Waarom de tijd rijp is dat whisky genderneutraal wordt

Laatst was ik op een feestje waar iemand zich specifiek tegen mij excuseerde voor het feit dat er alleen bier en whisky was. "Oh wacht mijn huisgenoot heeft nog een halve fles witte wijn, die is dan helemaal voor jou," zei hij.

Ik lust geen witte wijn. Uit protest dronk ik zijn fles whisky leeg.

Mensen die graag geassocieerd worden met dingen die we door jarenlange indoctrinatie als mannelijk beschouwen, laten zichzelf het beste fotograferen in een Chesterfieldstoel met een glas whisky losjes in de hand. Vrouwen mogen in de whiskygrot komen kijken, mits topless of geil.

Omdat ikzelf van whisky hou, besloot ik eens uit te zoeken waarom het erop lijkt dat mijn borsten wel welkom zijn in de whiskywereld, maar mijn whiskyminnende ziel niet. Hoe kunnen we dit veranderen? Wordt het niet gewoon tijd dat we mijn favoriete drank genderneutraal maken?

Ik ben niet de enige die zich in een hoekje gedrukt voelt: de hedendaagse whiskydrinkende vrouw voelt zich al jaren door dit stereotype gestoken. Er bestaan speciale clubs en platforms voor vrouwen, zoals Whisky For Girls – een online platform met roze krulletters – en er is een besloten facebookpagina, Whisky Women of the World, waar vrouwen nieuws over vrouwen en whisky delen, of hun ongenoegen over seksisme in de whiskywereld uiten.

"Op onze facebookpagina ben je nooit dom, er zijn geen mensen die zich denigrerend opstellen en je willen kleineren. Het is een veilige plek om te communiceren, en er komen hier ook geen halfnaakte vrouwen met whisky voorbij," vertelt oprichter Johanne McInnis me via Skype. Johanne recenseert whisky, en ze presenteert en jureert bij whiskyshows. Ze vertelt me dat ze de pagina in 2013 begon als antwoord op het op het platform MaltManiacs, waar geile chicks met whisky voorbij komen, en vrouwen niet serieus worden genomen met hun vragen en kennis, of belachelijk worden gemaakt.

"Netwerken kan ook via deze plek, en het uitwisselen van informatie zonder dat iemand wordt veroordeeld. Of je nou veel of weinig weet van whisky, het is hier allemaal oké," vertelt ze. "Het is een beetje een sisterhood geworden," vervolgt ze. "Vijf jaar geleden sloot de whiskywereld vrouwen echt buiten en was er veel seksisme, maar in Canada is nu al veertig procent van de whiskydrinkers vrouw. In Europa lopen jullie een beetje achter."

Petra de Boevere is eigenaar van een slijterij in Zeeland en voorvechter van genderneutrale whisky. Ze organiseert al lange tijd whiskyproeverijen en krijgt vaak te maken met vooroordelen en stereotypering. Aan de telefoon vertelt ze me over een whiskyfestival in Leiden waar ze vijf jaar geleden was. "Er waren denk ik 982 mannen en een handjevol vrouwen. Omdat ik merkte dat het een mannenwereld was, besloot ik een forum te beginnen, zodat de vrouwen ook een platform hadden om hun smaakervaringen te delen." Het platform whisky zoekt vrouw is vanwege de drukke bezigheden van Petra uiteindelijk doodgebloed.

Speciale whisky's voor vrouwen, of zoete whiskylikeur, zijn volgens haar helemaal niet nodig, en een van de dingen die het onderscheid tussen mannen- en vrouwendrankjes in stand houden. "Ik had het een keer met iemand over een proeverij waar als afsluiter een whisky zou worden geproefd. Een man zei: 'Dan moet je er voor de vrouwtjes maar een whiskylikeurtje bij doen.' Vreselijk irritant. Ook vragen mannen mij vaak tijdens whiskyproeverijen hoe het kan dat ik er zoveel van afweet, alsof dat gek is."

Drankjournalist Ingmar Voerman ziet dat er de afgelopen jaren wel verandering komt. "Op een whiskyfestival zie je steeds meer vrouwen, die ook vooral niet in het mannelijke, bonkige vrouwen-segment vallen. Vrouwen zijn ondervertegenwoordigd, maar de vrouwen die er zijn, barsten van de kennis en hun voorkeuren gaan juist niet uit naar wat reclamemakers verkopen als vrouwenwhisky's."

Het enige verschil tussen mannen en vrouwen, is hoe ze proeven, vindt Petra. "Vrouwen proeven associatief en mannen proeven technisch. Om die reden leek proeven en de smaakcomposities samenstellen eerder alleen voor mannen weggelegd." Daar komt langzaam verandering in, de eerste vrouwelijke meesterblender ter wereld is inmiddels zelfs een feit. Dat is een titel die momenteel nog maar door twaalf personen in de whiskywereld wordt gedragen.

Een item dat RTV Noord-Holland in februari 2016 maakte, is een goed voorbeeld van hoe vrouwen ook vooral zichzelf stigmatiseren. "Ondertussen nippen in de kerk talloze mensen van een glaasje whisky. Hoewel de meeste liefhebbers van het mannelijk geslacht zijn, lopen er ook enkele vrouwen rond. 'Ik vind dit lekkerder dan al die zoete vrouwendrankjes', vertelt een van de vrouwelijke bezoekers in het filmpje. 'Dit is gewoon een drankje met ballen.'"

Whisky-vrijheidsstrijders hebben vaak niet door dat ze zichzelf stigmatiseren. Niet alleen door het smaakpalet van vrouwen tot een suikerzone te verklaren zoals hierboven, maar ook door een stereotype vrouwenwereld om whisky heen te bouwen, zoals een whisky voor mensen op dieet, en eerlijk is eerlijk: het forum met die roze letters.

Smaak is niet seksegebonden. Dat denken we alleen maar omdat reclames ons dat willen laten geloven. Het vooroordeel dat vrouwen het liefst zoete meuk drinken en mannen scherpe, rokerige dingen willen is onzin, vindt ook Ingmar. "Whisky is voor mij een genderneutrale drank. Ik geloof niet dat er een vrouwelijk of mannelijk smaakpalet is. Smaak is iets wat je ontwikkelt. Een paar vrouwelijke whiskyfans die ik goed ken zijn bartender Tess Posthumus en ELLE-hoofdredacteur Edine Russel. Dat zijn mooie voorbeelden van vrouwen die totaal niet stroken met het clichébeeld."

Johanne McInnis heeft geleerd vooral schijt te hebben aan vooroordelen. "Ik drink al dertig jaar whisky en ik heb de grootste verandering bij mijzelf doorgemaakt. Toen ik twintig was, probeerde ik mensen te dwingen om te begrijpen dat ik whisky dronk. Toen ik tegen de dertig was, hield ik op met proberen." Volgens haar maakt het niets uit of je man of vrouw bent, en gaat het vooral om het delen van kennis. "Ik zat eens in een hotelbar whisky te drinken, toen een man vroeg: "Wat drink je?" Ik zei dat het Nieuw-Zeelandse whisky was, en hij kraakte dat af, alsof ik niet wist waar ik het over had. Op een gegeven moment heb ik er eentje voor hem gekocht. Ik ging mezelf niet verdedigen maar zei: "Probeer het zelf, ik betaal je glas, zeg het maar." Hij vond het een lekkere whisky, en pas daarna kwam er een echte discussie over smaak op gang en nam hij me serieus. Hoe meer tegendraads je doet, hoe verder weg je van elkaar raakt. Laat de whisky voor zichzelf spreken, dan kom je dichterbij elkaar."

Het zou zonde zijn als door de verkeerde marketing van whisky vrouwen een drempel ervaren om het te drinken. Door het 'echte mannen drinken whisky'-stigma durfde ik zelf vroeger geen whisky te bestellen. Whisky kan een voorbeeld nemen aan bier: voorheen ook een 'mannendrank'. Dat is inmiddels voorbij en ook reclamemakers richten zich niet meer alleen op mannen.

Reclamemakers, zet het vooroorlogse idee van man/vrouwverhoudingen aan de kant. Slogans als die van whiskymerk William Lawson's – 'Here, size is everything' – kunnen echt niet meer. Smaak is everything. Laten we ophouden met het vergelijken van geslachtorganen, en schenk er nog eentje in.