Het fictieve leven van partyfotograaf Pep Jansen

Pep Jansen was een legendarische partyfotograaf die in de jaren zestig alle feesten en partijen in Amsterdam op weergaloze manier vastlegde op de gevoelige plaat. Dat is in ieder geval het verhaal dat Arjan de Nooy vertelt in zijn laatste publicatie Party Photographer: Life and Work of Pep Jansen —alleen heeft Pep Jansen nooit echt bestaan.

Arjan de Nooy is naast chemicus en fotograaf ook een fanatiek verzamelaar van oude foto's. Hij zoekt op Ebay, rommelmarkten, en als je niet uitkijkt op jouw zolder naar foto's rond allerlei thema's, waar hij dan een nieuw verhaal bij bedenkt. Zo bracht hij eerder een nieuwe geschiedenis van de Nederlandse fotografie uit onder de titel De Facto, vol met beschrijvingen van fotografen die Arjan volledig uit zijn duim heeft gezogen.

Voor Party Photographer zocht Arjan allerlei oude foto's van feestneuzen en fuifnummers bij elkaar, en verzon hij daarbij het levensverhaal van Pep Jansen. Toen ik het boekje in handen kreeg, geloofde ik ook eventjes dat er echt een Pep heeft bestaan die in de jaren zestig zijn geld verdiende als de eerste partyfotograaf in Nederland.

Ik sprak met Arjan over feestfotografie, Pep Jansen, en zijn publicatie Haarscherp, een feministisch tijdschrift over de vrouwelijke blik in de fotografie (maar daarover binnenkort meer).

VICE: Ik ben zelf ook een 'party photographer' zoals je dat zo mooi noemt, en vond je omschrijving behoorlijk treffend. Het verhaal van Pep Jansen was bijna geloofwaardig.
Arjan de Nooy: Het is puur fictie, totaal bedacht. Ik had op een gegeven moment in mijn collectie zoveel foto's uit de jaren zestig en zeventig die op feesten gemaakt zijn, dat ik dacht: ik ga er iets mee doen. Vanuit de foto's ben ik op het verhaal van Pep Jansen gekomen.

Hoe kwam je erop om te gaan werken met fictieve fotografen?
Het leek me leuk om een parallelle fotogeschiedenis te maken. Het gaat deels over auteurschap, maar nog meer over stijl. Je hebt een camera, je bent afhankelijk van de werkelijkheid – kan je dan nog wel een eigen stijl hebben? Daar is het uit gegroeid. Op de academie werkte ik al in verschillende stijlen, en toen bedacht ik dat ik daar verschillende fotografen bij kon bedenken; een alternatieve geschiedenis. Maar het is niet bedoeld als commentaar op andere fotografen. Je kan er veel op loslaten, maar je moet het niet te zwaar zien.

Hoe kom je aan de foto's?
Ik vind veel op rommelmarkten en op internet. Voor deze partyfoto's ging ik op Ebay zoeken met de trefwoorden 'kissing', 'party', of 'hugging' – dan krijg je allemaal dit soort foto's. De meeste foto's komen ook uit Duitsland en Amerika.

Ik vind het idee van een alternatieve, parallelle geschiedenis erg interessant. Ook films als Inglourious Basterds spelen ermee. Het is krachtiger dan pure fictie, omdat het de werkelijkheid juist gebruikt.

Wat me opvalt aan foto's van vroeger is dat mensen meer ongedwongen, minder geposeerd op de foto staan. Ze zijn zich minder bewust van de blik van de fotograaf. Is dat ook iets dat jou opvalt?
Dat is wel waar ik op selecteer. Ongeposeerde foto's. Dat schrijf ik ook, dat Pep Jansen geweldig is met de camera, heel snel en altijd in het moment. Een soort straatfotograaf, maar dan binnenshuis op feestjes. Ik denk ook wel dat mensen vroeger poseerde voor foto's, maar wel op een minder zelfbewuste manier.

Het lijkt erop dat jij bij je projecten de echte fotograaf buiten spel zet, het beeld laat spreken, en vervolgens een fotograaf verzint die beter bij het beeld past.
Je kan ook zeggen dat ik mezelf juist verschuil, dat er een soort angst in zit. Ik kan natuurlijk nu doen wat ik wil en ik laat me misschien een beetje zien door de keuzes die ik maak. Maar niet zoveel als wanneer je je eigen werk laat zien. Ik plaats misschien wel een fictief persoon tussen mij en de kijker. Ik denk wel dat ik daardoor meer durf.

Het boekje kost vijf euro. Daar verdien je toch niks aan?
Ik wilde het in eerste instantie als promotieboekje gebruiken voor de De Nooy Collectie. Het moest een folder worden, maar het is een beetje uit de hand gelopen omdat ik te veel leuke foto's had. Dus werd het toch een boekje in een oplage van duizend.

Bekijk hieronder een selectie uit Party Photographer, en een aantal extra foto's die niet in die uitgave zijn opgenomen.