In Engeland scande de politie de gezichten van alle bezoekers op Download Festival

Voor de meesten onder ons zijn festivals een manier om de onzichtbare gevangenis genaamd technologie te ontvluchten. “Ik neem mijn iPhone niet mee naar Lowlands”, zeg je tegen je vriend, “want ik wil compleet loesoe gaan.” En wie kan het je kwalijk nemen? Je hebt zin om een paar dagen afgezonderd van de buitenwereld plezier te maken. Tot afgelopen weekend was het in Engeland nog mogelijk om op festivals die burgerlijke vrijheid te voelen – hoe summier ook. Totdat op het Download Festival werd besloten om een nieuwe technologie te testen die de manier waarop je je als bezoeker gedraagt op een Engels festival – en wie weet binnenkort ook op andere festivals in Europa – voorgoed kan veranderen.

Het Download Festival in Leicestershire, dat afgelopen weekend plaatsvond, paste gezichtsherkenning toe op alle honderdduizend bezoekers en is daarmee volgens de website Police Oracle het allereerste festival in het Verenigd Koninkrijk dat deze technologie bij een muziekfestival gebruikte.

Er is geen sprake van een wereldwijde primeur. In Amerika werden al eerder festivalbezoekers gescand, zonder daarvan op de hoogte te zijn. Na de aanslag op de marathon van Boston in 2013, werd op het daaropvolgende Boston Calling Festival op grote schaal gezichtsherkenning toegepast (waar we destijds over schreven). Gezien de context, is het deels te begrijpen dat de politie zo kort na de aanslag overging op deze verstrekkende veiligheidsmaatregelen. Het tegenovergestelde geldt voor de politie in Leicestershire.

Voor het weekend viel in het desbetreffende artikel op Police Oracle te lezen dat “the strategically placed cameras will scan faces at the Download Festival site in Donington before comparing it with a database of custody images from across Europe.” Met andere woorden: iedereen daar werd met zijn dronken kop gescand om vergeleken te worden met alle criminelen in Europa. Het is een ongewone maatregel, helemaal wanneer blijkt wat het belangrijkste doel met deze actie is, zoals valt te lezen in het Police Oracle-artikel: “het pakken van mensen die mobiele telefoons stelen.”

Voor aanvang van het festival kwamen de plannen van de politie naar buiten, mede dankzij een artikel van The Register. Daaruit blijkt dat de politie liever niet had gehad dat het vooraf bekend werd dat er een nieuw bewakingstechniek werd toegepast. Dat zou achteraf gebeuren.

Ik belde met Renate Samson van Big Brother Watch, een organisatie met als doel de ware omvang van overheidssurveillance te achterhalen. Zij vertelt: “Veel mensen betalen een ticket voor een festival met het idee om daar een leuke tijd te hebben. Als je er ter plekke achter komt dat je gezicht gescand wordt met behulp van biometrische technologie en vergeleken wordt met een database, kan dat de pret drukken. Overigens heeft Leicestershire een aardige reputatie hoog te houden als het gaat om surveillance vanuit de overheid. Tussen 2009 en 2011 behoorde het graafschap tot de plekken in Engeland waar de meeste bewakingscamera’s waren geïnstalleerd.”

Natuurlijk hoef je je niet direct zorgen te maken: zolang je niet in die database zit, is er niks aan de hand. De technologie is er vooral om de ongure types eruit te vissen. Maar toch: wat gebeurt er met al die uren aan verzamelde data? Daar mogen ook de onschuldige festivalbezoekers zich best zorgen over maken. Zoals al bleek uit de NSA-documenten die Edward Snowden publiekelijk maakte: zodra data is verzameld, wordt het amper nog verwijderd. Zo kwam de Amerikaanse journalist Kenneth Lipp erachter dat zeventig uur van bewakingsbeelden van Boston Calling na een jaar nog altijd ergens online stond.

Volgens het eerder genoemde artikel op Police Oracle hebben andere festivalorganisaties al belangstelling getoond en wachten ze de test met interesse af. Zo vertelde Kevin Walker van de politie: “Het is een van de eerste keren dat de technologie wordt getest in een niet door ons gecontroleerde omgeving. Veel andere festivals hebben al interesse getoond. Zij zeggen: als het werkt, kunnen wij er dan ook mee aan de slag?”

Maar wanneer er sprake is van een positieve test op een festival als Download waar vorig jaar eenennegentig arrestaties plaatsvonden op een totaal van honderdtwintigduizend bezoekers, is onduidelijk. Je zou denken dat het grootste gevaar op een festival met Kiss als headliner is dat je op ongepaste wijze gelikt wordt door de ruwe sliptong van Gene Simmons.

Wellicht zijn er gevaren waar we ons niet bewust van zijn, maar de bottom line blijft dat de politie heel veel geld uitgeeft om op grote schaal onschuldige muziekfans te bespioneren, en dat ze liever hebben dat je daar niet van afweet. De reden dat veel van ons naar een festival gaan, is om even flink de bloemetjes buiten te zetten, op een veld samen met een hoop vreemden, op muziek waar we die zomer totaal in zitten. De wetenschap dat je bekeken wordt, gaat geheid zorgen voor een andere stemming. We weten nog niet hoe het in Nederland ervoor staat met deze nieuwe aanpak, maar misschien is het toch slim om deze zomer in een morphsuit naar je favoriete festival te gaan.