Deze docu laat zien hoe moeilijk een succes is als je het broertje van Hef bent

De laatste tijd kijk ik erg vaak naar een opname van een Instagram livesessie van de Britse rapper Skepta. De opname is aan het begin van augustus 2018, een krappe drie jaar geleden. Hij draagt geen shirt maar wel een enorme ketting, en terwijl hij een jonko zit te draaien en een kopje thee of koffie drinkt deelt hij in twintig minuten een hele sloot wijsheid met de mensen die besluiten mee te luisteren. 

Hij bespreekt een paar interessante dingen over de muziekindustrie en de rol die hij speelt in die wereld, maar de kernboodschap van de video is heel duidelijk: wat je ook doet, en wie je ook bent, je gaat in je hele leven niets doen, maken of bereiken wat goed zo goed is dat je daar de rest van je leven op kunt teren. Streven naar perfectie is een val waar iedereen in wil lopen; allereerst is het praktisch onmogelijk, en zelfs als het wel lukt, gaat je ego altijd honger hebben naar meer. Tenzij je je eigen beste vriend wordt, natuurlijk, en daardoor vrede vindt in zo goed mogelijk je best doen. Dat is immers het enige wat je kunt doen. 

Ik vind het een zalvende video. Niet omdat ik dagelijks perfectie benader, maar juist omdat ik dat in de verste verte niet doe, en met mij een grote groep jonge mensen. Het afgelopen jaar is er een dikke streep gezet door een hele hoop plannen, dromen en ambities van artiesten en videomakers. Dit levert stress op, omdat praktisch iedereen die ik spreek leeft in een enorme haast; we moeten zo jong mogelijk laten zien dat we zo goed mogelijk zijn, om daarna te kunnen teren op het succes wat we op deze leeftijd al hebben behaald. Als dit je overvalt is het fijn dat iemand als Skepta zegt dat dit moment toch nooit gaat komen, en dat daarom die haast alleen maar verspilde energie is. 

Deze fijne realisatie werd twee weken geleden versterkt op een onverwachte manier. Het platform ‘Makers van Morgen’, wat een initiatief is van 2Doc om jonge documentairemakers – zoals de Vlaming Dries Boons –in het zonnetje te zetten, zond namelijk een documentaire uit over Crooks, een rapper uit Hoogvliet. Crooks staat voornamelijk bekend om drie dingen: zijn oudere broer Hef, zijn oudere broer Adje en een sessie die hij ooit samen met deze twee broers opnam, waarin hij een glansrol speelt. Dit zou namelijk zo’n sleutelpunt kunnen zijn; zo’n zieke prestatie, waar je de rest van je leven van kan genieten. Maar voor Crooks valt het de andere kant op. 

Inmiddels kunnen we concluderen dat dit het absolute hoogtepunt van zijn carrière is geweest. Een glorieus hoogtepunt, dat wel. Hij is zestien op moment van opnemen, en het gemak waarin hij meekomt met z’n broers – van wie toen eigenlijk al bekend was dat ze zo groot zouden worden als ze nu zijn – is bewonderenswaardig. Hij straalt geen enkele angst uit, zegt geen domme of ongeloofwaardige dingen en is zo overtuigd van z’n eigen kunnen dat dit overslaat op de rest van de mensen in de ruimte. Zowel z’n broers als Rotjoch voorspellen een gouden toekomst. Want als je dit al doet op je zestiende, waar ben je dan tien jaar later toe in staat? 

Nou, niks, eigenlijk, en dat wordt in deze documentaire magistraal benadrukt, zonder daar per se de nadruk op te leggen. Het is in principe een hele simpele film, waar er in Nederland veel van zijn; we volgen een rapper terwijl hij in de studio zit, terwijl hij optreedt, terwijl z’n moeder jeugdfoto’s uit een stoffige schoenendoos opduikelt. We horen hoe collega’s praten over z’n talent, en hoe z’n vrienden nog steeds in hem geloven. Maar wat dit anders maakt dan die talloze andere docu’s is dat in geen een van de scènes ook maar een sprankje hoop of ambitie te zien is, bij wie dan ook. Crooks trekt aan een dood paard, maar zelfs dat gebeurt niet met overtuiging. 

Een van de scènes die dit mooi illustreert speelt zich af op zijn slaapkamer, vermoedelijk in het huis van zijn moeder. Hij zit op bed te blowen. De luxaflex zijn half dicht, op een nachtkastje staan een blikje energydrank, wat opnameapparatuur en een macbook waarvan het scherm volledig aan diggelen is. Hij rapt een verse in een microfoon, die hij in z’n hand vasthoudt, en vertelt tussendoor dat hij er nu echt alles voor wil gaan geven en dat hij zoveel muziek uit wil brengen dat iedereen er gek van wordt. Tot hij afgeleid wordt door een vlieg, die hij koste wat het kost moet doodslaan. Het is per ongeluk exemplarisch voor zijn carrière: op het moment dat je verwacht dat er vuur gaat komen zie je Crooks op z’n bed staan met een slipper in z’n hand, drukker bezig met de jacht op een vlieg dan met nieuwe muziek. 

Dit soort voorbeelden stapelen zich in vijfendertig minuten op, en worden alleen maar versterkt door de aanwezigheid van z’n broers. Het is ook niet makkelijk om altijd gezien te worden als ‘het broertje van’, en tegen ze op te moeten boksen. Adje scoorde vorig jaar een enorme hit op TikTok, en belandde daarmee pardoes met z’n stem op een track van Jason Derulo, en Hef, tja, is Hef – wandelend immaterieel cultureel erfgoed, vader van de game en ook nog een van de grootste podcasthosts van het land. 

Ze proberen hun kleine broertje heus op sleeptouw te nemen, aan hen ligt het sowieso niet. Crooks is de back-up bij shows van Hef, en is erbij als Adje een videoclip aan het opnemen is. Maar op het moment dat Hef na een show op de foto gaat met fans, zit Crooks in een hoekje te sippen, en als Adje in een prachtige gevoerde leren jas over een set loopt alsof de wereld van hem is, sukkelt Crooks er in een hoodie achteraan. Het lijkt in elk shot alsof Crooks helemaal geen zin heeft om artiest te zijn, en het leven te leven wat daarbij hoort, maar omdat het van hem verwacht wordt door de buitenwereld moet hij wel de schijn ophouden, alsof de kijker het niet aan hem kan zien. 

De afgelopen jaren zijn we doodgegooid met documentaires over rappers. In hoogwaardige producties zagen we hoe Bizzey op een surfboard probeerde te ontsnappen aan de druk op zijn schouders, hoe Famke Louise zichzelf kattapulteerde richting het BN’erschap en hoe Boef langsging bij de man aan wie hij zijn leven te danken heeft. Allemaal met als doel om een oprecht inkijkje te veinzen, en om later al dan niet gespeelde kwetsbaarheid te kapitaliseren. Het etaleren van de schaduwkant van het artiestenbestaan is een marketingtool waar gretig gebruik van wordt gemaakt, en ironisch genoeg blijven alleen de oprechte verhalen staan in al dat contentgeweld. Een schaduwkant zonder zonnige tegenhanger is veel indrukwekkender, leert deze film over Crooks ons. 

En terugkomend op Skepta, en wat hij vertelt: het is beter om niet te veel hooi op je vork te nemen op dit moment. Het is logisch dat je aan je omgeving of je broers wil laten zien dat je inderdaad de beste bent in wat je doet, en dat je daar haast mee wil maken, maar weet wel dat zelfs als je door alle restricties, maatregelen en vertragingen perfectie benadert, het niet zeker is dat je daar alleen maar plezier van gaat hebben. Wie weet sukkel je er tien jaar later nog steeds mee op je nek, net als Crooks.