Waarom kan The Weeknd z’n gezicht eigenlijk niet voelen?

Martin T. Hadley is een depressieve filosoof en artiest die geen nummer kan horen zonder gekweld te worden door de existentiële wanhoop die uit de songteksten van hedendaagse pop sijpelt. Voor Noisey onderzoekt hij de filosofische vraagstukken uit een aantal van onze favoriete nummers. Als eerste aan de beurt: “Can’t Feel My Face” van The Weeknd.

Dit is een deprimerend nummer, als je bedenkt dat de metaforische lading– ongetwijfeld bedoeld is om de wanhopige hartstocht van The Weeknd voor zijn geliefde weer te geven– niet veel meer inhoudt dan een wanhopige, vernietigende cocaïneverslaving. Je zou dus kunnen concluderen dat Can't Feel My Face gaat over afhankelijkheid, wanhoop, mateloosheid, eenzaamheid en de daaraan overduidelijk gerelateerde angst, treurnis en uiteindelijk het sterven van een onfortuinlijke, pijnlijke dood.

Maar dat is helemaal niet interessant! Als jij daar wel in geïnteresseerd bent, stel ik voor dat je je laptop dichtklapt en een vreugdeloze verhandeling van een strontvervelende Franse filosoof gaat lezen. Wél interessant aan dit sensuele, hartverscheurende nummer, is deze regel:

I can't feel my face when I'm with you, (but I love it, but I love it)

Hier lijkt geen twijfel over te bestaan: The Weeknd geeft aan dat er iets is, en dan bedoel ik zijn gezicht, dat hij niet kan voelen (en dat ‘ie die afwezigheid van zo’n sensatie waanzinnig chill vindt). Aangezien we net hebben ontdekt dat de metaforische lading van het nummer niet al te subtiel van aard is, vermoed ik dat hij het heeft over het verdovende effect van cocaïne.

Cocaïne werd voor het eerst gebruikt rond 1880 en wel als een lokaal verdovingsmiddel. Freud lustte er overigens wel pap van. Samen met Carl Koller, een oogarts die het verdovende effect van cocaïne ontdekte, was Freud een grootverbruiker van het spul. Na een snuifje bestookten ze dan elkaars ogen met naalden om te bewijzen dat cocaïne echt ontzettend goed verdooft. Dat doen de meeste mensen tegenwoordig niet meer. Tegenwoordig gebruiken de meeste mensen het tijdens feestjes in een poging zich niet meer als hun lamlendige, weerzinwekkende zelf te hoeven voelen.

Met dat in ons achterhoofd kunnen we bedenken dat The Weeknd zegt dat hij voelt dat zijn gezicht verdoofd is. Maar wat is verdoofdheid dan precies, en wat betekent het als iemand zegt dat hij verdoofdheid voelt? Misschien is de ervaring van verdoofdheid juist de afwezigheid van gevoel. Als hij zijn gezicht van buitenaf zou kunnen voelen (ook wel bekend als exteroceptie), zoals een blinde het standbeeld van een andere getormenteerde zanger kan voelen, is het een ander verhaal. Maar ik denk dat hij het minder heeft over die exteroceptieve Lionel-sensatie en meer over de manier waarop je je gezicht kunt voelen van binnenuit. En dat hij dat dus niet kan.

​
Dat je je lichaam van binnenuit kunt voelen heeft ook een naam: interoceptie (joh!). Als deze omschrijving nog niet helemaal doordringt, denk dan even aan hoe het voelt als je bloost of als je hoofdpijn hebt. Waarschijnlijk is verdoofdheid dus niets meer dan de afwezigheid van interoceptieve zintuiglijke sensaties, een beetje zoals duisternis niets anders dan de afwezigheid van licht is. Toch lijkt dat bij The Weeknd niet helemaal te kloppen, want er is dus wel iets dat hij ervaart wat hem vertelt dat hij zijn gezicht niet voelt.

Wat The Weeknd dan wel bedoelt blijft nogal mysterieus. Daarom zocht ik de Londense neurowetenschapper Sam Gilbert op, die me uitlegde dat onze hersenen ons niet continu wijzen op de constante factoren in onze omgeving. Als je bijvoorbeeld in een auto gaat zitten, ruik je in het begin nog de geur van het interieur. Na een tijdje merk je die geur niet meer op: je hersenen geven die informatie niet de hele tijd opnieuw aan je door. Maar zo kun je ook ineens ontdekken dat je koelkast ineens niet meer zoemt: juist omdat je gewend was aan het continue gezoem, valt de plotselinge afwezigheid daarvan wel op. Misschien dat verdoofdheid daarom als een sensatie op zich kan worden ervaren, terwijl de daadwerkelijke sensatie afwezig is.

Ik ga er trouwens niet van uit dat The Weeknd serieus doelt op het gebrek aan zintuiglijke sensaties in zijn gezicht. Waarschijnlijk wil hij gewoon de verschrikkelijke buitenwereld en de eindeloze stroom van wanhoop die het veroorzaakt, heel eventjes niet voelen. Misschien dat hij daarom, in één van de meest vrolijke deuntjes van dit jaar, zingt:

And I know she'll be the death of me, at least we'll both be numb

And she'll always get the best of me, the worst is yet to come