Olafur Eliasson neemt Versailles over met negen zinsbegoochelende installaties

Versailles is allang niet meer een attractie waar alleen cameratoeristen hun hart op kunnen halen, het biedt ook een vrijplaats voor internationaal geprezen kunstenaars. Na grote namen als Jeff Koons, Takashi Murakami en Anish Kapoor is het nu de beurt aan de Deense alleskunner Olafur Eliasson om het het vijftiende eeuwse paleis en haar omliggende tuinen te vullen met een serie zinsbegoochelende kunstwerken zoals we die van hem kennen.

Eliasson maakte in totaal drie grote installaties voor in de tuinen en zes kunstwerken voor in het paleis. “Olafur selecteerde werken voor Versailles waarin spiegels en water een belangrijke plaats innemen,” vertelt Martin Enoch van Studio Eliasson aan The Creators Project. “Hij speelt hiermee in op de historische plattegrond van het paleis en de tuinen; de spiegels zorgen ervoor dat alle hoeken zichtbaar worden omdat de tuin aangelegd is volgens uitgelijnde assen. Versailles draait om macht en controle. De interventies van Eliasson richten zich op het veranderen van de traditionele ervaring door de toeschouwers een actieve rol te geven.”

Het eerste werk dat bezoekers te zien krijgen is Fog Assembly, een werk waarin een muur van mist wordt opgetrokken. De cirkelvormige sluier van mist die door de tuin zweeft roept in de woorden van de kunstenaar “een gevoel van vergankelijkheid en transformatie op.”

In Glacial Rock Flour Garden komt water in vloeibare vorm aan bod. In het Bosquet de la Colonnade – een hoek van de tuin – is de grijze vloer vervangen door een “tapijt” van blauw, gletsjerachtig rotsgruis, een gesedimenteerd gesteente dat ontstaat door erosie.

Het meest spectaculaire uit de tentoonstelling is zonder twijfel Waterfalls. De magische, metershoge waterval is te vinden aan het eind van de tuinen en mondt uit in het bassin van het Grand Canal. Het kunstwerk wordt gedragen door een toren met pijpen waardoor het water uit het bassin omhoog wordt gepompt om vervolgens weer naar beneden te storten. “De waterval is de verwezenlijking van de droom van de landschapsarchitect die de tuinen ontwierp, André Le Nôtre. Het kunstwerk is gebaseerd op tekeningen van hem waar op te zien was hoe een waterval in het Grand Canal uitmondde,” vertelt Enoch.

In het paleis nemen de werken een hele andere vorm aan dan in de tuinen. Daar heeft Eliasson vooral gebruik gemaakt van spiegels. Hij installeerde zes reflecterende installaties in het paleis om “onze visie op de wereld te veranderen via geprojecteerd licht, caleidoscopische uitzichten, spiegels en complexe geometrische sculpturen,” aldus Alfred Pacquement, curator van de tentoonstelling.

In de Spiegelzaal, misschien wel de meest bekende bezienswaardigheid van Versailles, is Your Sense of Unity te zien, een serie ronde spiegels en LEDs die oneindig worden weerkaatst door de eenentwintig bestaande spiegels in de zaal.

Het laatste kunstwerk waar bezoekers mee te maken krijgen is The Gaze of Versailles. Het is het kleinste werk, maar misschien ook het meest unieke. Eliasson gaat ermee verder op het thema ‘reflectie.’ Hij plaatste twee gouden ballen met daarin een vissenkomlens in een raam. Als je er doorheen kijkt, zie je een totaal vervormde versie van de omgeving rond het paleis, als een weergave van de ambitieuze blik van Lodewijk XIV, die een heel specifiek beeld in gedachten had van de manier waarop bezoekers zijn tuinen en paleis moesten beleven.

De route die Louis XIV voor zijn gasten in petto had was zo specifiek en streng dat Eliasson een interactieve website maakte waarop een reeks tekeningen te zien zijn die een alternatieve, niet rechtlijnige route door de tuinen voorstellen. “Het Versailles waar ik van droom is een plaats waarin iedereen gelijk is. Mensen moeten worden uitgenodigd zelf de controle over hun ervaring in de hand te nemen, in plaats van simpelweg te worden weggeblazen door de pracht en praal,” legt Eliasson uit.

Het Versailles van Olafur Eliasson is nog tot 30 oktober 2016 te bewonderen. Hier kun je alvast een online rondleiding volgen om meer te weten te komen over het paleis en de kunstwerken.