het podium hebt gedeeld met een stelletje nazi's.

Deze politieke verschillen, samen met dronken ruzies en testosteron, kunnen snel in gevechten uitmonden. Het gebeurt niet vaak, maar toch nog meer dan men zou willen. Kijk bijvoorbeeld naar 'subcultureel poppodium' de Baroeg in Rotterdam: hier werd na een ruzie in 2007 nog iemand doodgeslagen. Ook bij de Vrankrijk in Amsterdam werd in 2008 nog iemand zo hard toegetakeld dat het slachtoffer in een rolstoel terecht kwam. De laatste tips zijn dus deze: houd je hoofd koel, vermijd snuivende Italianen, word niet te dronken als je je shit nog in de bus moet gooien, en volhöuwe!

Op Noisey gaat het de komende dagen, misschien wel weken, misschien wel vaker dan je lief is over punk; wat is de betekenis van punk in 2017, wie zijn er punk en hoe word je punk?