Je wordt keihard genaaid door alle heruitgaven, boxsets en deluxe edities

Noel Gallagher zei veel interessante dingen tijdens zijn Facebook Q&A een paar weken geleden. Hij slachtte het fenomeen social media helemaal af (ondanks dat hij infiltreerde in het hoofdkantoor), hij had het erover dat hij zijn favoriete nummer schreef terwijl hij terug naar huis liep na het shoppen, en hij gooide met gefronste blik nog wat willekeurige scheldwoorden de zaal in. Zijn meest opmerkelijke uitspraak was echter dat de heruitgave van Definitely, Maybe eerder dit jaar gewoon een makkelijke manier was om met een oude plaat nog wat extra geld te verdienen.

“Sorry dat ik het zeg, maar het is gewoon geld verdienen met fucking oud spul,” zei hij.

“Dat we wegkomen met het voor de vierde keer uitgeven van Definitely, Maybe, daar ben ik best trots op. Ik moet er wel trots op zijn, toch?” zei hij tijdens het gesprek met een groep obsessieve diehard fans. Waarschijnlijk precies diegenen die veel geld hebben uitgegeven aan al die heruitgaven.

Wat zegt het als een artiest nonchalant toegeeft dat hij zijn fans naait? Niet veel als het om Noel Gallagher gaat; hij houdt ervan om onverschillig te zijn en geeft openlijk toe dat het beste aan zijn nummers is dat ze “fucking millions” opleverden. Toch raakt hij in al zijn onverschilligheid iets waar veel andere artiesten niet voor uit durven komen: namelijk dat heruitgavesets gewoon een uiting zijn van kapitalistisch opportunisme, en dat de schuld daarvan vooral ligt bij degenen die zo dom zijn om die dingen aan te schaffen.

Geoff Barrow van Portishead had het hier al eerder over in 2011. In een interview met Rolling Stone zei hij: “Special edition is een vies woord, omdat het voornamelijk gebruikt wordt als een manier voor de muziekindustrie om extra geld te persen uit de fan of de koper van muziek … Wij zouden dit alleen doen als we op de één of andere manier hiertoe contractueel verplicht waren.” Even een sprong terug naar het heden, en wat blijkt: Portishead geeft inderdaad opnieuw hun klassieke album Dummy uit vanwege het 20-jarige jubileum. Alle eerlijkheid gebiedt ons wel te zeggen dat dit niet hun vierde heruitgave is, maar de eerste. En dat het album, in tegenstelling tot de meeste heruitgaven, met 23 euro heel redelijk geprijsd is.

Dummy is wel een uitzondering op de regel in 2014; een jaar waarin het niet eens zo gaat om de prijs van al die heruitgaven en deluxeversies, maar vooral om de regelmaat waarmee ze verschijnen. Smashing Pumpkins, Depeche Mode, Brian Eno, Paul McCartney, The Velvet Underground, Kylie Minogue, M83, Blondie, Bruce Springsteen, The Kinks en Nick Cave - ik noem er maar een paar die de afgelopen twee maanden met een heruitgave zijn gekomen of die dit voor kerst nog gaan doen. Het merendeel hiervan kost meer dan 60 euro. Het zijn allemaal remasters, digitale remasters, originele versies of iets anders wat nog op de plank lag en destijds niet goed genoeg bevonden werd, plus een boekje. Er zit bijna altijd een boekje bij. Maakt dit het waard? Een opmerking op Bruce Springsteens’ tributepagina, geschreven na de aankondiging van The Albums Collection Vol. 1 (1973-1984) in september, vat het gevoel over de meeste heruitgaven goed samen: “Als iemand zich bedrogen moet voelen, dan zijn het wel de mensen die de release van The Collection, 1973-1984 uit 2010 hebben aangeschaft, met daarop (je raadt het al) de eerste zeven albums in niet-geremasterde versies.

Voor de echt toegewijde fan, degenen die een stijve krijgen van het horen van een iets andere versie van een nummer waar ze al twintig jaar door geobsedeerd zijn, is de collectie een turn-on. Maar als die extra shit echt goed zou zijn – zoals de zeldzame nummers van Brian Eno die in december op zijn heruitgave verschenen - waarom wordt het dan niet apart uitgegeven? Het simpele antwoord: omdat de platenlabels dan niet moeilijk veel aan je kunnen verdienen. Op deze manier kunnen ze je een aantal extra nummers aanbieden (waar je misschien twee keer naar zal luisteren) naast iets wat je al hebt, en rechtvaardigen ze de prijs die ze ervoor vragen door het te bundelen en je er een gratis draagtasje bij te geven.

Het zou bekrompen zijn om de heruitgave- en deluxecultuur in zijn volledigheid naar beneden te halen; ze zijn zeker vitaal voor vele aspecten in de muziek. In sommige gevallen kan een heruitgave een nieuwe boost geven aan platen die destijds ondergewaardeerd waren. De deluxe heruitgave van het eerste en enige album van de Amerikaanse emoband American Football kwam uit tijdens de reünie van de band en werd populairder dan het origineel. In andere gevallen, dankzij labels als Luaka Bob of Shadoks, wordt de meest zeldzame muziek uit de wereld geselecteerd en uit de obscuriteit gehaald. Maar toch, op het niveau van de bekende grote platenlabels voelt de heruitgaverage als een brutale manier om makkelijk veel geld te verdienen. Vooral wanneer dezelfde plaat al drie keer eerder is uitgegeven.