dit zijn de zes beste documentaires over cults op netflix

Ongeveer iedereen om ons heen is geobsedeerd door Wild Wild Country op Netflix, de zesdelige documentaireserie over de Rajneeshee-cult in Oregon. In de jaren tachtig verhuisde Bhagwan Shree Rajneesh en zijn volgers naar de Amerikaanse staat op zoek naar verlichting en vruchtbare grond om hun utopie te stichten. Maar in de eerste aflevering vertelt de FBI ons al direct dat de volksverhuizing resulteerde in een van de grootste vergiftigingszaken in de VS (naast allerlei andere vreselijke dingen). Het hele idee van cultleden die met de noorderzon vertrekken op zoek naar verlichting is een bekend riedeltje, maar hoe kan het toch dat cults nooit goed aflopen? Waarom moet het altijd eindigen in misère? We hebben hier helaas geen antwoorden voor, hoeveel docu’s over hersenspoelen we ook gezien hebben, maar wellicht bieden deze documentaires met thema’s variërend van Scientology tot de verlossing van Jezus Christus, antwoorden.

Wild Wild Country

Misschien wel de beste uit het rijtje. Eentje die je graag terloops in een gesprek wil laten vallen met vrienden om ze vervolgens op de kast te jagen met griezelverhalen erover. Net zoals zoveel dingen, zijn cults een afspiegeling van de tijd, en het verhaal van de in rood geklede Rajhanees is daar geen uitzondering op. Ze vestigden zich in de jaren tachtig op een land van 64.000 hectare in Oregon, waar hun leider, Bhagwan Shee Rajneesh, een utopische maatschappij wilde creëren. Wat ze overduidelijk niet aan zagen komen, was dat de utopie zou leiden tot totale morele paniek, vergiftigingen, en immigratiefraude – wat uiteindelijk resulteerde in milities van lokale bevolking en Rajhanees. Woorden schieten tekort om de gekte te beschrijven, dus je moet maar gewoon gaan kijken.

My Scientology Movie

Scientology lijkt een goed onderwerp om je cultfilm-marathon mee te beginnen, aangezien het misschien wel het meest gedocumenteerde en goed gefinancierde geheime genootschap van deze tijd is. De documentaire van Louis Theroux is persoonlijker dan het fantastische Going Clear van HBO, maar die staat helaas niet op Netflix. Toch er is ook veel te zeggen voor de documentaire van Louis, zoals bijvoorbeeld de hysterisch ongemakkelijke interviews met huidige leden, zoals bijvoorbeeld met actrice Paz de la Huerta, die het voor elkaar krijgt in haar ondergoed te verschijnen. Zulk soort interviews zijn natuurlijks Louis’ kracht – en zijn nog altijd een genot om naar te kijken.

Holy Hell

Buddhafield is een cult die ontstond in de jaren tachtig. In de film zien we leden al stoeiende in het water van Hawaii in neonkleurige zwemkleding. Wat deze documentaire echter uniek maakt, is het originele beeldmateriaal dat werd geschoten door Wil Allen, een voormalig lid die twintig jaar bij de cult heeft gezeten. Dit, naast de interviews met voormalige acolieten, toont de langzame afdaling naar gekheid, en biedt een interessant kijkje in het leven in een cult. Het is ongelooflijk dat de leider, die zij kenden als Andreas, nog steeds volgers heeft in Hawaii, ondanks de beschuldigingen van seksueel misbruik.

Jesus Camp

“Er zijn twee soorten mensen in deze wereld ーmensen die van Jezus houden en mensen die niet van Jezus houden,” zegt een van de moeders in Jesus Camp, wanneer haar gevraagd wordt waarom ze haar kinderen mee laat doen aan een programma dat hen opleidt tot soldaten van God. Jesus Camp is een fascinerend inkijkje in de psyche van evangelisten in de VS, en hoe hun oorlogszuchtige gedachtegang de nationale politiek in hun richting liet zwaaien.

Jonestown: Paradise Lost

De slachting van Jonestown in 1978 was een van de eerste keren dat cults tot de publieke verbeelding sprak, nadat 909 extreme Marxistische volgers van Jim Jones kwamen te overlijden in Guyana na en masse vergiftigde Kool-Aid te hebben gedronken. De dramatische reconstructies in deze documentaire zijn eigenlijk best goed en ook de climax naar de onvermijdelijke ondergang van de leden van de People’s Temple is goed uitgewerkt. De zoon van Jones, Stephen, was niet aanwezig rond die tijd en overleefde het dus ーhij en andere overlevenden waren de grimmige getuigen van wat nog altijd beschouwd wordt als een van Amerika’s rampzaligste verliezen in het pre-9/11-tijdperk.

Deprogrammed

Wat is er nodig om een cult te verlaten? Ted ‘Black Lightning’ Patrick startte in 1970 een anti-cult kruistocht, waarmee hij cult-leden soms dwong zich mentaal te laten herprogrammeren, met de hulp van vrienden en familie, tot niet cult-leden. Door deze documentaire vraag je je af of het grote, ondergrondse netwerk van Patrick en zijn volgers niet een op zichzelf staande cult is.

Het originele artikel verscheen eerder op i-D VS