​2015 was een gamejaar vol censuur, technologische beloftes en controverse

Gamers zijn vaak even optimistisch als pessimistisch. Als het nieuwe jaar begint, wordt er fanatiek geklaagd over de games en ontwikkelingen die het afgelopen jaar tegenvielen, terwijl we tegelijkertijd reikhalzend uitkijken naar wat er de komende maanden allemaal voor moois gaat komen. Het is een vast ritueel dat zich elke keer weer herhaalt. Ook in 2015 gebeurde er weer genoeg om jezelf over op te winden, te verblijden en te verbazen.

Zo stond het laatste kwartaal van het jaar veelal in het teken van censuur van Japanse games, een kwestie die nog altijd voor zéér verhitte discussies zorgt op het internet. Enkele voorbeelden: een personage uit Street Fighter V slaat niet langer aanlokkelijk op haar billen, en in de westerse versie van Xenoblade Chronicles X kan je de borsten van een dertienjarig meisje niet vergroten.

De uitgevers van de games willen zo discussie en kritiek voorkomen, wat natuurlijk averechts werkt. Tegenstanders van de veranderingen roepen dat kunst uitgegeven moet worden zoals het bedoeld is en noemen de voorstanders preuts en moralistisch. De minder luidruchtige oppositie vindt op zijn beurt dat de ongewijzigde games pervers zijn en bekijken het vanuit een feministisch en maatschappelijk standpunt. Uiteindelijk betekent een debat als dit dat de gamesindustrie langzaam volwassen wordt. Gamers willen serieus genomen worden en niet langer geassocieerd worden met het seksisme dat de afgelopen decennia zo aanwezig was in games, al blijven sommigen nog steeds hangen in de tradities van vijftien jaar geleden.

Hoewel ontwikkelaar Hideo Kojima ook bekritiseerd wordt om het personage Quiet uit het dit jaar verschenen en fantastische Metal Gear Solid V: The Phantom Pain, had de Japanner de afgelopen maanden grotere zorgen. Konami — de uitgever voor wie hij destijds werkte — verwijderde zijn naam uit de promotie van de game en plaatste volgens de geruchten surveillancecamera's en internetrestricties in de studio om werknemers op orwelliaanse wijze in de gaten te houden. Fans en critici staan massaal aan de kant van Kojima, maar het is nog altijd onbekend wat er precies tussen de twee partijen is gebeurd.

Konami verloor al het overgebleven respect nadat het bedrijf aankondigde dat Kojima's veelbelovende horrorgame Silent Hills (bekend van P.T.) niet langer in ontwikkeling is. Deze allesverpletterende klap maakte van Konami één van de meest gehate bedrijven in de gamewereld, terwijl Kojima op een warm onthaal kon rekenen toen hij zijn onafhankelijke studio aankondigde, en met Sony samenwerkt aan een nieuw project. Dat betekent helaas ook dat we dit jaar vaarwel moeten zeggen tegen de legendarische Metal Gear Solid-reeks, die in handen van Konami en zonder Kojima hetzelfde lot zal ondergaan als Castlevania en andere verwaarloosde toplicenties.

Ondertussen is de zogenaamde console-oorlog tussen Sony en Microsoft nog altijd in volle gang. De verkoopcijfers liegen er niet om — de PlayStation 4 loopt op kop, terwijl deze spelcomputer niet bijster veel heeft geleverd in vergelijking met de concurrent. Op de Xbox One waren er zelfs meer exclusieve games te spelen en de aankondiging van backwardscompatibiliteit is ook ongeëvenaard. PlayStation-hoofd Andrew House geeft dan ook zelf toe dat het een matig najaar was wat betreft games, nadat diens troef Uncharted 4: A Thief's End uitgesteld werd. De Xbox One was als het gaat om aanbod ongetwijfeld de betere console, als ik Sony's grensverleggende actie-RPG Bloodborne buiten beschouwing laat. Wát een game.

Daarbij heeft Sony z'n PlayStation Vita per ongeluk doodverklaard. Volgens studiohoofd Shuhei Yoshida is de markt voor handheldconsoles niet meer gezond, en zouden er geen games meer voor gemaakt worden door het bedrijf zelf. Yoshida's collega Jim Ryan sprak dit tegen, maar gaf wel aan dat er geen titels meer worden ontwikkeld met hoge budgetten. Liefhebbers van obscure Japanse roleplayinggames hoeven zich dus geen zorgen te maken, terwijl het graf van de Vita langzaam maar zeker wordt gedolven. Nintendo lanceert dit jaar terloops de New Nintendo 3DS XL en heeft blijkbaar nog het volste vertrouwen in de handheldmarkt, maar neemt tegelijkertijd ook afscheid van de Wii U.

Deze in de steek gelaten console kreeg dit jaar amper games en verkocht ondanks een kleine groei nog steeds zeer weinig. Deze terugval wordt vervolgens benadrukt door Nintendo's aankondiging van het illustere NX-systeem, die volgens de geruchten de grens tussen mobiele en stationaire spelcomputers gaat vervagen. Daarbij gaat het bedrijf samen met een externe ontwikkelaar games maken voor telefoons, waarover al langer werd gespeculeerd. Hoewel Nintendo door schade en schande heeft moeten leren wat wel of niet werkt, lijkt deze nieuwe weg veelbelovend, maar tegelijkertijd ook riskant omdat het bedrijf altijd op eigenwijze manier wil innoveren.

Een dieptepunt voor Nintendo en gamers wereldwijd is het overlijden van Satoru Iwata — de geliefde CEO van het bedrijf, die er al vijftien jaar werkte en ooit zijn carrière begon als gamesprogrammeur. Zelden toonde iemand binnen de industrie met zo'n hoge positie zoveel hart voor de zaak. Zo presenteerde hij dit jaar nog enkele Nintendo Direct-uitzendingen, het altijd warme en eigenwijze medium waarmee het bedrijf haar nieuwe games toont.

De saamhorigheid die ontstond onder gamers na dit tragische voorval, zag je op een bepaalde manier ook tijdens de Sony-presentatie op de E3-beurs dit jaar. Het karige aanbod van PlayStation werd eventjes vergeten doordat het bedrijf op tactische wijze alle wilde verlangens en nostalgische gevoelens wist te raken met de aankondiging van de Final Fantasy VII Remake, gecomplimenteerd met het cultische Shenmue 3 en de terugkeer van fanfavoriet The Last Guardian.

Een jaar is echter niet compleet zonder een rits onafgemaakte games die op de markt gebracht worden, terwijl de uitgever met een stalen gezicht mooi weer speelt. Het is blijkbaar iets waar we aan moeten wennen — games worden steeds ambitieuzer en de consument en critici lijken het in ruil daarvoor allemaal te pikken. De eindejaarlijstjes zijn gevuld met The Witcher 3: Wild Hunt en Fallout 4, beide games die verre van perfect in de winkels lagen. Pak daarbij Batman: Arkham Knight en Just Cause 3, en het vorig jaar verschenen Assassin's Creed: Unity lijkt plotseling niet zo'n ramp als het destijds was.

Een ander ambitieus project dat buiten de reguliere uitgevers wordt ontwikkeld, Star Citizen, haalde dit jaar via crowdfunding het enorme bedrag van 100 miljoen dollar op. Dat maakt het niet alleen de meest gecrowdfunde game ooit, maar het meest gecrowdfunde project in het algemeen. De spacesimulator ziet er prachtig uit en belooft gigantisch in schaal te worden. Het succes van de crowdfunding heeft echter ook een donker randje. Hoe meer budget het project heeft, des te meer uitstel er komt om de game nog groter te maken. De releasedatum stond op al gepland in 2014, en veel investeerders (die soms wel tot 30.000 dollar hebben geschonken) eisen hun geld terug. Het is nog altijd onbekend wanneer de game officieel uitkomt.

Verder kwam dit jaar aan het licht dat youtubers goed geld verdienen bij YouTube-kanaal Machinima, door voor Microsoft positieve Xbox One-video's op te nemen zonder reclamevermelding. Daarnaast dreigden bekende voice-overs van games om te staken voor betere werkomstandigheden en een hoger salaris, en ging de GamerGate-discussie gewoon verder, met dreigementen richting een SXSW-panel over online intimidatie dat vervolgens afgelast werd. Tot slot verschafte Valve tijdens de kerst toegang tot willekeurige Steam-accounts, waar de schade ondanks de lichte privacy-inbreuk beperkt bleef.

Al met al gebeurde er dit jaar genoeg om te zeggen dat ik geïntrigeerd ben geweest, door het mooie en door het lelijke. Maar met volgend jaar de belofte van virtual reality en een stapel veelbelovende games in het vooruitzicht, moet ik toch concluderen dat het in 2016 allemaal weer beter, rooskleuriger en spannender wordt. Tot het jaar afgelopen is tenminste, want dan is er ongetwijfeld weer genoeg gebeurd om over te klagen.