Het verhaal achter de grondlegging van de muziekpiraterij

Stephen Witt vertelde dat niemand zich ooit beseft dat "de mp3 als stukje technologie puur en alleen maar zo'n succes is geworden dankzij de grootste golf van piraterij en copyrightschending die de industrie ooit had gezien." Mp3's zijn tegenwoordig een soort synoniem voor muziek (hoewel dat inmiddels ook al weer begint te veranderen), maar het verhaal van hoe deze technologie zo universeel werd, en wie er verantwoordelijk was voor de virusachtige verspreiding ervan, die de muziekindustrie totaal in mekaar liet ploffen, is grotendeels onbekend.

Voor zijn nieuwe boek How Music Got Free heeft Witts de grondlegger van de muziekpiraterij en van de wereld der gelekte albums opgespoord: een slimme gluiperd met de naam Dell Glover, die in een cd-fabriek in North Carolina werkte en de hele top-40 onder zijn broekriem mee naar huis smokkelde. Zonder Glover had online piraterij zoals wij het kennen niet bestaan, en zouden mp3's waarschijnlijk binnen een jaar vergeten zijn.

Er waren drie sleutelfiguren: Karlheinz Brandenburg (een van de mannen achter de mp3), Doug Morris (het hoofd van Universal Music) en Glover ("de man die de muziekindustrie sloopte voor een mooie set velgen," volgens Witt). Glovers verhaal biedt een interessant inzicht in de ontwikkeling van de muziekwereld tot hoe we hem vandaag de dag kennen. Vergeet Napster en peer-to-peernetwerken – dit zijn de verhalen die verantwoordelijk zijn voor de dood van de cd en het succes van diensten als Tidal en Spotify.

Nu de oorlog tussen de streamingdiensten echt is losgebarsten tussen Google Play, Apple Music, Tidal en Spotify, had Witts boek niet op een beter moment kunnen komen. Ik sprak hem over de veranderingen in de industrie en zijn boek.

VICE: Welke vraag probeerde je met dit boek te beantwoorden?
Stephen Witt: De oorspronkelijke vraag was Hoe veranderde de mp3 van een stukje Duitse academisch software in hét piraterijformat naar keuze? Ik heb ook gezocht naar degene die als eerste een mp3 heeft gekaapt. Dat is me uiteindelijk niet gelukt, maar het fascineerde me wel mateloos.

Hoe heb je Dell Glover gevonden?
Via de overheidsdatabase PACER– dat staat voor Public Access to Court Electronic Records. Daar kun je tegen betaling dossiers van rechtszaken downloaden. Ik heb er misschien wel honderd gedownload, aan de hand van namen uit FBI-persberichten, op zoek naar interessante copyrightrechtszaken. Uiteindelijk vond ik dus Dell Glover en dacht ik: fuck al die 99 andere gasten – Dell had meer op zijn kerfstok dan zij allemaal bij elkaar. Hij had zoveel dingen verspreid in zijn eentje.

Toen begon ik door Facebook te ploegen op zoek naar mensen met zijn naam in de buurt van North Carolina. Ik vond iemand die de juiste leeftijd en afkomst leek te hebben, en naast de plek waar alle gelekte cd's vandaan kwamen leek te wonen (de Polygram-fabriek). Ik stuurde hem een facebookbericht, en ik had niet verwacht dat ik iets van hem zou horen, maar de volgende dag belde hij me al.

Hoe heb je hem zover gekregen om dit hele verhaal te vertellen?
We hebben eerst een heleboel gebeld, en ik heb die gesprekken gebruikt voor mijn masterscriptie. Toen hij het wilde lezen was ik bang om het te sturen omdat ik dacht dat hij het zou verspreiden op internet. In plaats daarvan zocht ik hem dus op, en heb ik het voorgelezen. Hij zei: "Mooi verhaal, maar dit is echt nog niks.." Toen begon hij te vertellen over de dvd-bootleggers, zijn getunede auto en allerlei andere wilde verhalen. Hij is niet erg spraakzaam maar hij vertrouwde me wel, nadat hij m'n scriptie had gelezen.

Nu zijn we vrienden, maar toen was hij nog een informant voor me. En je wil niet te goed bevriend raken met je informanten – dat gaat ten koste van je verhaal.

Was er voor jouw boek helemaal niks geschreven over Glover als sleutelfiguur in de online piraterij? Je schreef dat het onderop een FBI-persbericht stond, maar was dat het?
Nee, dat was dus juist het ding. De FBI had hem al in 2007 te pakken, maar ze hielden het stil omdat ze hem uit de school wilden laten klappen over de andere grote jongens, en uiteindelijk hebben ze hem ook zover kregen. Maar om deze reden probeerden ze het dus geheim te houden.

En toch heb je het boven water gekregen.
Ja dat verbaasde mij ook; hij is echt de grondlegger van de grootschalige online piraterij. Tegenwoordig snijdt hij de industrie af door gare computers uit China te importeren, die hij een beetje aanpast en met veel winst doorverkoopt als home-entertainmentsystemen. Hij woont nu naast een meer en met dit geld gaat hij een pontonboot kopen om te vissen. Hij is echt een van de allermooiste gasten die ik ken.

Je schreef dat het kraken van software en het kapen van muziek ook waarde kan creëren, net als hoe de downloadwereld leidde tot streamingdiensten. Zou het niet slim zijn voor de entertainmentindustrie om de piraten zelf in te lijven?
Je moet wel begrijpen dat de fouten die de muziekindustrie in de jaren negentig heeft gemaakt nooit meer zouden gebeuren tegenwoordig. De mensen die nu de scepter zwaaien in de industrie denken twintig jaar vooruit. Ze zitten bovenop de nieuwe technologische ontwikkelingen, en proberen altijd wat voorsprong te houden. Dat is hoe het met streamen gegaan is; ze waren de piraten voor, en dat zijn ze nog steeds. Er zijn nog steeds niet echt goede manieren om illegaal muziek te streamen; ik vind Spotify een veel betere dienst dan de bekende torrentsites. De populariteit van torrents neemt ook af, vooral in verhouding tot de toename van de rest van het internetverkeer. Jongere mensen zijn echt wel bereid om te betalen, zolang je maar wat goeds te bieden hebt.

In een recent artikel voor de Financial Times maakte je duidelijk dat het desastreus voor Spotify zou zijn als één platenmaatschappij zich eruit terugtrekt. Omdat de rest dan ook allemaal naar Apple Music zou kunnen overstappen.
Apple zou inderdaad een enorme monopolie kunnen krijgen – maar dat geldt ook gewoon voor Spotify. Apple heeft al eerder geprobeerd om deze markt over te nemen, evenals Google, en dat is ze niet gelukt. Maar ze doen nu harder hun best, ze hebben hun beste mensen erop gezet. Dat merk je wel.

Wordt het dan eigenlijk geen illegaal monopolie?
Dat zou je eigenlijk een advocaat moeten vragen. YouTube heeft ook een soort monopolie, met 95 procent van de video-hosting in handen. De zoekmachine van Google is ook in strijd met de concurrentiewetten en daar wordt niets tegen gedaan, maar dat vind ik terecht – het is de beste zoekmachine. En YouTube verdient het ook, want ze zijn nou eenmaal de beste video-hostingsite. Samen hebben ze een enorme hoeveelheid macht. Apple loopt geen risico om de monopoliewetten te breken, want ze bezitten maar 18 of 19 procent van de smartphonemarkt, Android is enorm buiten Amerika, en ook hier bezitten ze 50 procent van de markt. Dus met Apple zie ik het zo snel nog niet gebeuren.

Wat voor reacties heb je op je boek gekregen?
Het verraste me een beetje dat alle artiesten die ik erover hoorde het echt heel tof vonden; ze vinden het onderwerp superinteressant omdat het zo dichtbij hun bed is. Sommige muzikanten worden er wel kwaad over, en dan vragen ze me: "Wat zou jij ervan vinden als iemand je boek zou uitlekken?". Het grappige is dat dat dus ook direct gebeurde. Het stond 17 uur voor de release al op allerlei torrentsites met honderden seeders. Ik vond het geweldig – mijn uitgeverij niet.

Ben je optimistisch over de toekomst van de muziekindustrie?
Ja, absoluut. De technische jongens werken nu samen met de grote mannen uit de industrie, en dat legt ze geen windeieren. Ik betaal 120 euro per jaar voor Spotify, dat vind ik heel wat. De meeste mensen die zich erbij aansluiten zijn onder de 27. Van deze generatie werd gedacht dat ze nooit ergens voor zouden betalen, maar ze houden van Spotify, ze houden van Netflix, en ze houden van HBO Go, en ze betalen met echt geld. Ik denk dat dit door blijft groeien. Streaming is de toekomst. Het is al lang en breed bewezen dat je data kan verkopen. Het leek lange tijd onmogelijk, maar naarmate we steeds meer richting de cloud-opslagruimte en gecentraliseerde servers gaan, zie je dat mensen toch echt harde euro's hiervoor neerleggen.