Cyberia stopt. Het doek valt voor het zweterige feestje van de duistere goegemeente des lands dat twintig jaar geleden in Utrecht begon. Eerder dit jaar ging ook al het daaruit voortgekomen festival Summer Darkness op, eh, zwart. Gothic is dood.Cyberia werd ooit opgezet door Kees de Brouwer. Het was de plek waar acts vaak voor het eerst live in Nederland te zien waren en waar dj-carrières begonnen. Het zweet gutste van zowel muren als latex outfits, terwijl de Cyberia-crew het ene na het andere nieuwtje uit de donkere underground opdiepte.Uit Cyberia ontstond Summer Darkness. Elk jaar begin augustus kleurde de Utrechtse binnenstad letterlijk zwart van de bezoekers. Niet meer, want het dark underground lifestyle event is voor onbepaalde tijd met pauze. Dan weet je genoeg: die zien we nooit meer terug.
Als een van de laatste der Mohikanen stond Cyberia nog overeind. Soortgelijke feesten, als in het vroeger gekraakte De Kalenderpanden of in de Rotterdamse Baroeg (Dwaalspoor) zijn allang verdwenen, net als het ook lichtelijk duistere Noise Central Festival. De gitzwarte pleisterplaats Korsakoff is jaren geleden van de Amsterdamse kaart geveegd.
Subculturen zijn alom stervende. De oorzaak is vrij makkelijk aan te wijzen en met een sjiek begrip te omschrijven: transformatieve identiteit. Gooi de term eens op in een kroeggesprek, doet het altijd goed. Simpelweg komt het hier op neer: je bent niet meer één iemand. Het ene moment ben je dit en het andere moment dat. Toen De Brouwer met Cyberia begon, stelde het nog wat voor om alto, gabber, punk of goth te zijn. Inmiddels zijn die hokjes weggevallen. Nu heb je hipsters. Die zijn overal voor te porren en zie je van Best Kept Secret tot aan Pinkpop.
Gothic was altijd al breed en meer dan muziek alleen, zoals de ondertitel van Summer Darkness al stelde: een dark underground lifestyle. Naast wave, synthpop en industrial ging het festival ook aan Middeleeuwse folk en metal doen. Het radioprogramma van Kink FM, X-Rated, bracht experiment op de planken, krakende noise werd binnengehaald, evenals literatuur en film. Er kwam een markt, inclusief modeshows met gothic couture op de catwalk. Goth was je niet zomaar voor een avondje, je deed er moeite voor, met z'n allen.
Maar onder de 'druk' van het internet wordt alles vloeibaar. De saamhorigheid verplaatste zich van de Korsakoff en Cyberia naar online communities. Zo goed als álle zwart binnen handbereik. De feesten bleven wel, maar kregen een ander doel. De aandacht verschoof van de muziek naar hoe je eruit zag. Het werd de plek om weg van het web je fantasie uit te leven en het dagelijks leven te vergeten. Kan jou het schelen welke band er speelt, zolang de muziek een beetje te kanen is. Maar wat krijg je dan? Juist: wat de boer al kent. Anders stoort het bij het feestje dat om jou draait.
Ook op Cyberia raakt de geestdrift uit de absynthfles. Het feest wordt steeds meer een verkleedpartijtje in cybergothicuniform. Carnavelske acts als (covergigant) And One doen het prima op de dansvloer. VNV Nation groeit uit tot de duistere Faithless. Het dak gaat eraf, op eurotrashhouse wordt hard gedanst door vrouwen en mannen in rubberen pakjes met de dreun van een van tevoren opgenomen bandje, want de snoeren stoppen ze zelfs ‘live’ niet in de synths. En niemand die ermee zit.
Zo hollen de goths als gekooide tijgers rondje na rondje. Slijtageplekken op de dansvloer zie je terug in de playlists. De oudjes in de scene lázen die playlists om te weten wat die ene act ook alweer was en gingen dan naarstig op zoek naar een cd. Dikke doei! In het hier en nu moet het snel, NU en op naar de volgende. Poortwachters? Je weet zelf wel wat goed is. The Cure, Coil of Throbbing Gristle? Oud – bóring!Zwart wordt zo grauw en grijs. Even wat anders dus, maar niet te moeilijk doen. Gothic-light zie je inmiddels overal; geassimileerd in David Fincher-films en detectiveserie Whitechapel. Gaiman scoort bestsellerhits. Je ziet hints naar gothic in H&M reclames en op het Holland Festival kan Ben Frost zich wanstaltig vergrijpen aan The Wasp Factory van Iain Banks. Gothic-light is de norm geworden; flets en vaal, maar populair. Waar de muzikale passie van De Brouwer en zijn crew moeiteloos historische lijnen doortrok richting The Horrors, Interpol of tekno en breakcore naar een donkere editie van RAUW met Vive La Fête, willen de goths-van-nu meer van hetzelfde en anders niet.
De Brouwer heeft geen zin in die stilstand. Natuurlijk zou hij een doorstart met frisse wind kunnen forceren, maar als je de boel bij onwillig publiek door de strot moet douwen, krijg je zoiets onsmakelijks als foie gras. Maar voor Cyberia ook geen treurige begrafenis. Het schijnt bij De Brouwer alweer te kriebelen. Hij wil terugkomen met een ‘nieuw concept met een donker randje.’ Want in de echte undergroundniches zit heus nog leven, voor een paar man.
Terwijl De Brouwer broedt op dat idee, draait hij vast een Imminent Starvation-plaat of iets van P.A.L., of misschien heeft hij via de Concertzender X-Rated opstaan. En op het voorhoofd van de goth-van-nu prijkt bij het horen van die namen een heel groot vraagteken.Op 21 augustus vindt in De Helling in Utrecht de laatste editie van Cyberia plaats.
In tegenstelling tot gothic is Sven Schlijper nog springlevend. Volg hem op Facebook.