De Bangerz Tour van Miley Cyrus: wanneer seks niet langer verkoopt

Ik zag laatst een bizarre, x-rated show in een concertzaal ter grootte van de Ziggo Dome. Ik denk niet dat er eerder zo’n show als deze heeft plaatsgevonden. Buiten werden op videoschermen de concerten aangekondigd van Il Divo en Barry Manilow, terwijl binnen een 15 meter grote knuffelhond lazerstralen uit zijn ogen schoot, en op een gigantisch bed freaks en dwergen in elkaar verstrengeld lagen voordat ze een Glee-achtig gesynchroniseerd dansje doen. John Kricfalusi, de bedenker van Ren & Stimpy, debuteerde er met een aantal heftige animaties van dildo’s en dierenseks. Er was een paddotrip gaande waarin monsters voorbijkwamen in de stijl van Jim Henson en het publiek werd uitgenodigd om hartstochtelijk met elkaar te zoenen, met de kans te worden gefilmd door een voyeuristische, boven de menigte zwevende camera.

Het gaat hier niet om een erotiekbeurs, of een vaag nagebouwd themapark. Het gaat hier om de Bangerz tour, en bovenop die overweldigende kakafonie aan gekte zit Miley Cyrus.

De show begint met Miley die zichzelf betast op de motorkap van een auto, waarna ze op een agressieve manier naar haar kruis graait en naar het publiek schreeuwt “mind your business, stay in your lane bitch, I’m a southern belle, I get crazier than hell.” Iets later vliegt ze door de zaal op een gigantische hotdog en is ze op een video te zien met de mond gesnoerd, tape op haar borsten en bloemen die uit haar anus steken.

Cyrus wordt vaak beschuldigd van oppervlakkige stunts enkel om de aandacht te trekken, en misschien is dat ook wel precies haar intentie wanneer ze op een awardshow of in een tv-programma verschijnt. Maar na het zien van haar Bangerz’ show, wordt duidelijk dat het haar doel is om iets veel groters te scheppen: een wereld waarin mediagekte, waanzin, levensgrote teddyberen, gonzo kunst, hyperseksualiteit en kinderlijke naïviteit naast elkaar kunnen bestaan. In deze show extravaganza nemen de animaties van Kricfalusi en de kostuums van Roberto Cavalli een centrale plek in. Cynisme is niet het doel, het gaat erom de vijand te overwinnen met de spanning die het kijken naar neukende reuze teddyberen teweegbrengt.

De enige momenten van rust in deze Disneyland peepshow worden gevuld met vieze taal uit de mond van Miley. Ze heeft het over de voordelen van wiet, en eist daarbij dat de mensen in het publiek jonko het podium opgooien. Ze verkondigt de nutteloosheid van antibiotica, en noemt de verpleegsters die haar dat probeerden te geven kutwijven. Ze kijkt de tieners op de eerste rij recht in de ogen aan, terwijl ze vertelt over haar favoriete porno. Ook hier lijken Mileys uitspraken een wanhopige poging tot aandacht, toch zijn ze eerder een weerspiegeling van haar onvermogen haar gedachtes en uitspraken te reguleren.

Als tiener trad ze al op voor duizenden fans, had ze te maken met zware opnameschema’s en moest ze altijd klaar staan voor interviews en de paparazzi. Onzekerheden en nervositeit heeft ze sindsdien zo’n beetje volledig moeten verbannen. De bijwerking hiervan, dat er bij haar totaal geen barrière meer bestaat tussen wat ze denkt en wat ze zegt, wordt nog eens mooi duidelijk in een interview dat ze vijf jaar geleden deed in de Jonathan Ross show. Haar mond is niets meer dan een uitlaatklep voor de druk in haar hoofd.

De kloof tussen wat de show volgens de makers zou moeten zijn (een high-art zoektocht naar wat muziek en erotiek zou kunnen zijn gepresenteerd in een vage stream of consiousness die eigenlijk vooral geschikt is voor een kritisch, volwassen publiek) en wat de realiteit ons uiteindelijk vertelt (een popconcert met voornamelijk kids in grote staat van verwarring en boze ouders) benadrukt alleen maar meer het surreële gehalte van de show. Het enige wat qua entertainment aan de Bangerz tour kan tippen, zijn de geschrokte reacties van de vaders in het publiek.

“Mensen worden geleerd op een zwart-wit manier naar dingen te kijken, zeker in kleinere steden. Ik verheug me er op om de tour naar plekken te brengen waar dit soort kunst niet snel geaccepteerd wordt, en waar kids niet snel met zoiets in aanraking zullen komen.” zei Miley eerder dit jaar. Critici geven haar in dit geval gelijk. Het regent vijf-sterren recensies. Maar het valt te betwijfelen of de duizenden ouders die hun kind meenamen naar de Bangerz tour ook het gevoel hebben dat ze na afloop een les over kunst hebben bijgewoond.

Miley kan doen alsof ze in een galerie in Brooklyn optreedt in plaats van in een arena vol met minderjarigen, maar ze kan moeilijk de tegenvallende ticketverkoop negeren.

Er waren meer dan genoeg lege stoelen en ze stond er maar één avond, wat ongebruikelijk is voor een artiest van haar grootte. Ditzelfde geldt voor de rest van haar Europese tour, veel van haar shows zijn nog niet uitverkocht. In de VS ging de ticketverkoop ook al niet lekker, helemaal nadat ze op tv besloot een jointje op te steken. Op het internet werden kaartjes aangeboden voor onder de normale prijs, in de hoop dat mensen nog iets van hun geld terug zouden krijgen.

Ook de albumverkoop valt tegen. Al wordt ze regelmatig in de media bestempeld als ‘persoon van het jaar’ en heeft ze twee van de best bekeken YouTube-videoclips op haar naam staan, haar album bereikte slechts nummer 71 op de lijst van best verkochte albums van vorig jaar in de UK. Wereldwijd deed haar album het ietsjes beter, maar kwam alsnog lang niet in de buurt van de top 20.

Hoe is dat mogelijk? Om te begrijpen waarom Miley zo weinig verkoopt, moet je al je (voor)oordelen over haar opzij kunnen zetten.

Cyrus gebruikt net als iedere andere vrouwelijke popster van de afgelopen dertig jaar seks om haar muziek te verkopen. Ze is eigenlijk gewoon een soort Madonna, maar dan wat grover, minder zelfbewust en met minder goede muziek. Wrecking Ball is een goed uitgevoerde, maar vooral oppervlakkige ballade die op de achtste plek staat van meest bekeken Youtube-video’s, maar dat komt echter alleen doordat je een poedelnaakte Miley heen en weer ziet slingeren. Miley weet op te vallen, omdat ze alles zoveel mogelijk naakt doet.

Ze heeft ongetwijfeld flink wat geld verdiend aan haar video’s. Wrecking Ball en We Can’t Stop hebben gezamenlijk meer dan een miljard views op de officiële Youtube pagina. Naar schatting komt dit uit op ongeveer 7,3 miljoen euro. Dat is geen bedrag om lollig over te doen, maar gezien de flinke uitgaven die komen kijken bij haar live optredens, persreputatie en algemene houding, zal ze meer moeten verdienen om het rendabel te houden. En dat is het punt waar het lastig wordt.

Het oude spreekwoord “sex sells” had nog echt betekenis toen er ook daadwerkelijk geld moest worden neergelegd om iets van de artiesten te kunnen zien. Vroeger kon je Madonna’s Sex boek niet bekijken zonder het te kopen, en je kreeg Deep Throat op geen mogelijkheid te zien tenzij je naar de bioscoop ging. Muziekvideo’s zijn natuurlijk altijd al gratis geweest, maar ooit dienden ze als advertenties zodat je vervolgens de muziek zou kopen. Tegenwoordig kan iedereen zo vaak als hij wil naar Wrecking Ball kijken, zonder ook meer enige interesse in de muziek van Miley te hebben. Iedereen kan tweeten over haar invloed op het hedendaags feminisme, maar als niemand echt interesse heeft in het eindproduct wordt het duidelijk dat niet alle publiciteit altijd goede publiciteit is.

Miley zal natuurlijk niet zo snel failliet gaan. Al is de tour niet geheel uitverkocht, ze zal er alsnog flink wat miljoentjes aan overhouden. Maar in de popmuziek is alles relatief en het mag duidelijk zijn dat ze voor iemand met haar reputatie en bekendheid aardig onderpresteert.

The Guardian schreef een goed stuk over Miley-fans die zijn opgegroeid zijn met haar tv-persoonlijkheid Hannah Montana en sindsdien fan zijn gebleven van al haar capriolen. Maar die mensen zijn nou eenmaal in de minderheid, en je kan moeilijk een hele fanbase opbouwen die bestaat uit Hannah Montana-groupies, kinderen met extreem linkse ouders, en hipster muziekjournalisten.

Dit is de eerste keer dat we meemaken dat seks niet altijd verkoopt. Seks genereert een hoop kijkers, clicks en aandacht, maar seks is ook nog altijd vies. Mensen willen het niet in hun huis hebben, ze willen even gluren en dan net alsof doen alsof ze niets hebben gezien. Het is moeilijk om zulke vunzigheid te verkopen als kunst en als iets dat cultureel verantwoord zou moeten zijn. Vandaar dat de porno-industrie als geen ander last ondervindt van internetpiraterij, en Miley moeite heeft om de keurigere popsterren bij te benen. De muziekindustrie richt zich daarom steeds meer op jonge kinderen met welwillende ouders waar ze albums van One Direction en Michael Bublé aan kunnen verkopen.

Dat is zonde, want heel de wereld zou de Bangerz Tour van Miley moeten zien. Het is namelijk, gek genoeg, een van de weinige voorbeelden van populaire cultuur waar seksueel getinte beelden toch artistiek verantwoord voelen. De hele show is nooit opgezet om alleen maar tickets te verkopen, maar niemand had verwacht dat het zelfs een averechts effect op de verkoop zou hebben. Helaas lijkt het erop dat de enige manier waarop Miley haar geweldige show aan zoveel mensen kan laten zien is, door de beelden ervan gratis weg te geven.

Op 22 juni staat Miley Cyrus in de Ziggo Dome en je raadt het al, ook die show is nog niet uitverkocht.