Geen commentaar: waarom gedragen zoveel mensen zich online zo verschrikkelijk?

Foto door Martin Cogley Vraagje: als je kon kiezen, hoe zou je dan het liefst bekend willen staan: als een persoon die wordt gerespecteerd om zijn eerlijkheid en integriteit, of als iemand die uitgelachen wordt omdat je jezelf online voor lul zet?

Allebei zijn is niet echt een optie, daarom is het zo wonderlijk dat veel artiesten, schrijvers en critici kiezen voor het laatste.

De cultuur rondom internetcomments heeft een nieuwe vorm van wreedheid aangenomen die sterk genoeg is om eerder wetenschappelijk bewijs over het menselijk geweten omver te werpen. Wetenschappers waarschuwen ons al jaren voor de gevaren van anonimiteit, bijvoorbeeld aan de hand van het onpopulaire Experiment van Milgram.

Er is ook een positieve kant wat betreft de anonimiteit die het internet ons biedt: we kunnen anoniem doneren aan crowdfundingcampagnes of we kunnen anoniem hulp zoeken na traumatische ervaringen. Hoe dan ook, een hoop mensen – en dan vooral mensen uit de culturele sector – vinden aandacht krijgen het lekkerste wat er is, ze willen zich speciaal voelen. En daar zit de crux: wat mensen op eigen titel zeggen, lijkt steeds extremer te worden. De grens van in hoeverre mensen verantwoordelijkheid nemen voor hun daden wordt op het internet steeds verder opgeschoven. Mensen gebruiken internet om op een wrede manier met elkaar te communiceren en onder hun eigen naam persoonlijke details over hun leven te delen, en dat onder het mom ‘het is het onpersoonlijke internet maar’. Zodra het echte leven deel uit gaat maken van de discussie (stel, je vrienden krijgen te horen wat voor verschrikkelijke dingen je ergens online hebt gezet, ergens waarvan jij dacht dat het privé zou blijven maar nu worden die comments gebruikt in een publieke discussie), dan hoor je vaak hele zwakke argumenten: je bent niet écht een racist of een transfoob, normaal gesproken propagandeer je seksueel misbruik natuurlijk niet. Het kwam allemaal door het internet, een magische vrijplaats waar je alles wat er maar op je hart ligt kan zeggen onder het mom van dat het niet echt telt, omdat internet niet het echte leven zou zijn. Je meende het allemaal niet zo! Deze niet zo erge wreedheden zijn als een straaltje water dat via het plafond langs de muur sijpelt – iets wat je snel moet verhelpen voordat het hele plafond naar beneden stort.

Het missen van een voorspellende schreeuw om aandacht, of het niet serieus nemen daarvan, kan enorme consequenties hebben – vraag maar aan de agenten die, ondanks dat ze op de hoogte waren van de gewelddadige en misogyne video’s die Elliot Rodger op YouTube had gezet, hem toch vrijlieten; een paar dagen later vermoordde Rodger op een campus bij Santa Barbara in de buurt acht mensen. Als de politie wat verder had doorgezocht, schreef Rodger in een vuistdik manifest, zouden ze in zijn slaapkamer een veritable armada, een militaristisch uitgewerkt strijdplan: de voorbereidingen voor wat hij de ‘Dag van de Vergelding’ noemde, tegen de vrouwen die hem ooit hadden afgewezen.

Beeld via Elliot Rodgers Facebook

Wat kunnen we doen wanneer de grenzen zo vervagen? De kloof tussen het internet en het echte leven is zo klein geworden dat we ons best zorgen mogen maken om het feit dat we nu de ware identiteit van mensen kennen, en daardoor ook weten wie de mogelijke daders en slachtoffers kunnen zijn.

Bijvoorbeeld: hoe moet de maatschappij reageren wanneer de grootste online seksisten in het echt vaders van jonge dochters blijken te zijn? Het is verschrikkelijk om te zien hoe dit soort type mannen op een stalkerige, dreigende en impulsieve toon vrouwen online aanspreken. Dat zij thuis een huis delen met jonge meiden, geeft zo een vies gevoel dat je wel in een bad met bleek zou willen gaan liggen. De grens van het onpersoonlijke bestaat niet tussen jou en de mensen met wie je in een huis leeft.

Hoe beschermen we jonge vrouwen, de mensen van de generatie die geen andere werkelijkheid kennen dan eentje waarin touchscreens de normaalste zaak van de wereld zijn? Een wereld waarin ze zeer waarschijnlijk ooit zullen worden lastiggevallen door mannen die hun vader zouden kunnen zijn. Wat als je erachter komt dat de persoon die je online lastigvalt iemand is die in dezelfde stad woont, iemand die je regelmatig tegenkomt, die je zelfs recht in de ogen kan aankijken? Wat als het gaat om een ex, een kennis of een collega? Wanneer beginnen we het internet te beschouwen als wezenlijk onderdeel van het echte leven, en erkennen we dat online pesterijen grote offline gevolgen kunnen hebben?

Op de zeldzame momenten dat dit onderwerp weer wordt aangehaald, is het antwoord vaak hetzelfde: dat je jezelf nu eenmaal moeilijk kan beschermen tegen dit soort gedrag. Het is veel makkelijker om de aanval te kiezen, dan jezelf te verdedigen.

We leven in een samenleving waar wreedheden worden beloond met aandacht: denk aan mensen van Rutger Castricum tot aan Eminem – die op een bepaalde manier ook bekend staat om zijn venijn. Gemeen zijn is bijna een soort biologische overlevingsstrategie geworden: valse mensen krijgen meer aandacht omdat we van nature meer focussen op gevaarlijke bedreigingen. Vaak zullen mensen hun eigen verdriet op jou botvieren, en bedenken ze allerlei redenen waarom jij het verdient zo behandeld te worden, om daarmee te voorkomen dat ze hun eigen pijn voelen, want, verrassing: NIEMAND VINDT HET FIJN OM ZICH KLOTE TE VOELEN. Mensen pijn doen kan hard aankomen, en erger nog, je kan dat gedrag doorgeven.

Een totaal en compleet fictief voorbeeld: stel, iemand houdt er een tweede carrière op na met het schrijven van beledigende kutdingen over heel veel mensen, waaronder over jou, op een forum. Wanneer er screenshots worden gemaakt van die haatcomments en daar wordt een nieuwsbericht van gemaakt waardoor de schrijver in de schijnwerpers komt te staan als een regelrechte klootzak, is vaak de eerste reactie geen ‘sorry’, maar een opmerking waarom diegene het verdiende om zo aangevallen te worden.

In plaats van dat ze zich verantwoordelijk opstellen op een manier die andere mensen kan inspireren hun leven te beteren, vinden ze meestal dat ze juist hebben gehandeld – alsof hun boosheid een hoger doel diende. Het wordt wel eens de ‘shame spiral’ genoemd: er gebeurt iets waardoor je wordt gekwetst, maar in plaats van ervoor te kiezen je negatieve gevoelens te aanvaarden en uiteindelijk te overwinnen, geef je je over aan slechte gewoontes (eten, drugs, op internet overal op haten) zodat je niet hoeft te denken aan je ware, negatieve gevoelens. Hier is al redelijk veel onderzoek naar gedaan, niet op de laatste plaats door Brené Brown. Zij stelt dat er een duidelijke relatie bestaat tussen verslaving, depressie, eetstoornissen, geweld, pesten en agressie. Er ontstaat een probleem wanneer je probeert om van je eigen emotionele pijn af te komen door iemand anders hetzelfde aan te doen. Volwassen worden bestaat voor een deel uit het erkennen van je rol in de samenleving, en hoe je ook invloed hebt op het welzijn van anderen. Het is een harde les, maar achteraf zal je zien dat het bevrijdend werkt – als je je eenmaal verantwoordelijk voelt voor hoe je anderen behandelt, kan je betere keuzes maken. Beter ga je de volgende keer wanneer je tot diep in de nacht wakker blijft, onder invloed van van alles, niet je laptop openklappen om in een of andere commentsectie mensen stoer gaan lopen uitschelden. Beter zet je gewoon een kopje thee en denk je na over hoe we in godsnaam op het punt zijn gekomen dat we dit soort dingen zijn gaan doen onder het mom van ‘vermaak’.

Meredith Graves is de frontvrouw van Perfect Pussy. Volg haar @ Twitter.