Wat zit er nou echt in je xtc?

In tegenstelling tot de koekjes die je gisterenavond opat nadat je iets te laat en dronken thuiskwam, of de boterham met pindakaas die je vanochtend smeerde, wordt xtc niet geleverd met een etiket met daarop de inhoud van je pilletje. Dus wanneer je xtc of molly (de zogenaamd puurdere equivalent van xtc) meeneemt naar een festival, de club, of de verjaardag van je buurman, is het moeilijk inschatten hoeveel percentage mdma er nou precies in zit, als het er überhaupt al in zit. Pure mdma is de actieve stof die je een gevoel van euforie geeft, maar zoals bij alle drugs die je van een random gast koopt, weet je niet zeker wat je nog meer allemaal binnen krijgt en is dus elke pil die je popt een risico.

Het aantal drugsdoden op Amerikaanse muziekfestivals neemt de afgelopen jaren toe: in 2013 werd de derde dag van het Electric Zoo festival in New York gecanceld vanwege twee xtc-doden, en vorig jaar waren er twee drugsdoden op het Electric Daisy Carnival in Las Vegas. En de drie doden die vorig jaar tijdens ADE vielen, staan bij alle Nederlanders nog vers in het geheugen. Dat wat op festivals doorgaat voor mdma kan soms iets totaal anders zijn.

De meeste festivals sluiten nog altijd hun ogen voor de slechte drugs die er binnen de muren van hun festival in omloop zijn, noch laten zij testkits toe die ongelukken met slechte drugs kunnen minimaliseren.

Dus hebben Amerikaanse xtc-gebruikers het heft in eigen handen genomen en hun pillen onder de loep genomen, en ze delen die data voornamelijk op twee websites: PillReports en EcstasyData. Project Know, een organisatie die drugsvoorlichting geeft, publiceerde onlangs een rapport over de meest voorkomende bestanddelen in xtc. Het onderzoek is gebaseerd op meer dan 25.000 samples van xtc-pillen over een periode van tien jaar, afkomstig van bovengenoemde websites.

De resultaten geven een interessant inkijkje in de samenstelling van een pil per land. Zo blijkt een pil in Canada de minste mdma te bevatten, en de Nederlandse pil de meeste. Uit Australië en de UK komen de meeste pillen die PMA (of PMMA) bevatten, een stof die in verband wordt gebracht met recente xtc-doden. Een lage dosis PMA – ook wel ‘Dr Death’ genoemd – zorgt voor eenzelfde effect als mdma, maar bij een hogere dosis kan het leiden tot hartkloppingen en oververhitting. Het aantal pillen met PMA was relatief zeldzaam, minder dan één procent van alle samples bevatte de stof: 3 van de 3400 op PillReports en grofweg 100 van 23.500 op EcstasyData.

We spraken met Jon Millward, de freelance datajournalist die het onderzoek leidde en het rapport heeft geschreven, en vroegen hem om uitleg over zijn data en of hij nou echt kon vertellen wat er in onze pillen zit. Voor het complete onderzoek, dat Jagged Little Pill heet, kijk je hier.

Noisey: Wat voor informatie vinden we terug in dit rapport?
Jon Millward: Het rapport is gebaseerd op twee databases van xtc-verslagen. Eentje, Pillreports, is ontwikkeld door gebruikers zelf, die vertelden over hun ervaringen of de pillen testten met een kit. De ander is wat officiëler, of in ieder geval wat betrouwbaarder omdat het gebaseerd is op labonderzoek: EcstasyData. In totaal hadden we zo’n 25.000 analyses.

Wat vind jij van een database als PillReports, die volledig vanuit gebruikerservaring is opgezet? Sommige xtc is met testkits geanalyseerd, maar veel is ook op gevoel opgeschreven. Hoe precies zijn dit soort rapportages volgens jou?
Dat is zeker opvallend inderdaad. Veel van die data-analyses waren alleen op consumptie gebaseerd of juist alleen op testkits, en sommige op beide. PillReports is eigenlijk een soort van gemiddelde van duizenden rapporten, vooral om een idee te krijgen, maar het is natuurlijk niet scheikundig betrouwbare info. Je kunt in de lijstjes van mensen zien dat ze het nooit over cafeïne of andere activerende ingrediënten hebben, alleen over mdma of mdxx, wat een mdma-achtige substantie is.

Maar de mensen op PillReports lijken wel gelijk te hebben in de hoeveelheid pillen waarvan zij vermoeden dat er mdma in zit: dat is namelijk precies evenveel, ongeveer een derde, als uit de resultaten van EcstasyData blijkt. Dus ik zou zeggen dat ze betrouwbaarder zijn dan je zou denken van subjectieve data. Ze zijn bijna een soort fijnproevers, ik was onder de indruk van hoe precies hun analyses waren. Ze hebben het, net als een wijnkenner bijvoorbeeld, over de textuur, over hoe lang het duurt voor het inslaat, en meer van dat soort dingen.

Het is verbazingwekkend dat mensen die net onbekende drugs hebben genomen in staat zijn om het zo helder en precies te kunnen analyseren.
Ja inderdaad, maar ik denk dat je met mdma net wat makkelijker scherp kunt zijn dan op andere drugs.

Dus mdma is wat je moet willen in je xtc-pil. Maar als ik naar de percentages kijk is dat juist relatief laag – behalve in Nederland. Wat zit er dan nog meer in zo’n pilletje?
Als je kijkt naar de data van EcstasyData, die betrouwbaarder is omdat je precies weet wat erin zit, zie je dat maar één derde van de pillen alleen mdma bevat. Ook zijn er veel pillen met cafeïne, vaak als filler, waarschijnlijk om de ervaring een beetje te versterken en de gebruikers het idee te geven dat ze waar voor hun geld krijgen, terwijl dit dus niet zo is. Daarnaast vind je veel amfetaminen of andere mdma-achtige substanties als MDA of MDEA, stoffen waarvan mensen – vooral bij PillReports – eerlijk toegeven dat ze het verschil niet merken.

Hoe komen die stoffen in xtc? Met opzet of door slechte productie?
Vaak met opzet, soms door slechte productie of door naïeve farmaceuten. In het rapport van EcstasyData wordt gezegd dat het soms komt omdat het een bijproduct is, maar meestal komt het doordat men een balans tussen kosten en kwaliteit van een product probeert te krijgen. Zoals het er nou eenmaal toegaat in de zakenwereld.

Zijn er weleens mensen out of dood gegaan door pure mdma?
Dat is zo interessant aan die mediaverslagen, die sensationelere stukken. Ze hebben het allemaal helemaal mis. Het is juist uitzonderlijk dat iemand aan mdma overlijdt. Twee jaar geleden was er een geval van een jongen die stierf nadat hij een dozijn pillen had geslikt – maar zoveel zou je sowieso nooit moeten nemen. Meestal neemt iemand een pilletje, merkt dat er in het eerste uur niks gebeurt en neemt dan vervolgens nog een, en dan nog een. Waar ze dan aan onderuit gaan is de stof PMA of PMAA, niet omdat het een gifstof is maar omdat het je uitdroogt. Vooral door lichamelijke oververhitting en te hoge hartslag, en dat kan je fataal worden. In een hele lage dosis is pure mdma niet schadelijk en ook niet gevaarlijk, vooral niet vergeleken met andere drugs.

Maar je zegt dat PMA of PMMA dus wel gevaarlijk is? Wat is dat?
De bijnaam van die stof is ‘Dr.Death’, en het imiteert bepaalde effecten van mdma. Die stof komt niet vaak voor hoor, dat staat ook in het rapport.

Het lijkt erop dat maar een half procentje van alle pillen het bevat.
Ja, het zal nooit 50/50 worden.

De studie verzamelde data in een periode van tien jaar. Wat voor trend viel er in die periode te zien?
Het meest opmerkelijke was het verschil tussen de landen. In Canada werd meer speed dan mdma in de xtc gestopt. Je ziet het ook aan de reacties op PillReports, het wordt steeds vaker genoemd, het overheerst daar steeds meer. De vijf landen waar we naar keken waren over het algemeen redelijk stabiel. In Nederland bevatte de pillen het meest mdma, in Canada het minst, en de andere landen zitten daartussen – Engeland en Australië wisselden steeds van plaats.

We hebben ooit iemand geïnterviewd die een documentaire heeft gemaakt over drugsgebruik op muziekfestivals. Wat hij vertelde was dat drugskits op festivals verboden zijn, ondanks dat ze juist erg goed van pas zouden kunnen komen. Maar het argument is dat je daardoor laat zien dat er inderdaad drugs wordt gebruikt.
En dat is gestoord.

Wat kun je na dit onderzoek zeggen over wat de beste manier is om erachter te komen wat er in je pillen zit, zonder dat je een kit gebruikt?
Nou, ik zou je naar een van deze websites verwijzen, want ze zijn een soort actuele naslagwerken, ze worden constant bijgehouden. De reden waarom PillReports geen poeders test is omdat je door de manier waarop pillen gedrukt worden kunt achterhalen door wie ze gemaakt zijn. Dat is erg handig. Dus, als je geen kit kan krijgen is het goed om een van die websites te raadplegen. Daar zijn ze voor, en ze helpen met het beperken van het risico dat je een verkeerde pil neemt. Natuurlijk is het ook goed om te weten waar je ze vandaan haalt. Niet om echt advies te geven of zo, maar ik zou zeggen dat het beter is om ze online te kopen dan via een of ander persoon. Behalve als je diegene kent natuurlijk. Ik bezocht laatst de site Evolution, die recent weer uit de lucht is gehaald, en dat was echt bijna een soort Amazon voor drugs.

Zitten er ook weleens placebo’s tussen die helemaal niks bevatten?
Nee – wat het meest voorkomt is dat iemand methylone of een andere amfetamine slikt die erg lijkt op mdma wat betreft de effecten, dan denken ze echt dat ze mdma hebben genomen terwijl dat het dus niet is. Als ze dan een keer een echte mdma-pil nemen, dan denken ze juist dat die een beetje raar is. Maar nee, er zijn maar weinig pillen die helemaal geen activerende middelen bevatten.