Waarom je nooit meer de verschrikkelijke liedjes tijdens autoritten in je jeugd zal vergeten

Vraag aan wie dan ook onder de veertig waar hij of zij naar luisterde als kind in de auto (zoals ik gedaan heb op Twitter), en je zult zowel antwoorden krijgen die hartverscheurend zijn, als smakeloos en hilarisch. Hieronder vind je een kleine en eigenaardige lijst van liedjes die onze ouders blijkbaar goed vonden, of die ze voor een prikkie van het benzinestation meenamen.

“Heel veel Crash Test Dummies.”

“Coldplay X&Y en Best of the Monkees: als de ene klaar was, zetten we de andere op.”

“Mijn vader vond Robbie Williams zo goed dat-ie een blokje om reed tot het liedje klaar was.”

“Crush van Jennifer Paige – eigenlijk heel Hitzone 1998, een heel jaar lang.”

Ik zou hier en nu toe moeten geven dat ik geen rijbewijs heb. Mijn lessen stopten nadat de vader van mijn rijinstructeur – een walrus in een polyester colbertje – mijn pasgescheiden moeder mee op date vroeg. Daarvoor, in de zweterige stilte van mijn derde les, had ik in alle kalmte de zijkant van de zilveren auto van mijn instructeur langs de hele lengte van iemands voorgevel geschuurd, terwijl ik probeerde achteruit in te parkeren. De enige keer dat ik op een tweerichtingsweg reed, moest ik zo nodig niezen dat ik in paniek raakte, van de weg in de berm belandde en bijna in janken uitbarstte; dus nee, geen chauffeursbloed. Maar wel een enthousiaste passagier, navigator en, uiteraard, dashboard-dj. Ik fantaseer vaak over het starten van een clubavond met de doeltreffende naam Volvo, waar een dj achter een set staat met daaromheen de bovenkant van een vintage Volvo, terwijl de favoriete nummers van de hele familie voorbij komen die typerend zijn voor de autoritten in de zomervakantie – hitjes die gladder zijn dan de genitaliën van Ken (van Barbie) en suggestiever dan de geur van versgemaaid gras.

Het hoogtepunt van de zomervakantie-in-de-auto-hit is voor mij Don’t Dream It’s Over van Crowded House. Of ik nou op de gebaksafdeling van de supermarkt sta of in de wachtkamer van de tandarts, als dit magische nummer begint, gooit de jengelende gitaar van Neil Finn me direct terug naar jaren geleden, naar het moment dat ik mijn hand uit het open raam stak en de wind bijna mijn Adidas-petje afpakte, en de friet en slechte hamburger van het tankstation in mijn maag rommelden.

Een andere favoriet tijdens een lange autoreis is voor de meeste millennials Ocean Drive van Lighthouse Family – waarschijnlijk een van de laatste albums die mijn moeder kocht op cassette, nadat ze de muziek hoorde in de rij bij een goedkope kledingketen waar ze een paar witte shirts en een gebloemd spijkerjasje kocht voor haar vakantiegarderobe. Natuurlijk zijn de meeste nummers kut, belachelijk kut zelfs, maar dat maakt geen millimeter uit voor de kracht die ze bezitten om pure nostalgie op te wekken en je te laten tijdreizen. De autonummers zijn ons DNA binnengedrongen, of we dat nou leuk vinden of niet.

Er zit een zekere schoonheid in slechte nummers die zichzelf vast hebben gezogen aan onze herinneringen. We zijn niet in staat om een specifieke herinnering op te roepen wanneer we maar willen, alsof je een fotoalbum openslaat – zo werkt het niet met de neuronen in ons hoofd. Maar bij het horen van een bepaald nummer uit een bepaalde periode kan de herinnering zo snel opgewekt worden, dat het lijkt alsof je een soort flashback-pil hebt geslikt.

Pas toen ik naar Bob Dylans Girl From The North Country luisterde een tijdje geleden, herinnerde ik me dat we lang geleden op kerstavond door de glinsterende nacht reden. Als ik het hoor zie ik niet Dylan voor me, maar de eindeloos besneeuwde velden midden in de winter.

Natuurlijk zijn niet alle herinneringen fijn; die eerste nerveuze rit naar de universiteit – inclusief net gescheiden ouders die ieder met een eigen auto wilden om maar geen zuurstof te hoeven delen – komt oorverdovend en kristalhelder terug door Boney M’s Daddy Cool. En wanneer ik Heroes van David Bowie hoor, denk ik niet aan The Thin White Duke die door de heroïnehoofdstad van Europa strompelt met Iggy Pop, maar aan de tergend trage reis door een sneeuwstorm met mijn ex-vriend in zijn Ford KA, doodsbang dat de versnellingsbak of de motor ermee zou kappen.

Er zit een wetenschap achter al deze dingen. Muziek kan blijkbaar herinneringen terughalen van plekken in ons onbewuste langetermijngeheugen die we – in tegenstelling tot ons bewuste geheugen – niet in ons eentje terug kunnen halen. Doorgaans herinneren we ons dingen uit onze tienerjaren beter door iets wat de ‘reminiscence bump’ heet: hoe ouder we worden, hoe meer we ons herinneren uit onze jeugd, totdat we langzaam achteruitgaan en zo ongeveer alles vergeten; de prachtige loop van het leven.

Ik denk dat je de krakerige muziek die je uit de krakkemikkige speakers van een rammelende auto hoort komen, je hele leven kunt herinneren – voor altijd opgesloten in dat moment. Net als een dikke file zit de herinnering muurvast, vastgeklonken in een nu dat voor eeuwig duurt, waarin aan autoriemen wordt getrokken en raampjes op een kier gaan, waarin refreinen uit het raam worden geblèrd, en alles waarschijnlijk een stuk minder spectaculair was dan hoe jij het nu herinnert.

Want weet je bijvoorbeeld ook nog dat die papieren zak vol kots van je autozieke broertje openscheurde boven jouw benen? Of dat je op een vies benzinepomptoilet voor het eerst een tampon in moest doen en je die de hele verdere reis voelde zitten omdat-ie niet diep genoeg zat?

En, welk nummer stond er toen op?