FYI.

This story is over 5 years old.

Muziek

We spraken Martha Canga Antonio over Brussels nieuwste gangsterfilm 'Black' en haar rapgroep

Met haar band $oul' Art maakte ze ook nog eens drie nummers voor de soundtrack.

Geen enkele film heeft het brave België ooit zo door elkaar geschud als Black. Verschillende zalen wilden de film niet vertonen omdat ze vreesden voor rellen, en toen de film op 11 november in première ging, gebeurde dat ook. Black gaat over jongerenbendes in Brussel, maar het thema van de film was niet de aanleiding voor de relschoppers om los te gaan op de politie. Dat was omdat ze minderjarig waren en ze de 16+-film niet in mochten.

Advertentie

Black is geïnspireerd op het waargebeurde verhaal van Mavela, een Congolees meisje dat in de bende The Black Bronx terecht komt. Als ze gearresteerd wordt wegens diefstal, leert ze in het politiekantoor Marwan kennen, een Marokkaan uit de bende 1080, de postcode van Molenbeek. De twee worden verliefd, maar liefde tussen een Marokkaan en een zwarte Congolees is verboden, zeker als die ook nog eens in verschillende bendes zitten. Wat volgt is de rauwste film die ooit in België is gemaakt. Tegelijkertijd toont Black ook een Brussel en België dat tot nu toe nooit zichtbaar was: België met kleur. De regisseurs plukten de acteurs van de straat omdat klassieke castingbureaus bijna alleen maar blanken op de lijst hadden staan. Black is vooral een aanklacht tegen hokjesdenken. Voor de première in Amsterdam vorige week sprak ik met Martha Canga Antonio – zij speelt de rol van Mavela en heeft met $oul’ Art ook een eigen band. Gezien het thema van de film verwachtte ik een stoere vrouw met een mond zo groot als Tokio, maar ik kwam tegenover een alleraardigst meisje te zitten dat mij met een enkel woord en een ontwapende glimlach over de film en haar band vertelde, en over de overeenkomsten daartussen.

Noisey: Ha Martha! Hoe was het voor jou om als amateur ineens aan zo’n groot project mee te werken?
Martha: Het was een keileuke ervaring, en ik sta nu ineens in Paradiso! Ik wist wel dat het een grote impact ging hebben, want iedereen in Vlaanderen kent het boek [Black is een van de vele titels van de populaire, Vlaamse jeugdboekenschrijver Dirk Bracke] en ik wist dat het een film zou worden zoals we die nog nooit hadden gezien. Ik ben trouwens niet van straat geplukt – ik hoorde dat Bilal en Adil [regisseurs van Black, red.] hiermee bezig waren en ik wilde per se meedoen, al was het maar als figurant. Ik stuurde drie mails maar kreeg maar geen uitnodiging voor een casting. Uiteindelijk vond ik een telefoonnummer en belde ze op: “Ja hallo, wanneer mag ik komen?” En toen mocht ik komen.

Advertentie

Wat sprak je dan zo aan in het verhaal?
Het was gewoon een heel ander verhaal dan andere Vlaamse boeken. Alleen al het hoofdpersonage, een vijftienjarig Congolees meisje dat in Brussel woont, is helemaal anders dan in andere boeken, net als het feit dat de film door twee jonge regisseurs gemaakt is. Dat zij mensen zonder ervaring een kans wilden geven, maakt het helemaal bijzonder.

Hoe kan je je als braaf meisje uit Mechelen identificeren met een bendelid uit Brussel?
Braaf is een groot woord, maar ik heb inderdaad nooit met bendes te maken gehad. Persoonlijk volgde ik gewoon het verhaal van een puberend meisje. De bendewereld is gewoon haar milieu, dat kan ze niet controleren, maar haar manier van denken is wel iets waar ieder meisje of iedere vrouw zich mee kan identificeren.

Black gaat over jongeren met buitenlandse roots die bij een bende gaan omdat ze het gevoel hebben nergens bij te horen. Heb je dat gevoel ook wel eens gehad?
Je pubertijd is de periode waarin je heel extreem kan worden; sommigen worden heel erg metal, anderen emo, opeens heeft iedereen dezelfde schoenen aan. Je wilt gewoon ergens bij horen, dat is bij iedereen zo. Pas als je ouder wordt begin je je eigen ding te doen en je eigen weg te vinden. Je hoeft het niet zo ver te zoeken. Wat Mavela voelt, is voor iedereen wel herkenbaar.

Kendrick Lamar zei ooit eens over bendes en racisme dat het hypocriet is om als bendelid te verwachten dat mensen je niet mogen discrimineren, omdat je jezelf en je ‘rasgenoten’ niet eens respecteert.
Het verhaal van een bende is eigenlijk een verzameling van duizend verhalen. Iedereen heeft zijn eigen rede om in een bende te zitten. Een bende is niet de juiste oplossing om met stigma’s om te gaan, maar sommigen kennen niet anders. Soms zit iemands vader, oom of broer in een bende, dus is het voor hen normaal om gestigmatiseerd te worden en daarom een haatrelatie met de buitenwereld te hebben. Ik snap Kendrick wel, maar het ligt iets moeilijker dan gewoon in een bende stappen omdat je gediscrimineerd wordt.

Advertentie

In Black heb je de Marokkaanse bende van Marwan, wat een kliekje vrienden is dat handtassen van oude vrouwtjes steelt. Daarnaast heb je een zwarte bende die gewapende overvallen pleegt. Doen de regisseurs niet ook aan hokjesdenken door de verschillen tussen de Marokkaanse en zwarte bendes zo groot te maken?
Er zijn extreme bands zoals The Black Bronx, maar er zijn ook bendes die kleine dingen stelen. Uiteindelijk gaat het erover dat in welke bende je ook zit, je telkens die wereld wordt ingezogen en er niet zomaar uit kan stappen. Ik snap dat mensen zeggen dat Adil en Bilal Marokkanen willen beschermen omdat ze zelf Marokkaans zijn, maar er komen maar twee bendes voor in de film dus er moesten bepaalde keuzes gemaakt worden. Ze wilden gewoon tonen dat er verschillende soorten bendes zijn en het voor zo veel mogelijk mensen herkenbaar maken. Het verhaal van Mavela is waargebeurd, alle dingen die je ziet heeft ze echt meegemaakt, dus je kan niet gewoon de rollen omdraaien. Dat wil niet zeggen dat er geen Marokkaanse bendes zijn die nachtwinkels overvallen.

Denk je dat mensen in Nederland zich kunnen identificeren met een film over een Belgische stad?
Jazeker, vooral door het verhaal. Ik denk dat mensen in het buitenland de film wel kunnen waarderen. In België ligt het heel gevoelig omdat het zich afspeelt op een plek die mensen kennen. Hoe verder je van Brussel woont, hoe meer je je op het verhaal kan focussen en kan zien wat voor een geweldige film het is.

Advertentie

Hoe kijk je terug op de heisa voorafgaand aan de Belgische première van Black?
Uiteindelijk was het goede reclame, maar het was vooral spijtig. Er waren zo veel vooroordelen en stereotypes mee gemoeid. Bioscoopzalen zeiden dat ze de film niet wilden tonen omdat zwarten en Marokkanen op elkaar zouden springen. Er werd ook naar ruzie gezocht. De dag van de release stonden er voor de deuren van sommige zalen agenten met honden, dan is het ook gewoon uitlokken.

Denk je dat Black in de twee maanden dat-ie uit is een verschil heeft kunnen maken?
Er is meer tijd nodig. Mensen moeten het zien, het verwerken en erover praten. Maar op lange termijn kan er wel verandering komen. We krijgen veel positieve reacties van Brusselse jongeren die het Brussel zagen zoals zij het kennen, met meer kleur en met al die verschillende verhalen die er in de stad zijn. Ik ging vroeger naar de kapper in Matonge, de wijk van de zwarte bende in Black, en sinds Black bekijk ik het wel anders. Ik zag vroeger wel al dat mensen bleven hangen bij de ingang van het winkelcentrum daar, maar ik lette daar niet echt op. Nu snap ik wat er echt gebeurt.

Je speelt ook in een band. Heb je het gevoel dat er, zoals er te weinig gekleurde acteurs zijn, te weinig kleur is in de muziekwereld?
Zeker! En België is een speciaal geval; in België heb je al de opsplitsing tussen Vlaanderen en Wallonië. Je hebt een Vlaamse scene en een Waalse scene en dan heb je ook nog eens te weinig kleur. Er is heel veel talent, overal, maar dat zie of hoor je nooit.

Advertentie

Fresku startte onlangs in Nederland de discussie dat zwarte muziek niet op de Nederlandse radio te horen is.
Ja, dat is ook zo. En Nederland loopt dan nog vooruit op België. Qua hiphop, qua platformen, qua publiciteit is Nederland al drie stappen verder. In België lijkt de situatie soms hopeloos, want er is geen eenheid – iedere stad heeft zijn eigen scene. Je kan niet praten over Belgische hiphop, alleen maar over Antwerpse hiphop of Brusselse hiphop.

Met je band $oul’ Art proberen jullie daar iets aan te doen door in het Nederlands, Frans en het Engels te rappen. Waarom?
Sowieso rapt iedereen in de taal die hij of zij het best beheerst; de Franse rapper kan gewoon het best Frans. We wilden driekwart van de band niet forceren om in een taal te rappen die ze niet beheersen, en toen merkten we dat we als Vlaamse band in Wallonië werden opgepikt. Het is gewoon muziek en dat hoef je niet altijd te begrijpen – hoe veel mensen luisteren naar Amerikaanse rappers zonder dat ze iets van de tekst snappen? Je moet het gewoon voelen.

Heeft Black het publiek van $oul’ Art doen groeien?
Ja, het heeft wel geholpen. Shout out naar Black! Niemand kende mij persoonlijk, maar ineens hoorden mensen dat het meisje van Black een band had en gingen ze het checken.

Heb je door op te treden met $oul’ Art minder stress gehad om in Black te spelen?
Als ik zing heb ik veel stress, bij het acteren juist helemaal niet. Iedere keer als ik zing sta ik op mijn benen te bibberen en komt er soms zelfs niks uit.

Advertentie

Vertellen Black en $oul’ Art hetzelfde verhaal?
Iedere rapper van $oul’ Art heeft zijn eigen verhaal en dat is in Black ook zo. In The Lion Doesn’t Sleep zingen we dat je moet oppassen met wie je rondhangt en in Black wordt Mavela in de bende getrokken door haar neef, dus soms lopen die verhalen wel in elkaar over.

Wat staat het dichtst bij jezelf, de muziek of het acteren?
Wat ik heb geleerd bij $oul’ Art is eerlijk zijn tegen jezelf. Als je iets voelt moet je dat vooral niet tegenhouden. Hoe verdrietig of depri dat ook mag zijn, je schrijft het gewoon op. Bij het acteren was dat soms ook zo. Soms dacht ik: als ik deze gevoelens moet opbrengen, moet ik te diep graven en daar wil ik niet naar toe. Maar net als bij muziek moet je gewoon alles geven.

Wat is het moeilijkst om los te laten op het einde van de dag: een rol als die van Mavela of een persoonlijk lied?
Het hangt er vanaf – ik kan een liedje opnemen en dat voor mezelf houden. Maar als je het vrijgeeft kan je niet aan iedereen persoonlijk gaan uitleggen wat je ermee bedoelt, dus komen mensen met eigen interpretatie. Vanaf dat moment moet je dat gevoel en dat lied durven loslaten. Bij Black was dat anders, daar moest ik mezelf als persoon loslaten. Het is een heel ander proces: ik gaf mezelf bloot, maar toch was ik iemand anders. Als ik zing ben ik mezelf, dan ben ik Martha.

Heb je nog hoop voor de toekomst, nu blijkt dat een film over racisme en hokjesdenken in 2015 nog altijd actueel is?
We hebben gewoon geen keuze. Wat als Angela Davis, Nina Simone, Rosa Parks of Malcolm X hadden gezegd: ‘Fuck, er is geen hoop meer’. Of het nou hopeloos lijkt of niet, je moet de hoop erin houden. En als je het even niet meer weet, zijn er mensen als Fresku en Kendrick die zeggen dat je moet blijven gaan.

Wil je ook zo’n rolmodel zijn?
Echt een rolmodel weet ik niet. Ik wil wel een Fresku of een Kendrick zijn want dat zijn mensen die gewoon doen wat ze willen en daardoor een rolmodel zijn. Ik wil gewoon Martha zijn, en als ik daardoor mensen kan inspireren en hoop kan geven, dan wil ik dat heel graag.

Check $oul' Arts facebookpagina voor hun uberchille muziek en tourdata.