Niemand lijkt iets te geven om verkrachtingen op festivals

Seksuele intimidatie en aanranding komen ook op festivals voor. Waarom doen festivalorganisaties niet meer om vrouwen te beschermen?

Sarah* was zestien toen ze werd verkracht door een onbekende op een festival. Ze had MDMA genomen met haar vrienden, maar voelde er niet veel van en ze besloot om terug naar haar tent te gaan. Onderweg kwam ze een jongen tegen die ze eerder op de avond had gesproken op de dansvloer. Ze flirtten een beetje en liepen samen naar de camping, waar ze begonnen te zoenen. “In het begin wilde ik wel seks met hem, maar toen duwde hij mijn benen zo ver uit elkaar dat ik dacht dat ik doormidden zou breken. Ik vroeg meer dan drie keer of hij wilde stoppen, maar dat deed hij niet. Het enige wat ik kon doen was stil blijven liggen en wachten tot het voorbij was.”

In 2013 werden er voor een onderzoek in Engeland meer dan drieduizend bezoekers gevraagd werd wat ze leuk vonden aan festivals. ‘Muziek’ en ‘ontsnappen aan het dagelijkse leven’ stonden bovenaan het lijstje. Het rapport toont aan dat de combinatie van escapisme en ‘het gevoel van saamhorigheid’ deze evenementen voor bezoekers aantrekkelijk maken. Maar hetzelfde gevoel van een veranderde realiteit kan aanranding of verkrachting zo onverwachts maken. “Ik denk dat mensen festivals zien als een idyllische plek,” zegt Sarah. “Maar in werkelijkheid is het net de gewone wereld, er lopen hier ook mensen rond die in staat zijn om anderen pijn te doen.”

Een paar weken geleden was ik bij Secret Garden Party, een vierdaags festival in Cambridge dat net zoveel aandacht heeft voor hedonisme en kleding als voor muziek. Nadat ik in mijn doorzichtige outfit op een podium had gedanst, wankelde ik alleen in het donker terug naar mijn tent. Zonder erbij stil te staan dat ik misschien in gevaar kon zijn. Een paar dagen later kwam ik erachter dat een meisje de nacht ervoor op het festivalterrein was verkracht.

Ondanks dat seksueel geweld op festivals minder vaak voorkomt dan diefstal of drugsgerelateerde wandaden, staat het incident op Secret Garden Party niet op zichzelf. Er is een reeks narigheid op allerlei festivals in Groot-Brittannië, en het gaat van metalweekenden tot raves en kunstzinnige folkevenementen. Er waren dit jaar drie seksuele misdrijven op Glastonbury, vorig jaar waren dat er twee. Tijdens Reading Festival werden vorig jaar twee mannen gearresteerd voor het verkrachten van een vrouw. Op datzelfde festival werd in 2009 ook iemand verkracht. Een mannelijke verpleger werd onlangs veroordeeld voor het aanranden van twee bewusteloze vrouwen bij de EHBO-tent op Wilderniss in Oxfordshire, in 2013. Een zestienjarige jongen werd veroordeeld voor het aanvallen van een twaalfjarig meisje op Secret Garden Party in 2010. In datzelfde jaar vertelden twee vrouwen aan de politie dat ze waren verkracht tijdens Latitude in Suffolk. Een van de slachtoffers werd door een groep mannen vastgegrepen toen ze van de camping naar het toilet liep.

Dit is waarschijnlijk nog maar het topje van een zeer onsmakelijke ijsberg. Uit een studie in Engeland in 2013 bleek dat 85 procent van alle serieuze seksuele delicten niet bij de politie wordt gemeld. Bij hulporganisatie Rape Crisis komen noodoproepen binnen van slachtoffers van seksueel geweld, waaronder ook van mensen op festivals. Hulplijncoördinator Dr. Fiona Vera Gray legt uit: “Sommige vrouwen maken zich zorgen over het feit dat ze drugs of alcohol hebben gebruikt. Ze zijn bang dat ze niet serieus worden genomen. Soms is het ook lastig om alles precies te herinneren.”

De nare gewoonte om seksueel geweld te bagatelliseren, normaliseren, negeren of belachelijk te maken, is nu ook de festivalpoorten binnengedrongen. Neem bijvoorbeeld de eikel die afgelopen april op Coachella een T-shirt droeg met de tekst ‘eat, sleep, rape, repeat’. Vrouwelijke festivalgangers die ik sprak zeiden dat jongens op ze spuugden, denigrerende dingen riepen en dreigden om hun tent ‘onder te spuiten.’ Dit soort gedrag kan ervoor zorgen dat slachtoffers niet naar voren durven te komen.

“We moeten een omgeving creëren waarin vrouwen gerespecteerd worden,” zegt Dr. Gray. “En waar alle vormen van seksueel geweld – inclusief seksuele intimidatie, nare grappen en discriminerende opmerkingen over het vrouwelijke lichaam – niet worden getolereerd.”

Fleur Gardiner, Safeguarding Adults Board Manager van de gemeenteraad op het Isle of Wight, waar Bestival plaatsvindt, legt uit dat de gemeente begon met het creëren van meer bewustzijn, maar de strategie wijzigde toen meer en meer mensen over hun ervaringen van seksueel geweld vertelden. De organisatie beschikt nu over een onafhankelijk seksueel geweldadviseur, misbruikexperts en verpleegkundigen.

“In een ideale wereld zouden alle festivals onze initiatieven steunen, maar dat is helaas niet het geval” zegt Gardiner. “Het is een feit dat wanneer je het bewustzijn verhoogt en steun biedt, slachtoffers er meer naar op zoek gaan. Maar het kan ook lijken alsof er meer incidenten plaatsvinden. Ik denk dat evenementen zich zorgen maken om te worden neergezet als een festival waar seksueel misbruik voorkomt. Maar als je onze benaderingen omarmd, maken ze juist een veiligere plek van het festival.”

Dave Boardman, consultant van actiegroep White Ribbon, runt een campagne om meer podia en festivals de volgende belofte te laten doen: wees nooit schuldig aan het plegen, bagatelliseren of verzwijgen van geweld tegen vrouwen. Hij legt uit dat ze festivalorganisaties en vrijwilligers willen trainen om situaties te herkennen en ervoor zorgen dat alle incidenten worden onderzocht en gerapporteerd.

“Er gebeuren veel dingen op festivals die organisaties niet willen publiceren. Wij willen juist dat ze publiekelijk hun problemen toegeven en duidelijk maken wat ze ertegen gaan doen” zegt hij. “We willen dat de hele muziekindustrie openlijk spreekt over dergelijke problemen. Dat is de eerste stap om ze te bestrijden. De muziekindustrie moet het niet erger maken door te doen alsof het losstaande incidenten zijn.”

Maar er zijn ook andere redenen voor de stille aanpak van festivalorganisators. Laura* is een insider in de muziekindustrie die werkzaam was bij een festival waar het gerucht ging dat er een verkrachting had plaatsgevonden. “Onze eerste reactie was om eerst het nieuws te controleren, en het daarna pas te verspreiden,” zegt ze. “Ik snap dat mensen het willen weten, maar het is bij gevoelige zaken belangrijk om de situatie op orde te hebben. We moeten er zeker van zijn dat het slachtoffer wordt beschermd en de politie de ruimte krijgt om hun taken op de snelste en meest effectieve manier uit te voeren. We willen geen geruchten verspreiden of paniek zaaien op het terrein.”

Een woordvoerder van MAMA, het bedrijft achter zowel Wilderness als The Great Escape in Brighton en Lovebox in Londen, voegt hieraan toe: “We nemen voorzorgsmaatregelen om zeker te zijn van de veiligheid van de festivalgangers. We werken nauw samen met de lokale politie en onze eigen veiligheidteams om een passend niveau van veiligheid en politieaanwezigheid op en rondom het festival te waarborgen.”

Het ding is dat terwijl festivalboekjes expliciet advies geven over diefstal en drugs, ze allemaal de woorden ‘verkrachting’ en ‘seksueel misbruik’ overslaan. Ze geven alleen een vaag advies over ‘niet alleen lopen’. Geen enkel boekje benadrukte het idee dat er toestemming moet zijn, voor je seks met iemand hebt.

De website van Latitude heeft bijvoorbeeld een lijst met genderneutrale persoonlijke veiligheidtips – waarin verkrachting en seksueel misbruik niet worden genoemd, maar er wel naar lijken te verwijzen. Tips die worden genoemd zijn: houd je hoofd erbij en gebruik niet teveel drank of drugs, wees zeer duidelijk over waar je ‘ja’ of ‘nee’ tegen zegt en als je iemand ontmoet, neem een foto van diegene met je mobiele telefoon en stuur die door naar een vriend.

“Het advies is zwaar beladen met een schuldgevoel,” zegt Nathalie Gordon – oprichter van de campagnegroep #ThisDoesn’tMeanYes. “Het lijkt alsof, wanneer je de regels niet volgt, het jouw schuld is dat er slechte dingen kunnen gebeuren.” Latitude reageerde niet op verzoeken om commentaar.

Voor Miranda* (25) leek het alsof zij de schuld kreeg nadat ze werd aangerand door een vriend, toen ze stomdronken in zijn tent lag. “Het is moeilijk om te herinneren wat er gebeurde, maar ik weet nog dat ik met mijn gezicht in het gras lag en de stewards aan mijn vrienden vroegen of ik drugs op had. Ze keken meer op me neer dan dat ze me wilden helpen” zegt ze. “Ik werd een paar uur later misselijk wakker en merkte dat mijn vriend me wilde betasten. Ik haatte dat ik zo dronken was en geen controle meer had. Ik had nooit gedacht dat iemand seks met me wilde hebben terwijl ik me in zo’n staat bevond.”

Het is veelzeggend dat zowel Miranda en Sarah het misbruik niet konden voorkomen door niet alleen door het donker te lopen. Waarom zouden vrouwen zich zorgen moeten maken over hun gedrag als ze naar een festival gaan om te ontsnappen aan de realiteit en lol willen hebben? Mannen zouden hier geen twee keer over na hoeven te denken. “Vrouwen (en mannen) hebben het recht om onverstandige keuzes te maken” zegt Fleur Gardiner. “Dronken worden, je kleren uitdoen, uit je plaat gaan en dansen met mensen die je nog nooit hebt ontmoet, zonder verkracht of misbruikt te worden.”

Veelzeggend is ook dat ze hun ervaringen niet aan de politie of festivalorganisatie hebben gemeld. Miranda zegt dat ze zich verantwoordelijk voelde voor haar acties en Sarah realiseerde zich niet eens dat ze op dat moment was verkracht. “Gedurende zes weken begreep ik niet helemaal wat er met me was gebeurd” zegt Sarah. “Het ging niet om de stereotype vreemdeling die met een capuchon in een donker steegje staat.”

“Het is voor iedereen belangrijk om meer bewust te raken van het feit dat dit soort mannen overal rondlopen” zegt Dr. Gray van Rape Crisis. “Aangezien niemand te allen tijde behoedzaam kan zijn, wat we overigens ook niet moeten willen in het leven, moet de verantwoordelijkheid voor het voorkomen van verkrachting bij de mannen liggen.”

Of, zoals Sarah stelt: “Vertel gasten dat ze geen eikels moeten zijn.”

*De namen in dit artikel zijn gefingeerd.

Dit artikel is afkomstig van Broadly, de site met nieuws voor vrouwen die er eigenlijk al lang had moeten zijn. Broadly komt binnenkort ook naar Nederland.