Hoe geaccepteerd is ghostwriting in de muziek en in hoeverre mogen we daar oké mee zijn?

In 2012 reageerde Damien Hirst op kritiek op zijn stippenschilderijen, nadat bekend werd dat hij er maar 5 van de 1440 zelf had gemaakt. “Je moet het zo zien: de artiest is een architect. We hebben er ook geen probleem mee dat een architect geen poot verzet tijdens de bouw van hun ontwerp.’’

Het is een begrijpelijk argument. We accepteren dat Obama zijn speeches niet zelf schrijft. Het zit ons ook niet dwars dat tv-presentatoren elk woord voorgeschoteld krijgen van een autocue. Maar in de muziekwereld roept de link tussen auteurschap en authenticiteit nog steeds vragen op. Het gekibbel tussen Meek Mill en Drake van de afgelopen maand deed daar nog een schepje bovenop.

Iedereen weet dat je altijd open mag staan voor hulp van buitenaf, maar tegelijkertijd is het ook begrijpelijk dat het je artistieke integriteit in twijfel trekt. Toen Meek Mill in zijn laatste disstrack begon over een golden shower die Drake in een bioscoop zou hebben ontvangen, wisten we dat de situatie uit de hand liep. Maar dat het überhaupt zo ver kon komen, na een beschuldiging over het gebruiken van een ghostwriter, zegt toch wel iets over de mate van realness die er in Meeks kritiek zat.

“Geloofwaardigheid is essentieel in hiphop”, zegt 1Xtra’s muziekmanager Austin Daboh. “In R&B-liedjes gaat het meestal over liefde en seks, wat op iedereen kan slaan. Maar als 50 Cent rapt dat hij negen keer is neergeschoten, is dat heel persoonlijk. Rapteksten moeten gepersonaliseerd en gelokaliseerd zijn. Daarom begrijp ik waarom ghostwriting als een zonde wordt gezien door veel mensen.’’

Er zijn zo veel nummers waar een ghostwriter bij betrokken was, dat veel mensen het zien als een opstapje voor opkomende rappers. Nas schreef bijvoorbeeld deels Gettin’ Jiggy Wit it’ voor Will Smith. Method Man droeg bij aan ODB’s debuutalbum en Jay Z schreef voor Dr. Dre. Een paar jaar terug sprak Killer Mike met XXL over zijn ervaringen als ghostwriter. “Ik schreef de teksten vanuit het perspectief van degene voor wie ik werkte,’’ vertelde hij. “Ik vind dat normaal, in ieder geval zeker niet ongepast.’’ Over popmuziek zei hij: “Vooral in de popindustrie maakt het geen moer uit wie iets schrijft, want het is bijna een soort reclamejingle.’’

In 2015 is de uitspraak van Killer Mike – dat het niemand boeit wie popteksten schrijft – niet meer helemaal waar. Als je kijkt naar popacts die opkwamen nadat Lady Gaga furore maakte met haar songwriting – van Taylor Swift en Lorde tot FKA twigs en Halsey – zie je tegenwoordig veel meer artiesten die zelf hun teksten schrijven, ten opzichte van een jaar of tien geleden, toen artiesten vaak enkel op kwamen draven om een stukje te zingen.

Noisey sprak een tijdje geleden met een Engelse popmanager, die niet onder de indruk was van deze ontwikkeling. “Ik zag ooit een popster op tv zeggen: ‘Ik schrijf mijn nieuwe album zelf,’ en ik dacht bij mezelf, jij idioot – je bent een prima popster, maar je bent geen schrijver. Als Max Martin voor je wil schrijven, waarom zou je dat afslaan? Feit is, optreden en schrijven zijn verschillende kwaliteiten, maar het zijn allebei talenten.’’ Hij voegde enigszins arrogant toe: “Jij bent bijvoorbeeld een journalist. We gaan jou ook niet vragen om iets te borduren.”

De ontwikkelingen binnen de popindustrie met betrekking op de geloofwaardigheid van artiesten staan allesbehalve ter discussie. Het is zodanig geaccepteerd dat ghostwriters publiekelijk geen credits krijgen voor hun werk.

Bij een track als All Day van Kanye West kreeg iedereen stiekem credits, maar om iets écht ghostwriting te noemen, moet er een element van desinformatie inzitten.

Afhankelijk van hoe je ghostwriting definieert, kan het toevoegen van jouw naam aan de credits net zo erg zijn als iemand anders’ naam weglaten. Het resultaat is hetzelfde: je plakt jouw naam op het werk van iemand anders, wat goed is voor je imago en je bankrekening.

Popmanager Fraser T Smith vertelde dat ghostwriting veel vaker voorkomt in Amerika dan in Engeland, dus om daar zicht op te krijgen, moesten we iemand uit Amerika spreken. Dat werd Chris Anokute, een A&R manager in Amerika die heeft gewerkt voor Island Def Jam, Capitol en Universal Motown. Momenteel is hij manager van Bebe Rexha, de artiest en schrijver die verantwoordelijk is voor Rihanna’s hook in Eminems Monster.

“In principe betalen we voor het auteursrecht, zodat wij het in handen hebben,” legt Anokute uit. “Het is een zakelijke transactie. Ik kan me nog herinneren dat we ooit een 19-jarige jongen uit Finland hadden; die had een geweldig nummer geschreven. Wij boden tienduizend dollar voor het lied en hij gaf het uit handen. Hij kreeg geen credits voor z’n inbreng, hij was gewoon een ingehuurde kracht.”

In zulke situaties kunnen de credits toegewezen worden aan iedereen. Anokute gaf een voorbeeld van hoe gemanipuleerd de credits zijn die wij te zien krijgen. ”We hoeven geen credits te geven aan alle producers op elk willekeurig album,” vertelt hij. “Er is geen wet voor, het is een gunst. Stel ik ben Berry Gordy, bij Motown Records. Ik huur Smokey Robinson in om een nummer te producen, en ik betaal voor de master. Ik sta dan in mijn recht als ik het uitbreng als ‘produced by Berry Gordy.'’’

Toen Martin Garrix werd beschuldigd van het inhuren van een ghostproducer voor zijn hit Animals, reageerde hij met een twee uur durende livestream waarin hij het hele creatieve proces, elk detail, stap voor stap liet zien. De situatie nam een compleet andere wending toen Garrix toegaf dat hij geen ghostproducer had gebruikt voor zijn eigen nummers, maar dat hij wel was getekend bij Spinnin’ Records nadat hij een hit maakte als ghostproducer voor het label.

Anokute is geen fan van deze manier van doen. “Dj’s moeten ophouden met ghostproducers inhuren,” zegt hij. Hij noemt één dj die er bovenuit springt qua schaamteloosheid. “Hij weet niet eens hoe de apparatuur werkt. Elke keer dat ik hem zie, zitten er drie tot vijf jongens in zijn studio. Ik weet zeker dat die al het werk doen. Voor vijfduizend dollar koopt hij de rechten, verdient er vervolgens een miljoen mee en die kids zien daar niks van terug. Hij krijgt de credits, want hij is het gezicht, de dj, het merk.”

Dit klinkt al heel gemakzuchtig, maar er zijn nog snellere en goedkopere manieren om je SoundCloud op te vullen. Er bestaan sites met namen als EDMghostproducer, ProducerFactory en Precision Writtens, waar je tracks kunt kopen voor tussen de honderd en duizend dollar. Je kan ze precies vertellen wat je wilt, en zij maken het voor je. Je kan dus gewoon volledige producties uit een catalogus trekken en vervolgens onder je eigen naam uitbrengen.

Alex King van Precision Writtens – een professioneel agency voor ghostwriters gespecialiseerd in hiphop – zegt tegen Noisey in een mail: “We begonnen ermee omdat we de mogelijk zagen om geld te verdienen. Mensen willen gewoon iets hebben waarmee ze hun concurrenten een stapje voor zijn. Zo simpel is het.” Het is duidelijk dat Alex King met zijn bedrijf niet op tegenstanders zit te wachten. “Het is prima als mensen de hele dag willen discussiëren over de voors en tegens van ghostwriting, maar aan het eind van het liedje doet dat er helemaal niet toe. Ghostwriting is de toekomst van hiphop. Je zorgt voor een team van ervaren schrijvers, of je doet het niet en je wordt voorbijgestreefd door een mc die wel die shit regelt.”

Niet iedereen is het met King eens. “We moeten op onze hoede zijn,” reageert Fraser T Smith. “We moeten uitkijken dat het niet de standaard wordt om altijd bij iemand aan te kloppen voor songteksten. Er moeten artiesten zoals Kendrick Lamar blijven, die hun werk op een puristische manier benaderen; wat ze doen, waarom ze iets doen en op welke manier. Dat zijn de artiesten die de lat hoog leggen en een inspiratiebron zijn voor nieuwe generaties.”

Maar toch, als iemand een enorme banger schrijft waar iedereen in de club op uit zijn dak gaat – maakt het dan wat uit of diegene het nummer zelf heeft geschreven? Terry Matthew, managing editor van 5 Magazine, trekt een vergelijking met doping in de sport. “Veel mensen zien dat niet als iets kwalijks voor de sport zelf, maar als slecht voor de gezondheid van de gebruiker,” zegt hij. “Anderen beweren dat het respectloos is naar de wedstrijd toe, maar nog belangrijker: dat het corruptie in de hand werkt. Ik wil niet als een heilige overkomen, maar je kan toch niet zo respectloos met iets omgaan waar mensen hun hele leven aan wijden en dan verwachten dat je er zonder kleerscheuren vanaf komt?”

Een hele andere discussie is hoe Drake reageerde op de beschuldigingen dat hij met ghostwriters zou werken. “Wat mij betreft doet het niets af aan wie hij is,” zegt Austin van 1Xtra. “Ik bedoel, ik heb de tracks waar het over ging gehoord, en er is geen twijfel over mogelijk dat ze veel op elkaar lijken, maar dan nog weet ik niks over het ontstaan ervan, of wanneer de tracks geschreven zijn of hoe het er in de studio aan toe ging.”

Toch is er nog één vraag onbeantwoord: is het oké om fans niet de hele de waarheid te vertellen? Deze vraag raakt een gevoelig thema: authenticiteit. Steeds vaker worden authenticiteit en geloofwaardigheid aan elkaar gelijkgesteld. Er is een verschil tussen een artiest die verantwoordelijk is voor de muziek die hij of zij naar buiten brengt en een artiest die neergezet wordt als iemand die de volledige verantwoordelijkheid voor de muziek draagt. We zullen er nooit helemaal achter komen wat er zich in het gebied tussen die twee soorten muzikanten nog meer afspeelt. Misschien is het bij ghostwriting wel niet anders dan in andere facetten van het leven: als je het doet, zorg er dan in elk geval voor dat je niet gepakt wordt.