Nederland heeft meer rappers nodig zoals Sjaak

Een paar weken terug heeft Sjaak een nieuw album uitgebracht genaamd Sjaak, wat helemaal geen slechte titel is als iedereen je zo noemt. Op zich is het een leuke plaat, maar erg lang blijft-ie niet hangen. Toch is het ongelofelijk goed nieuws dat Sjaak hiermee weer wat meer in de aandacht komt.

De man is namelijk een diamant in de Nederlandse muziekwereld, en zijn nieuwe album biedt de gelegenheid om even terug te kijken in de tijd en te koesteren wat hij ons allemaal heeft gegeven in zijn carrière. Hij was het rare verrassingselement op hits als Stuk en Helemaal Naar De Klote, maakte met Appa een onvervalste protesttrack, en zijn plaat Strijderssysteem is eigenlijk een van de beste rapalbums van de afgelopen vijf jaar. Maar mijn favoriete Sjaak-lied en ooit blijft voor mij Wat Is Er, wederom met Appa.

In het openingsshot van de clip wordt meteen duidelijk dat Sjaak een icoon is. Als modegod conformeert hij zich niet: Sjaak knoopt een T-shirt op zijn hoofd, draagt een kogelwerend vest en zet een zonnebril op. Handig, want daardoor is hij niet alleen immuun voor kogels, maar ook voor de judgende blikken van de haters. Later zie je hem ook nog op sandalen lopen, met daarboven een driekwartspijkerbroek: een stijl die tot die tijd alleen nog maar op campings en buurtbarbecues vertoond werd. Sjaak heeft deuren geopend voor mensen die Robert of Bob heten en het te koud vinden voor een korte broek, maar te warm voor volwaardige jeans.

Niet alleen fashionwise maakt Sjaak korte metten met alles en iedereen, ook op het gebied van de Nederlandse taal doet hij geweldige dingen. Hij begint zijn eerste verse op Wat Is Er met de bijnamen die je hem mag geven, waardoor je meteen een band voelt met de artiest. Je mag tenslotte alleen goede vrienden bij hun alias noemen. Door zelf met suggesties te komen – 'Mr. Baco', 'Mr. Johnny Flaco', 'Loco Mexicano', 'Winner of the Lotto' – verkleint hij de afstand tussen muzikant en consument op een fantastische manier. Ook laat hij horen dat hij erg begaan is met het lot van eenieder door te vragen of je weleens met een vlindermes bent gevlinderd.

Je kunt een enorme woordenschat hebben en prachtig verwoorden wat je voelt, maar als je niet weet hoe je het over moet brengen, heb je daar precies niets aan. Dit werkt ook de andere kant op: als je even niet weet wat je wil zeggen, kun je daar alleen aan ontvluchten door dat geweldig over te brengen. Sjaak heeft beide vormen onder de knie, en is misschien wel de beste en eerste mumble-rapper van Nederland. Jaren voordat iemand Young Thug kende, kon Sjaak al onverstaanbaar rappen zonder dat iemand daar ook maar een klein probleempje mee had. Dit bewijst hij op magistrale wijze op de track 100% Vooraan, van de onvolprezen Op Volle Toeren-mixtape.

Sjaaks invloed op ons taalgebruik is onmiskenbaar, maar wat veel mensen niet weten is dat hij ook een enorme rol heeft gespeeld in de ontwikkeling van de huidige Nederlandse trapsound. De geweldige opmars van de hele Wilde Westen-beweging – waar hij met zijn nieuwe album ook onderdeel van is – had misschien nooit bestaan zonder hem. Sjaak was namelijk vaste klant in de winkel van de tante van IliasopdeBeat, en zo was hij degene die de producer in contact bracht met Mula B, LouiVos en 3robi.

Maar er is één ding waar Sjaak écht in uitblinkt. Hij heeft namelijk – naast een prachtig kapsel en de neiging om woorden maar half uit te spreken – iets waar het bij veel Nederlandse rappers aan ontbreekt: humor. Natuurlijk zijn er genoeg grappige rappers hier (Killer Kamal, Donnie, Fresku) maar bij niemand lijkt het zo oprecht te zijn als bij Sjaak. Neem bijvoorbeeld het interview dat hij gaf rond zijn show op Bevrijdingsdag. Bewegend beeld met Sjaak is al een hit als je hem iets simpels laat doen als een ei bakken, laat staan als je hem gecompliceerde vragen stelt over vrijheid: een van de belangrijkste waarden van het menselijk bestaan. Sinds ik dit interview heb ontdekt, kijk ik het minimaal vier keer per dag.

In de video geeft hij een kort straattaalgeschiedenislesje, waarin hij vertelt waarom de multiculturele samenleving wel degelijk een groot succes is: "Lekker mixen die handel, je weet toch: issstop." Hierna wordt hem gevraagd: "Op welke manier zou jij vandaag de vrijheid door willen geven?"

Wat een vraag. Voor je vrijheid door kan geven – als dat überhaupt mogelijk is – is het eerst van belang dat je goed definieert wat vrijheid voor jou betekent. Ongestraft kunnen zeggen wat je wil is bijvoorbeeld een vorm van vrijheid, maar ik ben geboren en getogen in Nederland, dus voor mij is dat vanzelfsprekend. Een weekend lang in mijn bed liggen fermenteren zonder dat iemand mij daar op aanspreekt, geeft mij persoonlijk een sterker gevoel van vrijheid. Geheel terecht kaatst hij de vraag terug op een manier zoals alleen Sjaak dat kan. Zijn welgemeende "je bent vrij, man, niffo!" klinkt als iets dat je op het schoolplein roept tijdens tikkertje, maar bij Sjaak klinkt het als pure wijsheid, een filosofisch statement.

Er zijn mensenlevens gegeven voor onze vrijheid, en dat kunnen we het beste herdenken door ervan te genieten. Deel van dit genieten is volgens Sjaak het omarmen van populaire cultuur, en daarom geeft hij twee voorbeelden van films waarin mensen ook sterven voor hun vrijheid: 300 ("gangstershit, Sparta, je weet toch") en Braveheart ("William Wallace, freedom je moeder").

Sjaak zegt, zoals altijd, precies wat er in hem opkomt, en zonder enige druk van labels of managers maakt hij de wereld een beetje mooier door op geheel eigen wijze zijn licht erop te laten schijnen. Hij is niet bang om een flater te slaan omdat hij genoeg in zichzelf gelooft om alles te laten klinken als een uitstekend gecomponeerd betoog. Dus, jonge rapper, kijk goed naar ome Sjaak en zeg gewoon een keertje wat je denkt.

Beluister de nieuwe plaat van Sjaak hieronder.