Waar is de controverse in popmuziek gebleven?

Vorig jaar kende heel wat controversiële momenten in de popmuziek – van Rihanna’s bevrijde tepels tot Iggy Azalea’s nepaccent, en van Eminems freestyle over het willen slaan van Lana Del Rey tot aan het liftincident tussen Solange en Jay Z. Ook de kont van Nicki Minaj vergeten we niet snel, of alle keren dat Justin Bieber in contact kwam met een ‘mode of transport’. Het leek wel of elk incident waar een popster in verwikkeld raakte, direct tientallen think-pieces opleverde. Maar zijn deze controverses, zoals we het graag noemen, wel zo omstreden? Ik denk van niet.

‘Controverse’ wordt vaak gebruikt in relatie tot een gebeurtenis die tot een verhitte publieke discussie leidt. Dingen die vorig jaar ter sprake kwamen zijn bijvoorbeeld: is het nog wel een goed idee om R. Kelly’s track Ignition (Remix) in de club te droppen, aangezien hij meermaals wordt beschuldigd van seksueel misbruik? Zijn de door mannen gedomineerde festival line-ups een weerspiegeling van onze patriarchale waarden, of is er gewoon een tekort aan vrouwelijke artiesten? Wat zijn de ethische implicaties van het feit dat hiphopteksten als bewijs in een rechtszaak worden aangedragen? Al deze relevante vragen ten spijt waren het de borsten van Rihanna – en de vraag wat deze twee entiteiten op dagelijkse basis uitspoken – die voor het meeste engagement zorgden binnen het publieke discours.

Toen Rihanna vorig jaar maart op de Paris Fashion Week haar tepels de vrije loop liet, zag je al van verre aankomen dat we deze terug zouden zien op de voorpagina’s. Op zich logisch: ze is de enige die wegkomt met een longsleeve visnet-top. Maar het feit dat haar naaktheid werd beschouwd als controversieel is vreemd, helemaal als je weet dat er al jaar en dag in de roddelbladen over de ‘nip slip’ wordt geschreven. Hetzelfde geldt voor de niet zo tactische uitspraak van Lana Del Rey over de wens dood te willen, die ze deed in een interview met de Guardian. Al snel realiseerde ze zich dat het misschien niet zo slim was om zoiets te zeggen, en deed ze dus maar net alsof het nooit was gebeurd. Bijna net zo interessant als de discussie of haar lippen nou fake of echt zijn.

Onze obsessie met steeds weer dezelfde schandalen maakt popcultuur steeds meer alledaags en behoudend. Feit: de top 10 bestverkochte albums van 2014 in Engeland waren allemaal Brits, allemaal afkomstig van mannen (met één uitzondering), en allemaal saai. Een van de weinige echt spannende en gewaagde dingen die vorig jaar in de Britse muziek gebeurde heette Fat White Family. Dat kwam vooral doordat een anus de hoofdrol speelt in één van hun video’s, en ze live met zo’n roekeloze overgave spelen die we alleen kennen van Pete Doherty, voordat hij in een Thaise afkickkliniek belandde.

Ik beweer niet dat het feit dat Sam Smith zowat alle awardshows domineerde een direct gevolg is van onze obsessie met RiRi’s lichaam – toch denk ik dat het wel laat zien dat in popcultuur liever veilige keuzes worden gemaakt. En alles wat net iets spannender of anders is, moet met voorzichtigheid worden benaderd.

Of het nou gaat om de comfortabele manier waarop FKA Twigs haar seksualiteit beleeft, of over de frontman van Fat White Family die op het podium staat alsof hij bezeten is, een controversiële artiest staat voor iemand die iets progressiefs doet en aan de status-quo toornt. Maar elke keer wanneer het woord ‘controversieel’ wordt gebruikt voor iemand die iets geks doet of voor een onthutsende situatie, wordt dit woord aangehaald alsof het gelijk de verklaring is van iemands gedrag, terwijl zo het probleem alleen maar wordt verschoven. Er wordt om de dingen die er echt toe doen heen geschreven, met als resultaat dat we niet zeggen waar het op staat – datgene wat zogenaamd controversieel is wordt de week daarop net zo goed weer gedaan.

Neem bijvoorbeeld Eminem die zijn vrouwelijke collega’s dreigde te verkrachten. Het gaat niet alleen om de belachelijke, seksistische teksten die hij al sinds de jaren negentig uitkraamt (met de rancune van iemand die nooit over zijn puberliefde heen is gekomen), het gaat over gewelddadige, seksistische opmerkingen die een hoop vrouwen elke dag naar hun hoofd geslingerd krijgen. Als Eminem echt iets controversieels wil doen zou hij eens wat bars moeten spitten over de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen op de werkvloer, of over het feit dat bijna een derde van de vrouwen in Amerika te maken heeft met huiselijk geweld.

Er wordt totaal geen controversieel punt gemaakt wanneer je geweld tegen vrouwen aanmoedigt, en er zal geen verhitte discussie door ontstaan. Sterker nog, zulke teksten zijn onze aandacht niet eens waard. Hetzelfde geldt voor Iggy Azalea die haar eigen cultuur opzettelijk belachelijk maakt. Bewust of niet, wat zij doet – haar bevoorrechte positie gebruiken voor eigen gewin – is iets wat we al jaren zien gebeuren, elke keer weer. Iggy is een goed voorbeeld van een popster die haar carrière heeft te danken aan het publieke debat dat over haar wordt gevoerd. Haar bestaansrecht haalt ze uit de kritiek jegens haar als artiest. Als je de discussies over haar culturele toe-eigening of belabberde freestyle-kunsten niet eens meer voert, blijft er nog maar weinig boeiends over om te zeggen over Azalea.

Denk eens aan de popsterren die het afgelopen jaren werden beticht van controversieel gedrag: Nicki die een kont heeft, Bieber die een te groot ego heeft. Eigenlijk bewijzen ze allemaal het tegendeel: afgezaagde, suffe en uitgemolken voorbeelden van dezelfde geïnstitutionaliseerde gedragspatronen en totaal niet-scandaleuze praktijken die precies in het plaatje passen van de ‘rebelse popster’, en die we nu meer dan zat zijn.

We besteden veels te veel tijd aan het afzeiken van artiesten die iets doen waar we het niet mee eens zijn – we zouden juist props moeten geven aan de mensen die zich buiten de gebaande paden wagen. Ik weet het, het is ook lekker om eens even flink af te geven op de onverklaarbare populariteit van Macklemore, dat werkt allemaal heel bevredigend. Maar incidenten over seksisme, racisme, culturele toe-eigening en stereotypering zouden niet als de grote, omstreden onderwerpen van onze tijd moeten worden gepresenteerd. Ze zouden moeten worden behandeld als wat ze zijn: een naïeve en domme houding van de oude garde die zo snel mogelijk tot een halt moet worden geroepen.

Als een popster echt controversieel wil zijn, zou hij of zij de confrontatie aan kunnen gaan met een werkelijk gênante cultureel schandaal, iets waar we allemaal wel over durven te klagen sinds het bestaan van de hashtag. Misschien dat we dan een keertje verder komen en niet meer zo hysterisch reageren op het zien van een glimps van Rihanna’s tepels – de dubbele standaard die de Amerikaanse televisiezender CBS erop nahield is tekenend: naar aanleiding van RiRi’s zeer bescheiden doch zichtbare tepels zond de zender het nummer dat ze van haar gebruikten voor het intro van ‘Thursday Night Football’ niet meer uit, terwijl ze lieverdje Chris Brown wel elk jaar terugvragen om op te treden bij de Grammy’s.

Waar 2015 behoefte aan heeft zijn popsterren die als controversieel worden gezien omdat ze het publieke discours proberen te doorbreken, omdat ze een discussie teweegbrengen die niet de zoveelste variant is op een gesprek dat we al jaren voeren, en ook omdat ik het niet aankan om dit jaar weer te moeten toekijken hoe een of andere middelmatige gast met saaie, inwisselbare nummers alle awards wint, puur en alleen omdat niemand echt iets op hem heeft aan te merken.

Dat gezegd hebbende – de eerste en grootste (of toch kleinste?) discussie van dit jaar gaat over de echtheid van de bobbel in Justin Biebers CK-onderbroek, dus ik geloof dat ik nog even geduld moet hebben.

Volg Emma op Twitter: @emmaggarland.